سید جلال‌الدین آشتیانی

با جلال‌الدین آشتیانی اشتباه نشود.

سید جلال‌الدین میری آشتیانی (۱۳۰۴، آشتیان –۳ فروردین ۱۳۸۴، مشهد)، معروف به سید جلال‌الدین آشتیانی، عارف و فیلسوف اصالت وجودی بود که دارای آثاری در فلسفه و عرفان اسلامی است و توانست در سال ۱۳۵۵ برنده جایزه البرز به عنوان دانشمند برتر شود. وی همچنین از برگزیدگان دومین همایش چهره‌های ماندگار در رشته ی فلسفه است.

هانری کربن، فیلسوف، ایران‌شناس و اسلام‌شناس معاصر فرانسوی به علامه آشتیانی لقب ملاصدرای ثانی را داده بود.

سید جلال الدین میری آشتیانی
زادهٔ	۱۳۰۴ خورشیدی آشتیان، ایران
درگذشت	سوم فروردین ۱۳۸۴(۷۹سال) مشهد، ایران
مدفن	حرم امام رضا ، صحن آزادی
محل زندگی	مشهد، تهران ،قم، نجف ،آشتیان
ملیت	ایرانی
دیگر نام‌ها	آقا سید جلال، علامه آشتیانی
پیشه	فیلسوف، عارف، محقق، استاد دانشگاه ، نویسنده
والدین	سید علی میری آشتیانی و صدیقه السادات میری آشتیانی
جایزه(ها)	جایزه البرز و دومین جشنواره چهره های ماندگار دریافت جایزه ی شانزدهمین دوره ی کتاب سال جمهوری اسلامی نشان درجه ی یک دانش از رئیس جمهور

تحصیلات

او در حوزه تحصیلات دینی، در درس خارج فقه و اصول میرزا حسن موسوی بجنوردی شرکت جست و سال‌ها در محضر سید حسین طباطبایی بروجردی و ابوالحسن رفیعی قزوینی و سیدروح‌الله خمینی و سید محمدحسین طباطبایی به تحصیل علوم عقلی و نقلی پرداخت.

کارنامه

محمّد ملکی در دانشنامهٔ علّامه آشتیانی (۱۳۹۳) فهرستِ توصیفیِ مفصّلی از کارهای آشتیانی به دست داده‌است.

بخش تکمیلی و تصحیح سال شمار زندگی علامه آشتیانی با استناد به منابع ذکر شده، مانند خودزندگی نامه (اتوبیوگرافی) در ادامه آورده شده است .

رویداد ها

سال شمار و رویداد ها ی زندگی آشتیانی

۱۳۰۴ _ تولد در قصبه (که بعد ها تبدیل به شهر شد) آشتیان

۱۳۰۹_ ورود به مکتبخانه و همزمان تحت تعلیمات قرآنی مادر (صدیقه سادات میری) که استاد تجوید و تلاوت و مدیر تنها مکتبخانه ی دخترانه ی آشتیان بود و ورود به دبستان خاقانی آشتیان در سن پنج سالگی .

۱۳۱۳_ مطالعه دروس قدیم مانند گلستان و بوستان سعدی ،نصاب الصبیان ، معجم وجامع المقدمات در صرف ونحو و قسمتی از دره نادری و نیز قسمتی از کتاب شرح سیوطی تعلیمات خط و آموزش دروس حوزوی و …

۱۳۲۳_ عزیمت به شهر قم و ورود و تحصیل دروس دینی و شروع مطالعه شرح لمعه در محضر آیت الله صدوقی یزدی و همزمان شرکت در کلاس های جلد اول کفایة در محضر آیت الله حاج میرزا عبدالجواد جبل عاملی اصفهانی .

_ شرکت در کلاس شرح شمسیه در محضر آیت الله عبدالجواد جبل عاملی .

_ شرکت در کلاس های شرح منظومه حکیم سبزواری ومکاسب شیخ اعظم آیت الله شیخ مهدی مازندرانی با معرفی میرزا مهدی آشتیانی

_الهیات منظومه ، شوارق و قسمت عمده ی امور عامه اسفار نزد میرزا مهدی آشتیانی .

_ به مدت هشت سال شرکت منظم در درس فقه و اصول آیت الله بروجردی مرجع عام شیعیان و آغاز دوستی و قرابت بی حد با آیت الله بروجردی .

