ارشک یکم
اَرشَک (اشک یکم) (سلطنت از ۲۵۰ پ.م. تا ۲۴۷ پ.م.) نام بنیان‌گذار شاهنشاهی ایرانی اشکانیان است. آریان مورخ یونانی‌نژاد رومی (زادهٔ ۸۶ میلادی)، آورده‌است که اشک یکم و برادرش تیرداد یکم، هر دو از تبار اردشیر دوم هخامنشی شاهنشاه ایران هستند.
| ارشک یکم | |
|---|---|
| 'اشک یکم' | |
,_Nisa_mint.jpg) سکه‌نگاره‌ای از ارشک یکم | |
| دوران | ۲۵۰ تا ۲۴۷ پ.م. (۳ سال) |
| تاجگذاری | ۲۴۷ پ. م |
| زادگاه | ایران |
| درگذشت | ۲۴۷ پ.م. |
| محل درگذشت | باختر |
| پیش از | تیرداد یکم |
| دودمان | اشکانیان |
| پدر | فریاپیت |
اشک یکم پادشاه اشکانی سکایی‌تبار (در نوشتارهای آشوری: اشکوز=اشکاها، سکاها) بود از طایفهٔ ایرانی‌تبار پرنی[۱][۲] استرابو جغرافی نگار یونانی، از سه طایفه داهه با نام‌های پرنی (Aparni) و خانتی (xanthii) و پیسوری (pissuri) یاد کرده‌است و آنها را سکایی خوانده و نام داهه را یک نام کلی برای این قبایل دانسته‌است.[۳] استرابو قبیله پرنی را نزدیک‌ترین قبایل به ساتراپ هیرکانی و سکنه شرق دریای کاسپین خوانده‌است؛ و قلمرو دو قبیله دیگر داهه (Xanthii, Pissuri) را تا نزدیکی سرزمین هرات باستان، گسترده دانسته‌است[۴] ارشک با طایفهٔ خود در ساحل رود اترک (در گزارش استرابو Ochus) در شمال هیرکانی و در شرق دریای کاسپین می‌زیست[۱][۵] و بعد از اینکه شنید دیودوت در باختر اعلان استقلال کرده و سکه به اسم خود زده یعنی از دولت سلوکی جدا شده، این شخص با طایفهٔ خود پرنی همدست شد و در سال ۲۵۶ پ.م. پرچم مخالفت با سلوکی‌ها بیفراشت و جنگهای متعدد با آنها نمود، در نتیجه غلبه یافت و دولت پارت را تأسیس کرد (۲۵۰ پ.م. بعضی‌ها هم ۲۴۹ پ.م. نوشته‌اند). پس از این فتح، عزیمت باختر نمود و با این مملکت که آن نیز مستقل شده بود، جنگ کرد. او در حین جنگ از دست نیزه‌دارش زخمی برداشت و بر اثر آن درگذشت (۲۴۷ پ. م).
چون ارشک بانی سلطنت اشکانی بود، شاهان دیگر اشکانی او را تقدیس می‌کردند، چنان‌که به او لقب اپی فانس (به زبان یونانی به معنی نامی و پر افتخار) دادند و به یاد بود اینکه او سرسلسله حکومت اشکانی است، به اسم خود کلمه ارشک (اشک را یونانی‌ها «آرزاکس» نوشته‌اند که یونانی شده ارشک است) را افزودند (ارشک بعدها اشک شد). مورخین و تاریخدانان هم این نکته را رعایت کردند.
روی سکه به یونانی نوشنه شده: ΑΡΣΑΚ ارشک و دست راست نوشته‌ای آرامی است.
در سال ۲۴۷ پیش از میلاد سلسله اشکانیان (پارتیان) توسط ارشک یکم بنیان نهاده می‌شود.[۶]
| پادشاه پیشین: آنتیوخوس دوم |
ارشک یکم شاهنشاه ایران ۲۵۰ تا ۲۴۷ پ. م |
جانشین: تیرداد یکم |
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ strabo (11.9.2) ; Arsaces, a Scythian, (with the Parni, called nomades, a tribe of the Dahæ, who live on the banks of the Ochus,) invaded Parthia, and made himself master of it. At first both Arsaces and his successors were weakened by maintaining wars with those who had been deprived of their territory.
- ↑ strabo (11.9.3); They say that the Dahæ Parni were an emigrant tribe from the Dahæ above the Mæotis, who are called Xandii and Parii. But it is not generally acknowledged that Dahæ are to be found among the Scythians above the Meotis, yet from these Arsaces according to some was descended.
- ↑ strabo (11.8.2) ; On the left hand opposite to these parts are situated the Scythian and nomadic nations, occupying the whole of the northern side. Most of the Scythians, beginning from the Caspian Sea, are called Dahæ Scythæ, and those situated more towards the east Massagetæ and Sacæ; the rest have the common appellation of Scythians, but each separate tribe has its peculiar name. All, or the greatest part of them, are nomades. The best known tribes are those who deprived the Greeks of Bactriana, the Asii, Pasiani, Tochari, and Sacarauli, who came from the country on the other side of the Iaxartes, opposite the Sacæ and Sogdiani, and which country was also occupied by Sacæ; some tribes of the Dahæ are surnamed Aparni, some Xanthii, others Pissuri.
- ↑ strabo (11.8.2) ; The Aparni approach the nearest of any of these people to Hyrcania, and to the Caspian Sea. The others extend as far as the country opposite to Aria.
- ↑ strabo (11.8.2) ; On the left hand opposite to these parts are situated the Scythian and nomadic nations, occupying the whole of the northern side. Most of the Scythians, beginning from the Caspian Sea, are called Dahæ Scythæ, and those situated more towards the east Massagetæ and Sacæ; the rest have the common appellation of Scythians, but each separate tribe has its peculiar name. All, or the greatest part of them, are nomades. The best known tribes are those who deprived the Greeks of Bactriana, the Asii, Pasiani, Tochari, and Sacarauli, who came from the country on the other side of the Iaxartes, opposite the Sacæ and Sogdiani, and which country was also occupied by Sacæ; some tribes of the Dahæ are surnamed Aparni, some Xanthii, others Pissuri. The Aparni approach the nearest of any of these people to Hyrcania, and to the Caspian Sea. The others extend as far as the country opposite to Aria.
- ↑ «CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1». iranica. ۲۶ آذر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۶ آذر ۱۳۹۳.
- حسن پیرنیا، ایران باستان (تاریخ مفصل ایران قدیم)