زندان اوین
زِندانِ اِوین بزرگ‌ترین زندانِ زندانیان سیاسی و جرایم مرتبط با امنیت ملی در ایران است.[۳] این زندان در محلهٔ اوین در شهرستان شمیرانات واقع در شمالِ استان تهران قرار دارد.[۴]
 | |
  | |
| موقعیت | اوین |
|---|---|
| مختصات | ۳۵°۴۷′۴۶″شمالی ۵۱°۲۳′۰۲″شرقی / ۳۵٫۷۹۶°شمالی ۵۱٫۳۸۴°شرقی |
| وضعیت | فعال |
| ظرفیت | ۱۵۰۰۰ نفر |
| باز شده | ۱۹۷۲ |
| تحت مدیریت | سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور[۱] |
| رئیس | علی هاشمی[۲] |
| ایالت/استان | تهران |
| کشور | ایران |
در این زندان، افرادی از گروه‌های مختلف مذهبی، سیاسی، ورزشی و… همچون احمد مفتی زاده، هاشمی رفسنجانی، مسعود رجوی و خسرو گلسرخی دوران حبس خود را سپری کردند.[۵]
پیشینهویرایش
یکی از معماران زندان اوین امیر نصرت منقح بود.[۶] ساخت این زندان در زمینی به مساحت ۴۰ هکتار[۷] از دههٔ ۱۳۴۰ آغاز شد و در سال ۱۳۵۰ افتتاح شد.[۸] زمینی که در آن زندان اوین ساخته شد، سابقاً خانهٔ سید ضیاءالدین طباطبایی بود.
بندهای زندانویرایش
برخی از بندهای این زندان زیر نظر قوهٔ قضائیه جمهوری اسلامی ایران نبوده و توسط سایر نهادها اداره می‌شود. برای مثال بندهای ۲۰۹ و ۲۴۰ این زندان که دارای سلول‌های انفرادی و چندنفره (موسوم به سوئیت) است در اختیار وزارت اطلاعات است.[۹] و بند ۲ الف آن زیر نظر سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌باشد.[۱۰] تردد و حضور زندانیان سیاسی خارج از سلول‌ها فقط با داشتن چشم‌بند ممکن است.[۱۱] حکومت ایران مدعی‌ست که زندان اوین دارای یکی از مجهزترین کتابخانه‌ها در میان زندان‌های ایران است.[۱۲] در زندان اوین هر اتاق یک مسئول منتخب زندانیان دارد. در هر بند نیز یکی از زندانیان (وکیل بند) رابط اصلی با زندانبانان است. این بند دارای فروشگاه کوچکی است که امکان خرید مواد غذایی بسیار ساده همچون بیسکوئیت، خرما، تخم مرغ و مانند آن وجود دارد. در این بند معمولاً زندانیان حق دارند که هفته‌ای یک بار با اعضای درجه اول فامیل خود ملاقات از پشت شیشه داشته باشند.[۱۳]
بند هفت زندان اوین عمدتاً به زندانیان با جرایم مالی اختصاص دارند. این بند، به باکیفیت‌ترین بند زندان در کشور معروف است. در این بند، ۷ سالن با ظرفیت اسمی هریک ۲۰۰ زندانی است که گاه پذیرای بیش از ۷۰۰ زندانی نیز بوده‌است.[۱۴] و یک سالن کوچک‌تر موسوم به سالن جهاد است. از این ۸ سالن، ۷ سالن به زندانیان غیرسیاسی اختصاص دارد اما گاه زندانیان سیاسی نیز به این بند و سالن‌ها برده می‌شوند. یکی از این سالن‌ها به نام سالن جهاد یا سالن یازده ویژهٔ زندانیان شاغل در بخش‌های خدماتی و تأسیساتی بند هفت است. سالن هشت هم سالنی با نام سالن ۱۲ است که ویژهٔ کسانی با اتهام و جرایم جاسوسی و امنیتی حبس می‌گذرانند است.[۱۵]
بند هشت زندان اوین به تبعیدگاه این زندان مشهور بود که در حال حاضر محل نگهداری زندانیان سیاسی است.[۱۶] ساختمان آن برای زندان ساخته نشده‌است و ساختمان اداری زندان اوین بود که پس از انقلاب ۵۷ به دادگاه انقلاب تبدیل شد و پس از انتقال دادگاه انقلاب به خارج از اوین به‌صورت بندی در کنار بند هفت درآمد.
بند چهار زندان هم محل نگهداری بخشی از زندانیان سیاسی عقیدتی و همچنین زندانیان مشهور اختلاس مالی اقتصادی است.
بند ۳۵۰ (بند سیاسی) و در حال حاضر بند ۶ از بندهای عمومی اوین و زیر نظر قوهٔ قضائیه لست که در گذشته بخش ۳ نامیده می‌شد. این بند ساختمانی دو طبقه است که در میان آن حیاطی مربع شکل قرار دارد. دو ضلع این مربع به اتاق‌های نگهداری زندانیان اختصاص دارد که تعداد آنها در هر طبقه به هفت اتاق می‌رسد. دستشویی‌ها و حمام‌های این بند در یکی دیگر از اضلاع آن قرار دارد. هر اتاق تقریباً ۶ متر در ۶ متر بوده و تعداد متغیری زندانی را در خود جای می‌داد. صرف غذا دور سفره‌های پلاستیکی و بر روی زمین انجام می‌شود و خدمات نظافتی و پذیرایی به‌صورت دوره‌ای توسط خود زندانیان انجام می‌شود. کسی که عهده‌دار این خدمات برای ۲۴ ساعت است، اصطلاحاً شهردار خوانده می‌شود. پس از یورش گارد زندان اوین در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۳ که به پنج‌شنبه سیاه اوین معرف شد؛ بسیاری از زندانیان بند ۳۵۰ سیاسی عقیدتی از این بند به سایر بندهای زندان اوین و سایر زندان‌ها منتقل شدند و سرانجام بند ۳۵۰ تعطیل شد و به بند کارگری تبدیل شد.