_ به مدت یک سال همزمان شرکت منظم در کلاس درس فقه و اصول آقا سید محمد تقی خوانساری

_عزیمت و سفر های متعدد به تهران و قزوین

۱۳۳۶_ اقدام جهت ورود به دانشگاه تهران

_مهاجرت به نجف به مدت دو سال

۱۳۳۸_ آغاز به تدریس در دانشکده ی الهیات مشهد

_بهمن ماه همان سال تألیف رساله ی هستی از نظر فلسفه و عرفان

۱۳۳۹_ آشنایی با هانری کُربَن و آغاز به کار و تألیف منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران و عضویت در انجمن تألیف و ترجمه دانشگاه فردوسی مشهد

۱۳۴۰_ تألیف شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا.

_خرداد ماه همان سال ، احراز درجه دانشیاری.

۱۳۴۲_ حاشیه ای بر شرح رساله ی المشاعر ملامحمد جعفر لاهیجی.

_ آشنایی با بدیع الزمان فروزانفر و شروع دوستی و برگزاری جلسات و رفت و آمد به دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران .

۱۳۴۳_ انتشار ‌و چاپ کتاب شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم .

۱۳۴۵_ نیل به درجه ی استادی .

۱۳۴۶_ دعوت و تدریس به دانشگاه ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران.

_ درگذشت پدر (سید علی میری آشتیانی)

_ تصحیح شواهد الربوبیه.

۱۳۴۷_ انتشار مقاله ی استادِ اکبر سید محمد کاظم عصار.

۱۳۴۸_ تصحیح رساله ی حکیم سبزواری.

_بهمن ماه همان سال : سخنرانی در آئین بزرگداشت حاج ملاهادی سبزواری با عنوان «سبزواری کیست»

این بزرگداشت به درخواست دانشگاه مک گیل برگزار گردید.

۱۳۴۹_ تصدی ریاست گروه فلسفه و حکمت دانشگاه فردوسی مشهد .

۱۳۵۲_ تمدید ریاست بر گروه فلسفه و حکمت اسلامی

_دی ماه همان سال ، عضویت در کمیته ی تألیف و ترجمه ی دانشکده الهیات و معارف اسلامی .

۱۳۵۳_تصحیح و انتشار شرح الفصوح و الحکم

_ تأسیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با مدیریت و همت دکتر حسین نصر

۱۳۵۴_ تصحیح انوار الجلیله تألیف زنوزی.

_ تصحیح لمعات الالهیه تألیف زنوزی.

_تصحیح مبدأ و معاد تألیف ملاصدرا.

۱۳۵۵_ عضویت در شورای پژوهشی دانشگاه فردوسی مشهد به مدت دو سال .

_ آبان ماه همان سال ، عضویت در کمیته ی انتصابات و ترفیعات دانشکده ی الهیات و معارف اسلامی.

_ دریافت جایزه البرز از طرف بنیاد فرهنگی البرز .

_ تصحیح و مقدمه بر تمهیدالقواعد تألیف ابن ترکه.

۱۳۵۷_ تصحیح و تعلیق و مقدمه بر اللمعة الالهیة و الکلمات الوجیزه تألیف ملامهدی نراقی.

_ تصحیح شرح دعای عرفه ، اثر ملا محمد علی فاضل

_تصحیح تحفه ، اثر ملانظرعلی گیلانی .

_ تصحیح قرةالعین تألیف ملا احمد نراقی

۱۳۵۹_ تصحیح ائولوجیا با تعلیقات قاضی سعید

۱۳۶۳_ آغاز به تدریس و برگزاری کلاس های فلسفه و عرفان در حوزه علمیه مشهد .

۱۳۶۴_ مقاله ای تحت عنوان «زندگی نامه خودنوشت» جهت چاپ در روزنامه ی کیهان فرهنگی .

_ شروع ستون نویسی مستمر جهت چاپ در روزنامه ی کیهان اندیشه و کیهان فرهنگی .

۱۳۶۷_ تصحیح و تعلیق مشارق الدراری شرح تائیه ابن فارض تألیف سعید الدین سعید فرغانی .

