درگاه تاریخ


تاریخ پژوهش در رخدادها و کارهای آدمی در گذشته‌است. هرچند غالباً این رشتهٔ مطالعاتی را در زیرگروهی از علوم انسانی یا علوم اجتماعی قرار داده‌اند، با این حال می‌توان آن را به عنوان پلی بین این دو شاخه تلقی کرد؛ زیرا روش‌های مطالعاتی مختلف آن از هر دو شاخه وام گرفته شده‌اند. تاریخ نگاران غالبا به اهمیت نوشته‌های تاریخی اشاره می‌کنند. این تأکید باعث ایجاد اصطلاح پیش از تاریخ شده که به دورانی که هنوز خط ساخته نشده بود اشاره می‌کند. تقسیم تاریخ به شکل پیش از تاریخ و پس از تاریخ بستگی زیادی به موضوع مورد مطالعه دارد زیرا خط در هر جای دنیا در زمان خاصی پدید آمده‌است. تاریخ به عنوان یک رشتهٔ مطالعاتی دارای شاخه‌ها و گرایش‌های جانبی زیادی است که از آن میان می‌توان به تاریخ‌شماری، تاریخ‌نگاری، تبارشناسی، تاریخ اقتصاد و خط‌شناسی قدیمی اشاره کرد.
ادامه...

نوشتار برگزیده

نبرد اسرائیل و حماس در غزه بخشی از نزاع عرب‌ها و اسرائیل است که از ۲۷ دسامبر سال ۲۰۰۸ تا ۱۷ ژانویه سال ۲۰۰۹ به طول انجامید. در اسرائیل با نام عملیاتی عملیات سرب گداخته (به عبری: מבצע עופרת יצוקה)، و در دنیای عرب با نام کشتار غزه (به عربی: مجزرة غزة) یاد می‌شود. از آن‌جا که اولین روز نبرد با بیشترین شمار کشته و زخمی فلسطینی در یک روز از سال ۱۹۴۸ تاکنون پایان یافت، این روز در میان بخشی از عرب‌ها به روز کشتار شنبه سیاه معروف شد.

نبرد اسرائیل و حماس در غزه اندکی پس از خاتمه توافقنامه شش ماهه‌ای که بین اسرائیل و حماس و ۱۲ گروه شبه نظامی به امضا رسیده بود، شروع شد. بر اساس آن توافقنامه حماس و اسرائیل متعهد شده بودند تا از دست‌زدن به عملیات مسلحانه علیه خاک یکدیگر خودداری کنند. در طول این شش برج، اسرائیل حماس را به نقض قرارداد بدلیل پرتاب راکت به سمت خاک خود متهم کرده و حماس اسرائیل را به نقض قرارداد بدلیل ادامه محاصره اقتصادی و سوختی غزه متهم کرد.
بیشتر...

زندگی‌نامه برگزیده

محمد زکریای رازی پزشک، فیلسوف و شیمی‌دان ایرانی که آثار ماندگاری در زمینهٔ پزشکی و شیمی و فلسفه نوشته است و به‌عنوان کاشف الکل و جوهر گوگرد (اسید سولفوریک) مشهور است. به گفته جرج سارتن، پدر تاریخ علم، رازی «بزرگ‌ترین پزشک اسلام و قرون وسطی بود.» این دانشمند ایرانی از آن‌جا که کتاب‌های خود را به زبان عربی می‌نوشت، نزد غربیان به جالینوس عرب نیز مشهور بوده‌است. به پاس زحمات فراوان رازی در داروسازی روز پنجم شهریورماه (۲۷ اوت)، روز بزرگداشت زکریای رازی شیمی‌دان بزرگ ایرانی و روز داروسازی نام‌گذاری شده است.
بیشتر...

دوره‌های تاریخی

تابلوی شام آخر اثر لئوناردو داوینچی
تابلوی شام آخر اثر لئوناردو داوینچی

رنسانس یا دورهٔ نوزایی؛ جنبش فرهنگی مهمی بود که آغازگر دورانی از انقلاب علمی و اصلاحات مذهبی و پیشرفت هنری در اروپا شد. عصر نوزایش، دوران گذار بین سده‌های میانه و دوران جدید است. نخستین بار، واژه لفظ رنسانس را فرانسوی‌ها در قرن ۱۶ میلادی، به کاربردند. آغاز دوره نوزایش را در سده چهاردهم در شمال ایتالیا می‌دانند. این جنبش در سده پانزدهم میلادی، شمال اروپا را نیز فراگرفت. رنسانس، یک تحول ۳۰۰ ساله‌است که از فلورانس آغاز شد و در انگلستان پایان یافت. رنسانس در سال‌های ۱۳۰۰ از ایتالیا آغاز شد و در طول سه قرن در سراسر اروپا انتشار یافت. به ندرت در دوره‌ای چنین کوتاه از نظر تاریخی، رخدادهای گوناگونی به وقوع می‌پیوندد. حال آنکه این قرن‌ها سرشار از تغییرات اساسی و فعالیت‌های بزرگ است. جهان امروزی نتیجهٔ همین فعالیت‌هاست، زیرا رنسانس پایه‌های اقتصادی، سیاسی، هنری و علمی تمدن‌های کنونی غرب را بنا نهاد.

