ویکی‌پدیا

گویش ساروی

گویش ساروی یا طبری ساروی[۱] گویشی از زبان مازندرانی[۲][۳][۴] که در دو شهرستان ساری و میان‌دورود گویش می‌شود. گویش ساروی جز گویش‌های مازندرانی شرقی محسوب می‌شود و به گویش قائمشهری نزدیکی بسیاری دارد. گویش ساروی یکی از گونه‌های معیار زبان مازندرانی محسوب می‌شود که اکثر اهالی مازندران علاوه بر گویش مازندرانی خود توانایی تکلم به گویش ساروی را نیز دارند.[۵] حبیب برجیان گویش ساروی، قائمشهری و بهشهری را جز گویش‌های شرقی مازندرانی می‌داند و شناسه‌های فعلی آن را با گویش‌های مرکزی همچون آملی و بابلی متفاوت می‌داند.[۶] ولادیمیر ایوانف گویش ساروی را یکی از گویش‌های زبان مازندرانی می‌داند.[۷]

ساروی
زبان بومی درایران
استان مازندران
الفبای فارسی
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹–

محدوده جغرافیایی ویرایش

 
نقشهٔ زبانی استان مازندران

گویش ساروی[۸] در شهرستان ساری و میان‌دورود شامل چهاردانگه از کیاسر تا کوهستان‌های دودانگه، جلگه‌های مابین میان دورود و جلگه‌های مناطق غربی تجن رود تا جویبار صحبت می‌شود.[۹]

دستور زبان ویرایش

ضمیر ویرایش

در مازندرانی ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.[۱۰]

ضمیر ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
فاعلی، ساری men te ve emâ šemâ vešun
مفعولی، ساری mere tere vere emâre šemâre vešunre
ملکی، ساری me te vene ame šeme vešune

شناسه ویرایش

در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در گویش ساروی سه دسته شناسه داریم: گذشته، حال ساده و حال التزامی.[۱۱](نمونه زیر بر اساس گویش کلیجان رستاق ساری تنظیم شده‌است)

۱. گذشته:

  • بن ماضی ساده: -burd = رفت
  • بن ماضی استمراری: -ši = می‌رفت
گذشته ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
شناسه embe i e embi eni ene
شناسه (پس از واکه) mbe i e mbi ni ne

۲. حال ساده:

  • بن مضارع اخباری: -šu = می‌رود
حال ساده ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
شناسه eme eni ene emi enni enne
شناسه (پس از واکه) me ni ne mi nni nne

۳. حال التزامی:

  • بن مضارع التزامی: -bur = برو
حال التزامی ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
شناسه em i e im in en
شناسه (پس از واکه) m i e im in n

صرف فعل ویرایش

در جدول زیر فعل رفتن (bašien/burden) براساس گویش ساروی در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.[۱۲]

زمان/شخص ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
گذشته ساده burdeme burdi burde burdemi burdeni burdene
گذشته کامل burde-bime burde-bi burde-bie burde-bimi burde-bini burde-bine
گذشته التزامی burde-bum burde-bui burde-bu burde-buim burde-buin burde-bun
گذشته التزامی کامل burde-bi-bum burde-bi-bui burde-bi-bu burde-bi-buim burde-bi-buin burde-bi-bun
گذشته استمراری šime šii šie šimi šini šine
گذشته در حال انجام dai-šime dai-šii dai-šie dai-šimi dai-šini dai-šine
حال ساده/آینده šumbe šuni šune šumbi šunni šunne
حال در حال انجام dar-šumbe dar-šuni dar-šune dar-šumbi dar-šunni dar-šunne
حال التزامی burem buri bure burim burin buren
آینده xâmbe burem xâni buri xâne bure xâmbi burim xânni burin xânne buren

در جدول زیر فعل کردن (hâkârden) براساس گویش ساروی در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.[۱۳]

زمان/شخص ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
گذشته ساده hâkârdeme hâkârdi hâkârde hâkârdemi hâkârdeni hâkârdene
گذشته کامل hâkârde-bime hâkârde-bi badi-bie badi-bimi badi-bini badi-bine
گذشته التزامی hâkârde-buem hâkârde-bui hâkârde-bue hâkârde-buim hâkârde-buin hâkârde-buen
گذشته التزامی کامل hâkârde-bai-buem hâkârde-bai-bui hâkârde-bai-bue hâkârde-bai-buim hâkârde-bai-buin hâkârde-bai-buen
گذشته استمراری نوع اول kârdeme kârdi kârde kârdemi kârdeni kârdene
گذشته استمراری نوع دوم kândesseme kândessi kândesse kândessemi kândesseni kândessene
گذشته در حال انجام نوع اول dai-kârdeme dai-kârdi dai-kârde dai-kârdemi dai-kârdeni dai-kârdene
گذشته در حال انجام نوع دوم dai-kândesseme dai-kândessi dai-kândesse dai-kândessemi dai-kândesseni dai-kândessene
حال ساده/آینده kâmbe/kândeme kândi kânde kâmbi/kândemi kândeni kândene
حال در حال انجام dar-kâmbe dar-kândi dar-kânde dar-kâmbi dar-kândeni dar-kândene
حال التزامی hâkânem hâkâni hâkâne hâkânim hâkânin hâkânen
آینده xâmbe hâkânem xâni hâkâni xâne hâkâne xâmbi hâkânim xânni hâkânin xânne hâkânen