_ مقدمه کتاب « شکوه شمس » نوشته خانم آنه ماری شیمل

اسلام‌پژوه، خاورشناس و مولوی‌شناس سرشناس آلمانی و ترجمه ی مولوی شناس و مترجم حسن لاهوتی

۱۳۶۹_ ملاقات حضوری با پروفسور آنه ماری شیمل و گفتگویی مبسوط پیرامون شخصیت عرفانی مولانا جلال الدین و شمس و نظرات حکمای قدیم در مورد صوفی گری و نقش عرفان در اسلام

۱۳۷۰_ انتصاب به سمت ریاست گروه حکمت و فلسفه اسلامی.

۱۳۷۱_ تصحیح شرح رساله المشاعر تألیف ملامحمد جعفر لاهیجی.

۱۳۷۲_ تصحیح تحفة المراد اثر عباس شریفی دارابی .

_ تصحیح مصباح الهدایة تألیف سید روح الله خمینی .

_ تصحیح تفسیر سوره فاتحة الکتاب .

۱۳۷۴_ تصحیح مرآت العارفین.

_ تصحیح شرح فصوح الحکم.

اسفند ماه همان سال عضویت در هیآت نشریه ی علمی پژوهشی دانشکده ی الهیات.

۱۳۷۵_ بازنشستگی اجباری به بهانه ی اسلامی سازی دانشگاه ها و مقابله و مخالفت با مکتب تفکیک ، در زمان ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی و وزارت محمدرضا هاشمی گلپایگانی

۱۳۷۶_ درگذشت مادر ، صدیقه السادات میری آشتیانی(حسینی)

_ سیزدهم اردیبهشت ماه همان سال ، آخرین تدریس استاد در حوزه ی علمیه ، اسفار جلد دوم

_ اسفند ماه همان سال :انتخاب به عنوان دانشمند برجسته توسط فرهنگستان علوم .

۱۳۷۷_ دعوت به کار به وسیله دکتر مصطفی معین وزیر علوم وقت در زمان ریاست جمهوری سید محمد خاتمی

_ چاپ کتاب ماه ادبیات و فلسفه ویژه نامه ی استاد آشتیانی .

_بهمن همان سال : دریافت جایزه ی شانزدهمین دوره ی کتاب سال جمهوری اسلامی به مناسبت انتشار شرح قیصری بر فصوح الحکم.

_ انتشار خرد جاودان ، جشن نامه ی استاد سید جلال الدین آشتیانی به کوشش حسن سید عرب و علی اصغر محمد خانی .

_ زمستان همان سال : ویژه نامه ی نکوداشت سید جلال آشتیانی نشریه ی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی .

۱۳۷۸_ مراسم نکوداشت علامه سید جلال الدین آشتیانی .

۱۳۸۰_ دریافت نشان درجه یک دانش از رییس جمهور .

۱۳۸۱_ انتخاب در همایش چهره های ماندگار فلسفه و عرفان در دومین همایش .

۱۳۸۳_ شروع بیماری و بستری در بیمارستان سینای مشهد .

_ تیر ماه همان سال : تعیین تیم پزشکی توسط ریاست جمهور و انتقال به منزل و پرستاری ویژه .

۱۳۸۴_ سوم فروردین ماه : درگذشت در منزل شخصی خود هنگام اذان ظهر .

_ ششم فروردین ماه : تشیع و خواندن نماز بر پیکر ایشان توسط سید عزالدین موسوی زنجانی و خاکسپاری در صحن آزادی حرم امام رضا.

پیام ها

پس از ارتحال سید جلال الدین آشتیانی ، مقامات کشوری پیام هایی ارسال کردند که به قرار ذیل است :

۱_ پیام تسلیت رهبر جمهوری اسلامی ایران

حضرت‌ آیت‌‌الله‌ خامنه‌ای رهبر معظم‌ انقلاب‌ اسلامی‌ در پیامی‌ درگذشت‌ استاد علامه سید جلال الدین آشتیانی‌ را تسلیت‌ گفتند. ‌ متن‌  پیام‌ به‌ این‌ شرح‌ است:

بسم‌ الله‌ الرحمن‌ الرحیم

‌درگذشت‌ فیلسوف‌ علامه‌ بزرگوار مرحوم‌ استاد سید جلال‌ الدین‌ آشتیانی‌ رحمت‌ الله‌ علیه‌ را به‌ همه‌ دوستداران‌ علوم‌ عقلی‌ در حوزه‌ و دانشگاه‌ به‌ ویژه‌ اساتید و دانشجویان‌ فلسفه‌ و عرفان‌ و بالاخص‌ به‌ جمع کثیر شاگردان‌ و بهره‌مندان‌ از آثار آن‌ فرزانه‌ گرانمایه‌ تسلیت‌ عرض‌ می‌کنم‌.