تمدن‌ها

نقشه‌ای از سرزمین عیلام باستان (نارنجی) و نواحی همسایه آن
نقشه‌ای از سرزمین عیلام باستان (نارنجی) و نواحی همسایه آن

تمدن عیلامیا یا تمدن ایلام نام کشوری ست که بخش بزرگی از فلات ایران را در پایان هزاره سوم قبل از میلاد دربرمی گرفت ولی در دوره هخامنشیان به منطقه سوسیانا تقلیل یافت. نام عیلام از واژه یونانی Aylam مشتق شده که خود از ʿElām عبری وام گرفته شده است. عیلامیان کشور شان را هلمتی (Ha(l)tamti/Hatamti) «سرزمین پروردگار» می‌خواندند، اکدیان بدان Elamtu و سومریان نیم به معنای بالا، می‌گفتند. در ۲۷۰۰ پیش از میلاد، نخستین شاهنشاهی ایلامی (غیر سامی) در شوش (غرب ایران) تشکیل شد. تمدن ایلام یکی از قدیمی‌ترین و نخستین تمدن‌های جهان است. بر اساس بخش‌بندی جغرافیایی امروز، ایلام باستان سرزمین‌های خوزستان، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و بخش‌هایی کوچک از استان‌های فارس، بوشهر، لرستان، استان چهارمحال و بختیاری، و کرمانشاه و در دوران‌هایی تا جنوب دریاچه ارومیه را شامل می‌شد.

نوشتارهای برگزیده

مقاله‌های برگزیده:
استبداد صغیرانقلاب مشروطهباکوماتسوپاک‌سازی قومیتاریخ ژاپنتمدن مایاجنبش مشروطه ایرانحادثه آکوخلافت علی بن ابی‌طالبزیاریانژاپن در جنگ جهانی دومسلجوقیان کرمانقیام و محاصره مشروطه‌خواهان تبریزمرگ آدولف هیتلرجنگ امین و مأمونجنگ صلیبی پنجمجنگ صلیبی چهارمجنگ صلیبی ششمجنگ غزه ۲۰۰۹–۲۰۰۸جنگ گنپیحملهٔ مغول به ایرانحمله مغول به ژاپنشورش طبرستانعملیات بارباروساغزوهٔ بدرفتح تهرانلشکرکشی‌های روس‌ها به کناره دریای خزرمحاصره انطاکیه (۱۰۹۸)نبرد حطیننخستین جنگ صلیبی

مقاله‌های خوب:
سفر اکتشافی آمونسن به قطب جنوباسارت بابلیاعتصاب غذای ایرلندی‌ها در ۱۹۸۱اعدام با توپانقلاب مهجهروکه درشنحادثه آکوبلژیک در جنگ جهانی دومتاراج شماخیجنگ اول هراتجنگ شاهنشاهی ساسانی و امپراتوری بیزانس (۶۰۲–۶۲۸)جنگ جملجنگ صلیبی دومجنگ صلیبی سومجنگ صلیبی عوام‌الناسجنگ صلیبی کاتاریجنگ صلیبی نهمجنگ صلیبی هفتمجنگ صلیبی هشتمعملیات نظامی ترکیه در عفرینقیام ورشومحاصره دمشق (۱۱۴۸)نبرد آرسوفنبرد ادسانبرد تاوتوننبرد زابنبرد سکیگاهارانبرد کربلانبرد گوادالتهنبرد مسکونبرد ویازما–بریانسکنبرد هیستینگزواقعه ۱۳۶۰ آمل

یادبودهای برگزیده

رویدادها
زادروزها
درگذشت‌ها

نگارهٔ برگزیده

تاریخ بر پایه مکان

دیوارنگاری غار دوشه، خرم آباد لرستان، حدود هزاره هشتم پیش از میلاد
دیوارنگاری غار دوشه، خرم آباد لرستان، حدود هزاره هشتم پیش از میلاد

تاریخ ایران پیش از آریاییان تمدن‌های شهر سوخته (در سیستان)، تمدن ایلام (در شمال خوزستان)، تمدن جیرفت (در کرمان)، تمدن ساکنان تپه سیلک (در کاشان)، تمدن اورارتو (در آذربایجان)، تپه گیان (در نهاوند) و تمدن کاسی‌ها (در کرمانشاه و لرستان) و تپورها در تبرستان (مازندران) در سرزمین ایران بودند. ایلامیان یا عیلامی‌ها از هزاره چهارم پ. م. تا هزاره نخست پ. م.، بر بخش بزرگی از مناطق جنوب غربی پشتهٔ ایران فرمانروایی کردند. به قدرت رسیدن حکومت ایلامیان و قدرت یافتن سلسلهٔ عیلامی پادشاهی اوان در شمال دشت خوزستان مهم‌ترین رویداد سیاسی ایران در هزاره سوم پ. م. است. تا پیش از ورود پارت ها، مادها و پارسها، تاریخ سرزمین ایران منحصر به تاریخ عیلام است.

