قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران

قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران، قوه‌ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت در ایران است.رئیس قوهٔ قضائیه توسط رهبر انقلاب اسلامی به مدت ۵ سال به این سمت منصوب می‌شود که باید مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی و مدیر و مدبر باشد. ریاست قوه قضائیه را در حال حاضر سید ابراهیم رئیسی بر عهده دارد.

قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران
تأسیس	۱۲۸۵
کشور	ایران
موقعیت	کاخ دادگستری، تهران
شیوهٔ ترکیب	انتصاب از سوی رهبر
قدرت‌گرفته از	قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
طول دورهٔ قاضی	۵ سال
وبگاه	قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران
Motto
شعار: عَدالت، نفس تازه می کند.
رئیس قوه قضائیه
کنونی	سید ابراهیم رئیسی
از	۱۶ اسفند ۱۳۹۷

وظایف قوه قضائیه

1. رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات، تعدیات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه که قانون معین می‌کند.
2. احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی‌های مشروع
3. نظارت بر حسن اجرای قوانین
4. کشف جرم و تعقیب و مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزایی اسلام
5. اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین

ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری

1. تعیین لوایح قضایی متناسب با جمهوری اسلامی
2. استخدام قضات عادل و شایسته و عزل و نصب آن‌ها و تغییر محل مأموریت و تعیین مشاغل و ترفیع آنان

تشکیلات قضایی در ایران

از جمله دستگاه‌های زیر نظر قوه قضاییه در ایران دادگاه بدوی (حقوقی و کیفری)، دادگاه تجدید نظر، دیوان عالی کشور، دادستانی کل کشور، محکمه عالی انتظامی قضات، دادسرا و دادگاه‌های عالی انتظامی قضات، دیوان عدالت اداری، سازمان قضایی نیروهای مسلح، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و دادگستری استان‌ها، سازمان پزشکی قانونی، سازمان بازرسی کل کشور و سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی تربیتی کشور و معاونت حقوقی قوه قضائیه است که اکثر این ارگان های نامبرده تحت عنوان شورای عالی قوه‌قضائیه بصورت هفتگی تشکیل جلسه می دهند .

معاونت ها

معاون اول قوه قضائیه همان قائم مقام رئیس است و از نظر سازمانی معاونت مستقلی ندارد. همچنین رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور هم یکی دیگر از معاونین قوه قضاییه محسوب می شود. سایر معاونین در تشکیلات سازمانی معاونت دارند که در جدول فهرست شده اند :

عنوان	نقش و توضیحات	فعلی
معاونت حقوقی	اداره کل تدوین لوایح و امور مجلس اداره کل امور حقوقی مدیریت نظارت بر وکلا، کارشناسان، مشاوران و مترجمان رسمی مسابقات فقهی	محمد مصدق
معاونت راهبردی	اداره کل تشکیلات و طبقه بندی مشاغل اداره کل بهبود روش ها و فرآیندها	محمدباقر ذوالقدر
معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی		امین حسین رحیمی
معاونت آمار و فناوری اطلاعات		عیسی زارع پور
معاونت مالی، پشتیبانی و عمرانی		محمدحسین فروزانمهر
معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرم		محمدباقر الفت

نیروی انسانی

تعداد کارمندان این نهاد در سال ۱۳۹۷ بالغ بر ۸۷٬۹۸۶ نفر برآورد شده‌است که از این تعداد، ۵۶٬۲۳۳ نفر به عنوان نیروی رسمی، ۱۹٬۵۹۸ نفر در قالب نیروی پیمانی و مابقی، به عنوان نیروی قراردادی مشغول به کار می‌باشند.

برنامه توسعه قضایی

یکی از برنامه‌های قوه قضائیه تحت عنوان توسعه قضایی تدوین لوایح قضایی بوده‌است که در حوزه معاونت حقوقی قوه قضائیه مشغول به انجام آن بوده اند از جمله معاونین متصدی این مقام:

1. علی رازینی ۱۳۸۸-۱۳۹۳
2. ذبیح الله خدائیان ۱۳۹۳-اردیبهشت ۱۳۹۸
3. حجت الاسلام محمد مصدق اردیبهشت ۱۳۹۸- تاکنون

لایحه های مصوب عبارتند از[۱۸]:

1. لایحه قانون مجازات اسلامی (کلیات، حدود، قصاص و دیات) که تحت عنوان قانون مجازات اسلامی در سال ۱۳۹۲ به تصویب نهایی مجلس رسید.
2. لایحه آیین دادرسی کیفری که تحت عنوان قانون اصلاح قانون آیین دادرسی کیفری در سال ۱۳۹۴ پس از ارسال معاونت حقوقی قوه قضائیه که ذبیح‌ الله خدائیان عهده‌دار این سمت بود ارسال و به تصویب مجلس رسید.
3. لایحه رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان؛ بعداً در قالب موادی از قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
4. لایحه پیشگیری از وقوع جرم که تحت عنوان قانون پیشگیری از وقوع جرم در سال ۱۳۹۴ به تصویب مجلس رسید.
5. لایحه جرائم رایانه ای که تحت عنوان قانون جرائم رایانه ای در سال ۱۳۸۸ به تصویب مجلس رسید.
6. قانون اصلاح قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسیله نقلیه موتوری زمینی مصوب ۱۳۴۷ که در سال ۱۳۸۷ به تصویب مجلس رسید.
7. قانون شوراهای حل اختلاف که ابتدا در سال ۱۳۸۷ برای اجرای آزمایشی به تصویب مجلس رسید و نهایتاً در سال ۱۳۹۴ به تصویب نهایی رسید.
8. لایحه نحوه اجرای محکومیت‌های مالی که تحت عنوان قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی در سال ۱۳۹۴ به تصویب مجلس رسید.
9. لایحه حمایت از خانواده که تحت عنوان قانون حمایت از خانواده در سال ۱۳۹۱ به تصوب مجلس رسید.
10. لایحه پیش فروش ساختمان که تحت عنوان قانون پیش فروش ساختمان در سال ۱۳۸۹ به تصویب مجلس رسید.
11. لایحه آیین دادرسی دیوان عدالت اداری که تحت عنوان قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در سال ۱۳۹۲ به تصویب مجلس رسید.
12. لایحه نظارت انتظامی بر رفتار قضایی قضات که تحت عنوان قانون نظارت بر رفتار قضات در سال ۱۳۹۰ به تصویب مجلس رسید.
13. لایحه پیشگیری و مبارزه با جرائم مواد مخدر و روانگردان که تحت عنوان اصلاحیه قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر در سال ۱۳۸۹ به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید.
14. لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان که تحت عنوان قانون حمایت از اطفال و نوجوانان در سال ۱۳۹۷ در زمان تصدی ذبیح ‌الله خدائیان بعنوان معاون حقوقی قوه قضائیه به مجلس ارسال و در حال تصویب در مجلس می‌باشد.
15. لایحه اصلاح قانون آیین دادرسی مدنی
16. لایحه اصلاح قانون تعزیرات حکومتی
17. لایحه تجارت
18. لایحه آیین دادرسی تجاری
19. لایحه اصلاح قانون صدور چک
20. لایحه تشکیلات قضایی دادگستری و دیوانعالی کشور
21. لایحه قضازدایی و حذف برخی از عناوین مجرمانه از قوانین
22. لایحه تبدیل سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی به سازمان اجرای احکام کیفری
23. لایحه اداری
24. لایحه وکالت دادگستری
25. لایحه مجازات‌های اجتماعی جایگزین زندان
26. لایحه تشکیل مرکز داوری و میانجیگری ایران
27. لایحه حمایت از بزه دیدگان
28. لایحه رسیدگی به جنایات بین‌المللی
29. لایحه پلیس قضایی

در مجلس دهم هشت لایحه در دستور بررسی قرار دارد که عبارتند از لایحه قانون تجارت، لایحه آئین دادرسی تجاری، لایحه اصلاح قانون آیین دادرسی مدنی، لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان، لایحه تشکیل پلیس قضایی، لایحه جامع وکالت، لایحه حمایت از مالکیت صنعتی و لایحه قضازدایی و حذف برخی عناوین مجرمانه از قوانین

حضور برخط

پروژه‌های مربوط به نهادهای حکومتی یا دولتی ایران برای شرکت‌های خصوصی معمولاً با هزینه پایین انجام می‌شود اگرچه اجرای برخی پروژه‌ها با هزینه بالایی همراه بوده‌اند. «سامانه مدیریت پرونده‌های قضایی شورای حل اختلاف» استان گلستان که یک CMS یا سامانه مدیریت محتوا بوده‌است سال ۱۳۸۸ با هزینه ۴۰ میلیون تومان انجام شد.

همکاری با دانشگاه

گفته شده که در سوابق این قوه و عباس جعفری‌دولت‌آبادی، دادستان تهران، وارد کردن اتهامات به برخی فعالان مدنی به عنوان اتهامات امنیتی وجود دارد البته این منابع اضافه می‌کنند که این افراد سپس آزاد شده‌اند.

از جمله این موارد می‌توان به اتهام همکاری با دانشگاه سواز لندن (مدرسه مطالعات مشرق‌زمین و آفریقا) اشاره کرد. این دانشگاه از قدیم همکاری خوبی با دانشگاه‌های رسمی ایران از جمله دانشگاه فردوسی مشهد در زمینه رشته زبان و ادبیات فارسی، یا مرکز طلاب و اسلامی-حوزوی مرکز پژوهشی جامعه المصطفی (به عربی: جامعة المصطفي العالمية) داشته‌است.

برخی از استادان دانشگاهی مانند سیّد کمال حاج سیّد جوادی استادیار مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی سال ۱۳۸۱ و ۸۲ با این دانشگاه همکاری داشته یا تحصیل کرده‌اند. با یک جستجوی سادهٔ گوگل روی وبگاه‌های دانشگاه‌های ایران می‌توان به سادگی حجم انبوهی از سوابق استناد یا همکاری متقابل دانشگاه‌های ایران و انگلستان به منظور پیشبرد مطالعات فرهنگی بواسطه این دانشگاه را مشاهده کرد: (به انگلیسی: [SOAS OR "سواز"] site:ac.ir) از جمله کارآفرینی و اشتغال زنان، و مطالعات اسلامی .»

جستارهای وابسته

• وزارت دادگستری جمهوری اسلامی ایران
• دیوان عالی کشور
• رسیدگی قوه قضائیه ایران به موارد ترور و شکنجه
• حقوق بشر در ایران
• سازمان ثبت اسناد و املاک کشور

پیوندها به بیرون

• وبگاه جدید «قوه قضائیهٔ ایران»
• نمودار ساختار قوهٔ قضائیهٔ ایران
• درگاه خدمات الکترونیک قضایی قوه‌قضائیه