‌ایشان‌ یکی‌ از پرورش‌ یافتگان‌ حوزه‌ درسی‌ حضرت‌ امام‌ خمینی‌(ره) و استاد علامه‌ طباطبایی‌ و خود در شمار برجسته‌ترین‌ اساتید فلسفه‌ و عرفان‌ بودند و فقدان‌ چنین‌ شخصیتی‌ تاسف‌ بار است.‌ از خداوند متعال‌ مغفرت‌ و رحمت‌ واسعه‌اش‌ را برای‌ آن‌ فقید سعید مسالت‌ می‌کنم‌.

سید علی‌ خامنه‌ای‌

چهارم‌ فروردین‌ هشتاد و چهار

۲_ پیام تسلیت سید محمد خاتمی ریاست جمهور

«ملاصدرای زنده شایسته ی اوست»

به مناسبت درگذشت فيلسوف پر آوازه ايران استاد "سيد جلال‌الدين آشتياني" روز چهارشنبه از سوي سيد محمد خاتمي رييس جمهوري اسلامي ايران پيام تسليتي صادر شد.

پيام تسليت آقاي خاتمی به شرح زير است:

بسم الله الرحمن الرحيم

رحلت تاسف بار دانشمند فرزانه و فيلسوف پرآوازه ايران، استاد "سيد جلال‌الدين آشتياني " را به همه فرهيختگان ، انديشمندان، دانشگاهيان و حوزويان كشور تسليت مي‌گويم.نام آن زنده ياد مايه افتخار ايران در جهان انديشه و گواه حيات و غناي فلسفه و عرفان اين زادبوم بود.او با تاليفات ، تصحيحات ، تعليقات وشروح ماندگار فلسفي وعرفاني خويش نشان داد كه اين ميراث اسلامي وايراني نه تنها به پايان نرسيده است، بلكه توان نوزايي نيز دارد. راهي كه آن عارف وارسته در گفت وگوهاي دانشورانه ميان شرق وغرب پيموده چشم اندازهاي روشني از فهم نوين در باب قديم و جديد گشود. بي‌سبب نبود كه بزرگاني از دنياي فلسفه غرب او را تا بدان حد بزرگ يافتند كه نام "ملاصدراي زنده" را شايسته وي دانستند.علاوه برآثار علمي بسيار، بايد مناعت و قناعت و حكمت را از جمله سرمايه‌هاي بي‌زوال هشتاد سال عمر پربركت و چهل سال تدريس بي‌وقفه او در دانشگاه و حوزه به شمار آورد.دانش گسترده ، ديده باز ، سينه گشاده و سلوك بي‌نظير استاد "سيد جلال‌الدين آشتياني " توانست از اين عالم مسلمان، استادي جامع و نافذ بسازد كه تربيت يافتگاني معتبر و موثر در دانشگاه‌ها و مراكز علمي و پژوهشي ايران و جهان ثمره آن است.بي‌شك فقدان او براي دانشگاه فرودسي و حوزه علميه مشهد، همه اصحاب دانش و فرهنگ ايران و تمامي دوستداران علم و انديشه درجهان، ضايعه‌اي بزرگ است.من اين ضايعه را به همه آنان مجددا تسليت مي‌گويم و از خداوند متعال براي آن فقيد سعيد علو درجات و براي همراهان و همفكران، دوستان و شاگردان، خاندان و بازماندگانش توفيق تداوم بينش علمي، منش اخلاقي و روش زندگي او را مسالت دارم .

سيدمحمدخاتمي رييس جمهوري اسلامي ايران

۳_پیام تسلیت حداد عادل ریاست مجلس

غلامعلي حداد عادل در اين پيام ضمن گراميداشت ياد استاد آشتياني، براي او در جوار رحمت حق طلب علو درجات كرد. وي در اين پيام تصريح كرد: استاد آشتياني كه فلسفه و عرفان را نزد استادان بزرگي مانند امام خميني (ره) آموخته بود با تلاش بي‌وقفه دهها سال به تدريس فلسفه اسلام و تاليف كتاب پرداخت و به خصوص با تحقيق در تاريخ فلسفه اسلامي در قرون اخير بسياري از حكيمان ناشناخته ايران را به اهل حكمت معرفي كرد و در پيشبرد فلسفه اسلامي در ايران تاثيري ماندگار به جاي نهاد.