تاریخ بر پایه موضوع

خلقت آدم (۱۵۰۸-۱۵۱۲)، توسط میکل آنژ
خلقت آدم (۱۵۰۸-۱۵۱۲)، توسط میکل آنژ

تاریخ هنر به سرگذشت هنرهای زیبا، متشکل از هنرهای تجسمی، نمایشی، شنیداری و کلامی اشاره دارد و به سیر تحول آن در گذر تاریخ می‌پردازد. نقطهٔ آغاز تاریخ هنر در جهان، هنر ماقبل تاریخ و آثار هنری غارنشینان  ——— اغلب نقاشی‌ها و مجسمه‌های بدوی (به انگلیسی: primitive) و ابتدایی از حیوانات و انسان‌ها ———  است. علاوه بر هنر ابتدایی، تاریخ هنر را می‌توان بر اساس منطقه به چند عرصه تقسیم کرد. هنر خاور باستان در سرزمین‌های خاورمیانه و هندوستان، هنر یونان باستان و روم باستان، هنر بیزانس، هنر اسلامی، هنر خاور دور، هنر قرون وسطا در دوران استیلای کلیسا بر اروپا، هنر دورهٔ رنسانس، هنر نوین غربی و در نهایت هنر نوگرای دوران جدید در قرن بیستم از آن جمله‌اند. هنر ابتدایی می‌تواند هنر انسان‌های معاصر را که سبک زندگی و فرهنگی بدوی دارند، در کنار هنر انسان‌های ماقبل تاریخ در برگیرد.

آیا می‌دانستید؟

آیا می‌دانستید...
آیا می‌دانستید...
  • ... که اولین مردمانی که به قاره آمریکا رفتند ایرانیان بودند؟[۱]
  • ... که اولین مردمانی که قنات ساختند ایرانیان بودند؟[۲]
  • ... که قنات ایران جزء هشت عجایب دنیا است؟[۳]
  • ... که ایرانیان اولین مردمانی بودند که حیوانات را اهلی کردند جهت استفاده از آن؟[۴]
  • ... که اولین مردمانی که کشاورزی می کردند ایرانیان بودند؟
  • ... که اولین مردمانی که عطر را جهت خوشبو کردن ساختند ایرانیان بودند؟
  • ... که اولین مردمانی که به آمریکا جنوبی رفتند ایرانیان بودند مثلا در شیلی بازار پرسیا وجود دارد؟
  • ... که اولین مردمانی که کشتی با زورق ساختند ایرانیان بودند؟

[۵] [۶] [۷] [۸] [۹] [۱۰]

منابع

  1. www.aparat.com/v/vSFe6
  2. www.aparat.com/v/Dpyr3
  3. www.aparat.com/v/yxrTG
  4. persianpet.org/forum/thread62548.html
  5. واژه نامه ایران-دکتر جهانگیر اوشیدری
  6. مروج الذهب-مسعودی
  7. سرزمین جاوید
  8. تاریخ طبری
  9. شاهنامه فردوسی
  10. آرمان های شهر یاران ایران باستان از ولفانگ کناوت


آن‌چه می‌توانید انجام دهید

ویکی‌پروژه‌ها

گفتار برگزیده

«مردمان بزرگ در نظر جوانان مانند کشمش‌های روی کیک تاریخ هستند.»

هرمان هسه

رده‌ها

رده:تاریخرده:سال‌هارده:تاریخ بر پایه مکانرده:تاریخ بر پایه موضوعرده:تاریخ بر پایه گروه نژادیرده:تاریخ‌نگاریرده:باستان‌شناسیرده:کتاب‌های تاریخیرده:اسناد تاریخینقشه‌هانگاره‌هامجله‌هاموزه‌هاسازمان‌هاداستان‌هارده:مقاله‌های خرد تاریخرده:گاه‌شمارهارده:گاه‌نگاریرده:افراد

موضوعات

دوره‌های تاریخی

تندیس الهه باروری

تاریخچه ملل

تاریخچه قاره‌ها

پرچم

تاریخ کشور

تاریخ منطقه‌ای و محلی

تاریخ تمدن

بومیان استرالیا

تاریخ بر پایه موضوع - (ر)

تاریخ سیاسی و نظامی

نبرد سالامیس

تاریخ اقتصادی و اجتماعی

لودویگ وان بتهوون

تاریخ فرهنگ و مذهب

برادران رایت

تاریخچه علم و فن آوری

درگاه‌های وابسته

در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا

حافظهٔ نهان سرور را پاکسازی کنید