تیرانوسارید

تیره‌ای از بیدادگرخزنده‌ریختان
(تغییرمسیر از بیدادگرخزندگان)

تیرانوسارید (نام علمی: Tyrannosauridae) یک خانواده از دایناسورهای گوشت‌خوار بزرگ است که در دور کرتاسه پسین در آمریکای شمالی و آسیا زندگی می‌کردند. سنگواره‌های این جانوران تاکنون در ایالات متحده آمریکا، کانادا، چین و مغولستان کشف شده‌است. بیدادگرخزندگان از آخرین دایناسورهای گوشت‌خوار غول‌پیکر محسوب می‌شدند ولی خودشان از بیدادگرخزنده‌ریختان اولیه که دایناسورهای گوشت‌خوار اغلب کوچک تا متوسطی بودند فرگشت یافتند. این خانواده از دایناسورها به دو زیرخانواده آلبرتوسوریان و تیرانوسوریان تقسیم می‌شوند. از زیرخانواده آلبرتوسوریان تاکنون تنها ۲ سرده یعنی آلبرتوسور و گورگوسور کشف‌شده ولی از زیرخانواده تیرانوسوریان تاکنون ۱۳ سرده از جمله تیرانوسور، تاربوسور و داسپلتوسور کشف‌شده‌است.

تیرانوسارید
محدودهٔ زمانی: کرتاسه پسین، ۸۱ تا ۶۶ میلیون سال پیش
تیرانوسورس رکس بزرگ‌ترین گونه تیرانوسارید
رده‌بندی علمی
فرمانرو: جانوران
بالاشاخه: دوم‌دهانیان
شاخه: طنابداران
زیرشاخه: مهره‌داران
فروشاخه: آرواره‌داران
بالارده: چهاراندامان
رده: خزندگان
فرورده: شاه‌خزنده‌ریختان
بالاراسته: دایناسور
راسته: خزنده‌کفلان
بالاخانواده: بیدادگرخزنده‌ریختان
تیره: بیدادگرخزندگان

ویژگی‌ها

ویرایش
 
مقایسه اندازه بزرگ‌ترین بیدادگرخزندگان تاریخ با یکدیگر و انسان؛ مساحت هر خانه، یک مترمربع است. به‌ترتیب از چپ به راست: تیرانوسور (سرخ)، تاربوسور (زرد)، آلبرتوسور (سبز)، گورگوسور (آبی)، داسپلتوسور (بنفش)

تمام بیدادگرخزندگان بزرگ بودند و کوچک‌ترین گونه‌های آن‌ها دست‌کم ۱ تن وزن داشتند. همچنین همگی آن‌ها دارای جمجمه‌های بزرگ، دندان‌های چاقومانند و ضخیم، دست‌های کوچک و دو انگشتی و پاهای قوی و بلند بودند. بسیاری از ویژگی‌های این درندگان مانند راه‌رفتن روی دوپا، داشتن استخوان‌های توخالی (به منظور کاهش وزن بدن) و نیز احتمالاً داشتن پر در نیاکان این دایناسورها نیز وجود داشت.

روش زندگی

ویرایش
 
یک گورگوسور در حال حمله به یک پارازارولوفوس

بیدادگرخزندگان شکارچی رأس هرم غذایی در زیستگاه خود بودند و شکارهایشان شامل انواع دایناسورهای گیاه‌خوار بزرگ از جمله اردک‌منقاران، شاخ‌چهرگان و خزنده‌پایان بود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد دست‌کم برخی بیدادگرخزندگان مانند آلبرتوسور و داسپلتوسور به صورت گروهی زندگی و شکار می‌کردند. روش شکار گروهی این دایناسورها احتمالاً به این صورت بوده که جوان‌ترهای گروه که سریع‌تر و چالاک‌تر بودند شکار را تعقیب و خسته می‌کردند و سپس بزرگسالان گروه که از تجربه و قدرت بدنی بیشتری برخوردار بودند شکار را از پا درمی‌آوردند.

درخت تبارزایی

ویرایش
Brusatte & Carr, 2016[۱]
Tyrannosauridae
آلبرتوسوریان

گورگوسور

آلبرتوسور

Tyrannosaurinae
Alioramini

کیانژوساروس

آلیوراموس

آلیوراموس

نانوکسور

تراتوفونئوس

خونین‌شاه

داسپلتوسور

داسپلتوسور

ژوکنگتیرانوس

تاربوسور

تیرانوسوروس

Fiorillo et al. 2014[۲]
Tyrannosauridae
آلبرتوسوریان

آلبرتوسور

گورگوسور

Tyrannosaurinae

داسپلتوسور

Two Medicine taxon

تراتوفونئوس

بیستاهیورسور

خونین‌شاه

نانوکسور

تاربوسور

ژوکنگتیرانوس

تیرانوسوروس

Loewen et al. 2013[۳]
Tyrannosauridae

گورگوسور

آلبرتوسور

Tyrannosaurinae

Dinosaur Park tyrannosaurid

داسپلتوسور

داسپلتوسور

تراتوفونئوس

بیستاهیورسور

خونین‌شاه

تیرانوسوروس

تاربوسور

ژوکنگتیرانوس

منابع

ویرایش
  1. CITEREFBrusatte_&_Carr2016
  2. CITEREFFiorillo_&_Tykoski2014
  3. Loewen, M.A.; Irmis, R.B.; Sertich, J.J.W.; Currie, P. J.; Sampson, S. D. (2013). Evans, David C (ed.). "Tyrant Dinosaur Evolution Tracks the Rise and Fall of Late Cretaceous Oceans". PLOS One. 8 (11): e79420. Bibcode:2013PLoSO...879420L. doi:10.1371/journal.pone.0079420. PMC 3819173. PMID 24223179.

پیوند به بیرون

ویرایش