۴_ پیام تسلیت دکتر سید حسین نصر

استاد دانشگاه جورج واشنگتن ، موسس انجمن حکمت و فلسفه

درگذشت فيلسوف عاليقدر حكيم متاله علامه سيد جلال الدين آشتياني ضايعه بزرگي براي جامعه علمي ايران و بلكه تمام جهان اسلامي است. اين حكيم و محقق بارع عشق تام به مطالب حكمي و عرفاني داشت و تمام وقت خود را صرف احياي سنت فكري اسلامي و نشر آثار بزرگان  اين سنت كرد. خدمات او در اين زمينه به تنهايي از بسياري از دانشكده ها با تمامي امكانات شان بيشتر است. اين بنده سعادت چند دهه دوستي با ايشان را داشتم و در بسياري از تحقيقاتشان سهيم بودم و از نزديك شاهد عشق و علاقه ايشان به فلسفه و عرفان اسلامي و توجه به اهميت و استمرار اين مكتب عظيم فكري و معنوي در آينده ، و علاوه بر تمام مسائل علمي و از همه مهمتر اخلاق نيك و حقيقت جويي استاد آشتياني بودم . او فردي بود وارسته بدون تكلف و بي توجه به شؤون ظاهري ، و در عين حال طالب حقيقت چنان كه گويي حقيقت خود در وجودش تحقق يافته بود .

خداوند متعال روح آن بزرگوار را قرين رحمت خود فرمايد و زندگي او را سرمشقي براي محققان و فلاسفه نسل جديد قرار دهد. يقينا اسم استاد آشتياني در تاريخ فلسفه اسلامي قرن گذشته براي هميشه ثبت خواهد شد .                                                                                  

سید حسين نصر                                                                                 واشنتگتن ۱۳۸۴

۵_ پیام تسلیت آیت الله منتظری

بسم الله الرحمن الرحیم

انا لله و انا آلیه الراجعون

چهل روز از رحلت عالم بزرگوار استاد فلسفه و عرفان مرحوم آیت الله سید جلال الدین آشتیانی (طاب ثراه) می‎گذرد. محقق توانایی که پس از تعلم نزد اساتید بزرگ حکمت و عرفان و تعمق و تأمل در آثار اساطین دانش و معرفت، توانست بسیاری از کتب و آثار علمی گذشتگان در دو علم مزبور را که میراث فرهنگی عالم اسلام به شمار می‎رود به گونه ای ماهرانه تدریس، شرح، تعلیق و احیا نموده و در دسترس اهل تحقیق قرار دهد. از صفات بارز آن استاد محقق که شایان ذکر و پیروی بویژه برای اهل دانش است، استقلال و حریت در ابرازنظر بدون ملاحظات یا تعارفات مرسوم و معمول بود؛ و نیز با این که در فن فلسفه و عرفان تبحر داشت هیچ گاه آن را دستاویز و ابزار رسیدن به مطامع دنیا و مال و جاه و شهرت قرار نداد. این قبیل اشخاص به لحاظ روحیه استقلال و آزادگی، متأسفانه در دوران حیات خود معمولا در انزوا و مورد بی توجهی قرار گرفته و پس از رحلت مورد تمجید واقع می‎شوند. بجاست تألیفات آن عالم بزرگ مورد استفاده اهل دانش و فضل قرار گیرد، و حوزه های علمیه شیعه که پایگاه اصلی نشر معارف دینی است استقلال خود را حفظ نموده تا بتواند در دامان خود محققان ژرف اندیش و آزاد در تمام رشته های علوم اسلامی را بپروراند.

اینجانب رحلت آن مرحوم را به پیشگاه مقدس حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف و علمای اعلام و اساتید محترم حوزه و دانشگاه تسلیت عرض میکنم .

