جمهوری وایمار
مختصات: ۵۲°۳۱′ شمالی ۱۳°۲۴′ شرقی / ۵۲٫۵۱۷°شمالی ۱۳٫۴۰۰°شرقی
جمهوری وایمار (به آلمانی: Weimarer Republik) به نظام حکومتی آلمان طی سالهای ۱۹۱۹ تا ۱۹۳۳ میلادی اطلاق می‌شود. جمهوری وایمار در اصل اصطلاحی است که مورخان برای دوره تاریخی حدفاصل پایان جنگ جهانی اول تا روی کار آمدن حکومت نازی‌ها در آلمان ابداع نموده‌اند. باید توجه داشت که نام رسمی این حکومت، همانند حکومت پیش از آن، امپراتوری آلمان (به آلمانی: Deutsches Reich) بود.
رایش آلمان Deutsches Reich آلمان | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۹۱۹–۱۹۳۳ | |||||||||
.svg) نشان
| |||||||||
سرود: سرود آلمانی‌ها | |||||||||
 گستره آلمان در دوره وایمار | |||||||||
| پایتخت | برلین ۵۲°۳۱′ شمالی ۱۳°۲۴′ شرقی / ۵۲٫۵۱۷°شمالی ۱۳٫۴۰۰°شرقی | ||||||||
| زبان(های) رایج | آلمانی | ||||||||
| حکومت | جمهوری فدرال ، پارلمانی دموکراسی نمایندگی (۱۹۱۹–۱۹۳۰) دو فاکتو وضع اقتدارگرا توسط فرمان فوق‌العاده (۱۹۳۰–۱۹۳۳) | ||||||||
| رئیس جمهور | |||||||||
• ۱۹۱۸–۱۹۲۵ | فریدریش ابرت | ||||||||
• ۱۹۲۵–۱۹۳۳ | پاول فون هیندنبورگ | ||||||||
| صدراعظم | |||||||||
• ۱۹۱۹ | فیلیپ شایدمان | ||||||||
• ۱۹۱۹–۱۹۲۰ | گوستاف باوئر | ||||||||
• ۱۹۲۰ | هرمان مولر (نخستین) | ||||||||
• ۱۹۲۰–۱۹۲۱ | کنستانتین فرنباخ | ||||||||
• ۱۹۲۱–۱۹۲۲ | یوزف ویرت | ||||||||
• ۱۹۲۲–۱۹۲۳ | ویلهلم کونو | ||||||||
• ۱۹۲۳ | گوستاف اشترزمان | ||||||||
• ۱۹۲۳–۱۹۲۵ | ویلهلم مارکس (نخستین) | ||||||||
• ۱۹۲۵–۱۹۲۶ | هانس لوتر | ||||||||
• ۱۹۲۶–۱۹۲۸ | ویلهلم مارکس (دومی) | ||||||||
• ۱۹۲۸–۱۹۳۰ | هرمان مولر (دومی) | ||||||||
• ۱۹۳۰–۱۹۳۲ | هاینریش برونینگ | ||||||||
• ۱۹۳۲ | فرانتس فن پاپن | ||||||||
• ۱۹۳۲–۱۹۳۳ | کورت فن شلایشر | ||||||||
| قوه مقننه | رایشستاگ | ||||||||
• شورای دولت | رایشسرات | ||||||||
| دوره تاریخی | دوره میان جنگ | ||||||||
• بنیان‌گذاری | ۱۱ اوت ۱۹۱۹ | ||||||||
• هیتلر صدراعظم گماشته شد | ۳۰ ژانویه ۱۹۳۳ | ||||||||
| ۲۷ فوریه ۱۹۳۳ | |||||||||
| ۲۳ مارس ۱۹۳۳ | |||||||||
| مساحت | |||||||||
| ۱۹۲۵ | ۴۶۸٬۷۸۷ کیلومترمربع (۱۸۱٬۰۰۰مایل‌مربع) | ||||||||
| جمعیت | |||||||||
• ۱۹۲۵ | ۶۲۴۱۱۰۰۰ | ||||||||
| واحد پول | Mark (ℳ), coll. Papiermark (1919–1923) رنتن مارک آلمان (۱۹۲۳–۱۹۲۴) Reichsmark (ℛℳ) (۱۹۲۴–۱۹۳۳) | ||||||||
| |||||||||
| امروز بخشی از |  آلمان لهستان روسیه | ||||||||
The above shown coat-of-arms was the version used until 1928, then replaced by the conclusive version as shown in section Flag and coat of arms. | |||||||||
.svg)
جمهوری وایمار اولین تلاش برای ایجاد مردم‌سالاری در آلمان بود که توسط سیاستمداران آلمانی در شهر وایمار مورد اجماع قرار گرفت.