در جدول زیر فعل کَندن (buten) براساس گویش ساروی در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.[۱۴]

زمان/شخص ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
گذشته ساده buteme buti bute butemi buteni butene
گذشته کامل bute-bime bute-bi bute-bie bute-bimi bute-bini bute-bine
گذشته التزامی bute-bum bute-bui bute-bu bute-buim bute-buin bute-bun
گذشته التزامی کامل bute-bi-bum bute-bi-bui bute-bi-bu bute-bi-buim bute-bi-buin bute-bi-bun
گذشته استمراری veteme veti vete vetemi veteni vetene
گذشته در حال انجام dai-veteme dai-veti dai-vete dai-vetemi dai-veteni dai-vetene
حال ساده/آینده vejembe vejeni vejene vejembi vejenni vejenne
حال در حال انجام dar-vejembe dar-vejeni dar-vejene dar-vejembi dar-vejenni dar-vejenne
حال التزامی bujem buji buje bujim bujin bujen
آینده xâmbe bujem xâni buji xâne buje xâmbi bujim xânni bujin xânne bujen

افعال ویرایش

  • صرف فعل شدن (baien\bavien) در زمان حال، گذشته و حال التزامی به گویش ساروی.[۱۵]
فعل شدن ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
زمان حال vumbe vuni vune vumbi vunni vunne
زمان گذشته baime bai baie baimi baini baine
زمان گذشته کامل bai bime bai bii bai bie bai bimi bai bini bai bine
زمان حال التزامی bavvem bavvi bavve bavvim bavvin bavven
فارسی معیار گویش ساروی
امشب خوب می‌شود emšo xâr vune
چطور شدم četi baime
می‌خواهم خوب بشم xâmbe xâr bavvem
  • صرف فعل بودن (bien) در زمان حال و گذشته به گویش ساروی.[۱۶]
فعل شدن ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
زمان حال hasseme hassi hasse hassemi hasseni hasene
زمان گذشته bime bi bie bimi bini bine
زمان گذشته buem\bošem bui\boši bue\boše buim buin buen
فارسی معیار گویش ساروی
کجا هستید keje haseni
آنها دختر بودند vešun deter bine
  • صرف فعل بودن در جایی (daien\davien)در زمان حال، گذشته و حال التزامی در زمان‌های مختلف به گویش ساروی.[۱۷]
فعل شدن ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
زمان حال dareme dari dare daremi dareni darene
زمان گذشته daime dai daie daimi daini daine
زمان حال التزامی davvem davvi davve davvim davvin davven
فارسی معیار گویش ساروی
من خانه هستم men sere dareme
خانه ات بودم te sere daime
می‌توانم خانه ات باشم tumbe te sere davvem

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. ↑ آقاگل‌زاده، فردوس (۱۳۹۵). زبان مازندرانی (طبری) توصیف زبان‌شناختی (تحقیقی میدانی - اطلس زبانی). نشر دانشگاه تربیت مدرس. ص. ۱۳.
  2. ↑ قاسمی، علیرضا؛ به کوشش انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه گیلان (۱۳۷۷). سیری در زبان و شعر مازندرانی. رشت: انتشارات دانشگاه گیلان. ص. ۳.
  3. ↑ جعفری دهقی، محمود؛ خلیلی پور، نازنین؛ جعفری دهقی، شیما (۱۳۹۳). زبان‌ها و گویش‌های ایرانی (گذشته و حال). تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ص. ۲۶۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۶۳-۴.
  4. ↑ واژه‌نامه بزرگ تبری، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 31
  5. ↑ لطفی‌نوذری، جواد (۱۳۹۶). گویش ساروی. نشر رسانش نوین. ص. ۱۱.
  6. ↑ برجیان، حبیب (۱۳۸۳). «شناسه‌های فعل در مازندرانی شرقی» (PDF). ویژه نامه نامه فرهنگستان (گویش‌شناسی). ۱ (۳): ۱۶.
  7. ↑ Ivanov, Vladimir (2015). "Socio-and ethnolinguistic features of Gilaki and Mazanderani". Moscow State University (به انگلیسی): 1.
  8. ↑ [https://iranicaonline.org/articles/iran-vi2-documentation = The dictionary edited by Naṣri Ašrafi (1381 Š./2002) contains vocabulary from the dialects of ʿAbbāsābād, Āmol, Bābol, Behšahr, Katul, Kord-kuy, Nowšahr, Sāri, Qāʾem-šahr, Tonokābon, etc. (in part compared with Pahlavi)
  9. ↑ واژه‌نامه بزرگ تبری، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 31
  10. ↑ گویش ساری (مازندرانی)، گیتی شکری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، سال 1374، ص 75
  11. ↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq". Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 556.
  12. ↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq". Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 561.
  13. ↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq". Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 561.
  14. ↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq". Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 561.
  15. ↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq". Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 562.
  16. ↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq". Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 561.
  17. ↑ BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq". Yerevan State University (به انگلیسی). 2 (2): 562.

پیوند به بیرون ویرایش

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=گویش_ساروی&oldid=38131826»