حسینعلی منتظری

دهم اردیبهشت یکهزار و سیصد و هشتاد و چهار خورشیدی

۶_پیام تسلیت آیت الله هاشمی رفسنجانی

ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام

رحلت عالم ربانی مرحوم حاج (؟)سید جلال الدین آشتیانی استاد بزرگ فلسفه حوزه علمیه قم موجب تاسف و تاثر خاطر گردید. از درگاه خداوند برای آن عالم بزرگوار غفران و رحمت واسعه مسئلت را می نمایم

اکبر هاشمی رفسنجانی

چهارم فروردین هشتاد و چهار

تقابل با مکتب تفکیک

پس از مهاجرت میرزا مهدی اصفهانی به مشهد، حوزه علمیه مشهد به تضاد با فلسفه و عرفان روی آورد. آشتیانی منتقد میرزای اصفهانی و مکتب تفکیک بود. این مخالفت‌ها به بازنشستگی اجباری(با فشار و هماهنگی با دولت وقت ) او انجامید. نقد آشتیانی بر تهافت الفلاسفه غزالی، تعریضی بر مکتب مشهد بود. آشتیانی بر این باور بود که میرزا مهدی اصفهانی قابلیت فراگیری فلسفه را نداشت و ریاضت‌های خارج از اندازه او را دچار یأس و ناامیدی کرده بود. آشتیانی به نقل از سید هادی میلانی می‌گفت: «اصفهانی از عرفان سُرخورد، به جان فلسفه افتاد»

علامه سید جلال الدین آشتیانی از میرزا احمد آشتیانی اینگونه نقل می‌کند :

مرحوم میرزای اصفهانى الشواهدالربوبية را پيش من مى خواند ولی فهم مطالب فلسفى برایش صعب الامور بود.

همچنین علامه آشتیانی به نقل از شیخ هاشم قزوینی می‌نویسد: «ما می‌خواستیم مطالب مرحوم نایینی را برای ما تقریر کند، بعد از آن که تقریرات حاج شیخ محمدعلی خراسانی کاظمینی مدائنی چاپ شد، معلوم شد که کثیری از مباحث را ایشان به گونه‌ای دیگر و مغایر با آنچه در تقریرات است، طرح نموده است.

تالیفات

• شرح بر زاد المسافر صدر المتالهین در باره معاد جسمانی
• شرح فصوص الحکم فارابی
• شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم
• هستی از نظر عرفان و فلسفه
• نقد تهافت غزالی
• تفسیر سورهٔ فاتحة الکتاب
• احوال و آثار و آرای ملاصدرا
• حکمای اسلام بعد از صفویه

مقدمه بر آثار دیگران

• مقدمه بر نقد النصوص فی شرح نقش النصوص، تألیف عبدالرحمن بن احمد جامی، تصحیح ویلیام چیتیک، انجمن فلسفه ایران، ۱۳۵۶
• مقدمه بر شکوه شمس، سیری در آثار و افکار مولانا، نوشته آن ماری شیمل، ترجمه حسن لاهوتی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۶
• مقدمه بر شرح مثنوی معنوی مولوی، نوشته نیکسون، ترجمه حسن لاهوتی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۴