علل شکل‌گیریویرایش
پس از شکست آلمان در جنگ جهانی اول، عهدنامه‌ای موسوم به معاهده ورسای بین آلمان و متفقین منعقد شد که طبق آن، آلمان می‌بایست ۱۲۳ میلیارد مارک غرامت بپردازد، نیروهای نظامی‌اش از حد معینی بیشتر نشوند و قسمت‌هایی از امپراتوری آلمان (رایش دوم) به دست نیروهای متفق از آلمان جدا شد.[۱]
تاریخچهویرایش
جمهوری وایمار، که پس از فروپاشی نظام سلطنتی و فرار ویلهلم دوم به هلند در پایان جنگ جهانی اول به نام رایش و ریاست جمهوری سوسیال دموکراتی به نام فردریش ابرت تأسیس شد، نخستین دولت دموکراتیک در کشور آلمان بود.
در سال ۱۹۱۹ اعضای مجلس ملی آلمان به نام رایشستاگ، که غالباً چپ میانه‌رو و جانبدار نظام فدرال و آزادی بی‌قید و شرط همهٔ احزاب و مطبوعات بودند، برای تدوین قانون اساسی در وایمار (مشهور به شهر گوته و شیلر) گرد آمدند. در این قانون حقوق و تکالیف آلمانی‌ها بر اساس لیبرالیسم روشنگری و تأمین آزادی‌های فردی تعیین شد.
اقتصادویرایش
تا سال ۱۹۳۰ مبلغ ۲۶ میلیارد مارک به صورت وام و عمدتاً از سوی آمریکا به آلمان پرداخت شده بود. دولت با اختصاص ۹۰ درصد آن به بخش خصوصی، یک دورهٔ شکوفایی سریع اقتصادی به وجود آورد. سیاستمداران، اقتصاددانان و صاحبان صنایع در پی آن بودند که آلمان از هم پاشیدهٔ بعد از جنگ را احیا کنند. بلشویک‌ها که در روسیه به قدرت رسیده بودند، به واسطهٔ اینکه آلمان اولین کشوری بود که آن‌ها را به رسمیت شناخت، از غرامت‌های جنگی خود چشم پوشیدند. میزان استخراج معادن کالیوم، فولاد، زغال‌سنگ و ظرفیت کشتی‌های تجاری به نحو خیره‌کننده‌ای افزایش یافت. آلمان پس از ۱۹۲۵ بزرگ‌ترین صادرکنندهٔ ابزارهای الکتریکی بود و در صنعت شیمی در جهان مقام اول را داشت.
فروپاشیویرایش
در سال ۱۹۲۹ هم‌زمان با بحران اقتصادی جهانی، کمک‌های خارجی قطع شد. بسیاری از صنایع به تعطیلی کشیده شدند و تورم به نحو فزاینده‌ای افزایش یافت و رقم بیکاران به ۲٫۸ میلیون نفر رسید.
هم‌زمان با این رخدادها، نارضایتی عمومی افزایش یافت. با توجه به اینکه شرایط سنگین عهدنامه ورسای، تورم جهانی و قطع کمک‌های هنگفت آمریکا در اواخر جمهوری وایمار عرصه را بر طبقهٔ متوسط تنگ کرد و باعث بیکاری و فقر خیل عظیمی از مردم شد، بنا به گزارش زونت هایمر، در سال ۱۹۳۲ لیبرالیسم وایماری برای اکثر جوانان مرده بود.
در سال ۱۹۲۱ این نارضایتی‌ها از حد اظهار عقاید فراتر رفت. ارتسبرگر، امضاکنندهٔ قرارداد ورسای و پس از او والتر راتناو، وزیر امور خارجه آلمان ترور شدند. همهٔ تنگناها و مشکلات اقتصادی به پای دموکراسی و کثرت عقاید نوشته می‌شد. پس از مرگ ابرت در ۱۹۲۵، هیندربورگ کهنسال به ریاست جمهوری انتخاب شد و آدولف هیتلر رهبر حزب ناسیونال سوسیالیست را به صدراعظمی انتخاب کرد.
با به قدرت رسیدن هیتلر در ۱۹۳۳ عمر کوتاه جمهوری وایمار به پایان رسید.
پانویسویرایش
منابعویرایش
- Abraham, David The Collapse of the Weimar Republic: Political Economy and Crisis (2nd. Edition) New Jersey; Holmes & Meier Publishers, 1986 ISBN 0-8419-1084-7.
- Bracher, Karl Dietrich Die Aufloesung der Weimarer Republik; eine Studie zum Problem des Machtverfalls in der Demokratie Villingen: Schwarzwald, Ring-Verlag, 1971.
| در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ جمهوری وایمار موجود است. |
- زبان اصالت در ایدئولوژی آلمانی؛ تئودور آدورنو؛ سیاوش جمادی؛ مقدمه مترجم؛ نشر ققنوس، ۱۳۸۵