تصحیح و تعلیق و تفسیر

• تفسیر فاتحة الکتاب، تفسیری عرفانی از مؤلفی ناشناخته تصحیح و مقدمه و تعلیقه آشتیانی،
• مرآت العارفین، تفسیر سوره حمد، تصحیح و تعلیق آشتیانی
• اثولوجیا، تألیف فلوطین، با تعلیقات قاضی سعید قمی، تصحیح و مقدمه
• اصول المعارف، تألیف فیض کاشانی، تصحیح و تعلیق آشتیانی
• انوار جلیه، ملاعبدالله زنوزی، تصحیح و مقدمه آشتیانی
• تحفه در مباحث علم، ملانظرعلی گیلانی، تصحیح و مقدمه آشتیانی
• تحفة المراد، شرح قصیده میرفندرسکی، تألیف شریف دارابی
• تمهید القواعد، ابن ترکه، تصحیح و مقدمه آشتیانی
• شرح رساله مشاعر، ملامحمدجعفر لاهیجی، تصحیح و تعلیق و مقدمه
• رسالة النصوص، صدرالدین قونوی، تصحیح و تعلیق
• رساله نوریه در عالم مثال، حکیم بهایی لاهیجی،تصحیح و تعلیق و مقدمه
• رسائل فلسفی، تألیف ملاصدرا، تصحیح و تعلیق و مقدمه
• رسائل فلسفی، ملانظرعلی گیلانی
• مجموعه آثار عصار، سید محمد کاظم عصار، تصحیح و مقدمه
• رسائل قیصری، داوود بن محمودقیصری، تصحیح و مقدمه
• شرح فصوص الحکم، مؤیدالدین جندی، تصحیح و مقدمه
• شرح فصوص الحکم، محمدداوود قیصری رومی، تصحیح و تعلیق و مقدمه
• شرح دعاء العرفه، ملأ محمدعلی فاضل خراسانی، تصحیح و مقدمه
• الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه، ملاصدرا، تصحیح و تعلیق و مقدمه
• قرة العیون، ملااحمد نراقی، تصحیح و مقدمه
• لمعات الهیه، ملاعبدالله زنوزی، تصحیح و مقدمه
• المبدأ و المعاد، تألیف ملاصدرا، تصحیح و مقدمه
• رسائل حکیم سبزواری، ملاهادی سبزواری، تصحیح و تعلیق و مقدمه
• مشارق الدراری، شرح تائیه ابن فارض، سعید الدین بن سعید فرغانی، تصحیح و تعلیق و مقدمه
• مصباح الهدایه، امام خمینی ، تصحیح و تعلیق و مقدمه
• المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیه، ملاصدرا، تصحیح و مقدمه
• مکاتبات عرفانی بین سید احمد کربلایی و شیخ محمدحسینی غروی اصفهانی، تصحیح و تعلیق و مقدمه
• اللمعة الالهیه و الکلمات الوجیزه، ملامحمدمهدی نراقی

، تصحیح و تعلیق و مقدمه .

• منتخابی از آثار حکمای الهی ایران در چهار جلد.

ترجمه‌ها

ترجمه کتاب انوار جلیهٔ مدرس زنوزی از کارها دیگر او است که از طرف انتشارات امیرکبیر بارها تجدد چاپ شده‌است.

در حوزهٔ عرفان نظری نیز می‌توان تعلیق و تصحیح و مقدمه بر «رسائل قیصری» (با حواشی محمد رضا قمشه‌ای)، تصحیح و تعلیق شرح جندی بر فصوص الحکم ابن عربی را نام برد.

• ف‍ل‍وطی‍ن، نه‌گانه‌ها (اثولوجیا: تعلیقات بر اثولوجیا)، تألیف قاضی سعید قمی، ترجمهٔ ابن ناعمه حصبی؛ با مقدمه و تصحیح جلال‌الدین آشتیانی؛ مقدمه انگلیسی حسین نصر، تهران: انجمن شاهنشاهی فلسفه ایران‏‫، ۱۳۹۸ق. ‬‏‫= ۱۳۵۶؛ ویراست ۲، تهران: مؤسسهٔ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، ‏‫۱۴۰۱. ‬‬

فعالیت سیاسی

سید هادی خسروشاهی ، محقق، اسلام شناس، سیاستمدار معاصر در کتابی تحت عنوان « درباره فیلسوف معاصر سید جلال الدین آشتیانی و نهضت مقاومت ملی و جمعیت متاع» به فعالیت‌های سیاسی و غیرعلمی ـ غیرفلسفی در دوران زندگی ایشان پرداخته است .

مولف در بخشی از مقدمه ی کتاب درباره ی زندگی سیاسی آشتیانی اینگونه می پردازد:

در واقع استاد جلال آشتیانی، در آن برهه از زمان، همزمان با ارتباط مقبول و موقعیت خاص در بیت مرجعیت - آیت الله بروجردی-  و تحصیل و تدریس در حوزه و بحث و تلاش در دائره علوم اسلامی، به ویژه عرفان و فلسفه، در مسائل سیاسی روز هم به نحوی دخالت و نقش داشته است که البته این موضع و این مرحله در زندگی ایشان، مورد توجه اغلب سیره‌نویسانی که درباره استاد جلال‌، مقاله یا کتابی نوشته‌اند قرار نگرفته است و فقط یکی از پژوهشگران، با استناد به نوشته‌ها و نامه‌های ایشان به اینجانب، به این بُعد از زندگی ایشان هم اشاراتی کرده است که قابل تقدیر است...

جستارهای وابسته

• عبدالله انوار
• حسن لاهوتی

پیوند به بیرون

• وبگاه غیررسمی