کشف مواد مخدر
در سال ۱۳۹۴، حدود ۱۳۰ کیلوگرم انواع مواد مخدر در مبادی ورودی و داخل زندان‌ها کشف شد.[۷]
بازداشتگاه‌های وزارت اطلاعاتویرایش
بند ۲۰۹ دارای سلول‌های انفرادی و چندنفره (موسوم به سوئیت) می‌باشد در اختیار وزارت اطلاعات است و ارتباطی به مجموعهٔ قوهٔ قضائیه و زندان اوین ندارد. بازداشتگاه ۲۰۹ یک بازداشتگاه سرّی و غیررسمی در تهران تحت نظارت وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران است. این بازداشتگاه داخل زندان اوین در منطقهٔ شمال غرب تهران مستقر است.[۱۷]
بند ۲۴۰ دیگر بازداشتگاه این وزارت، دارای چندین طبقه و هر طبقه راهرویی طولانی دارد که شامل چندین سلول در طرفین است. درِ هر سلول دارای دریچهٔ کوچکی است و در پایین در کوچکی مانند در صندوق پست تعبیه شده، هر سلول تقریباً ۸ مترمربع است و درون هر سلول دستشویی و دوش آب به وسیلهٔ یک پرده از اتاق سلول جدا شده‌است. درون سلول‌ها پنجره‌ای وجود ندارد. دیوارهای هر سلول دست‌نوشته‌های زندانیان را شامل می‌شود. شعر، تاریخ ورود و خروج، علت دستگیری زندانی، هویت زندانی، دل‌تنگی‌های زندانی و ظلم‌های روا رفته به او از این قبیل نوشته‌ها هستند.
قبل از انقلاب ۱۳۵۷ویرایش
پیش از انقلاب ۱۳۵۷، اوین مستقیماً توسط ساواک اداره می‌شد. با آنکه ساختمان اولیه زندان شامل بیست سلول انفرادی و دو بند عمومی فقط برای ۳۲۰ نفر ساخته شده بود، در طی سال‌های بعد به ساختمان‌های زندان چند بار اضافه شد به‌طوری که در سال قبل از آغاز انقلاب تعداد سلول‌های انفرادی تا پنج برابر (یعنی یک‌صد سلول انفرادی) در بند ۲۰۹ افزایش یافت. همین بندِ سه‌طبقه شامل شش اتاق بازجویی در زیرزمین آن بود. یک حیاط اعدام، یک دادگاه، و بندهای جداگانه برای زنان و زندانیان عادی هم ساخته شدند. مجموع این ساختمان‌ها دارای ظرفیت اسمی بالای یک‌هزار و پانصد نفر بودند اما تعداد زندانیان اوین بیش از دو برابر این ظرفیت اسمی بود.[۱۸] شرایط زندان اوین از نظر سخت‌گیری با زندانیان به‌مراتب بدتر از زندان‌های بزرگ دیگر ایران بود اما از نظر غذا و سرویس‌های بهداشتی بهتر بود.[۱۹] زندانیان سیاسی از طیف‌ها و گروه‌های مختلف مخالف حکومت پهلوی بودند. مسن‌ترین زندانی سرتیپ علی اکبر درخشانی بود که در ۷ فروردین ۱۳۵۷ در سن ۸۲سالگی توسط ساواک دستگیر شد و همان شب در زندان اوین درگذشت.[۲۰]
بر خلاف زندان قصر که شاهد فرار چندین زندانی در طی سال‌های سلطنت پهلوی بود، هیچ زندانی موفق به فرار از زندان اوین نشد.[۱۸]
اعدامهای دههٔ ۵۰ در تپه‌های اوینویرایش
۳۰ فروردین ۱۳۵۴ اعضای سازمان چریکهای فدایی خلق ایران به نام‌های: حسن ضیاظریفی، احمد جلیلی‌افشار، مشعوف کلانتری، عزیز سرمدی، محمد چوپان‌زاده، عباس سورکی و بیژن جزنی به‌همراه مصطفی جوان‌خوشدل و کاظم ذوالانواری، دو عضو سازمان مجاهدین خلق، در تپه‌های اطراف زندان اوین اعدام شدند این اعدام در حالی صورت گرفت که این افراد دارای حکم زندان بودند.[۲۱][۲۲][۲۳][۲۴]
اعدام زندانیان سیاسی در دههٔ ۶۰ویرایش
«... و به یاد می‌آورم کودکی را که در آغوش مادر شکنجه‌شده‌اش، گریه می‌کرد.»
عفت ماهباز، از زندانیان سیاسی دهه ۶۰ زندان اوین.[۲۵]
اعدام زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ «قتل‌عام تابستان ۶۷»[۲۶][۲۷][۲۸][۲۹] واقعه‌ای بود که طی آن چندین هزار نفر از زندانیان سیاسی در زندان‌های نظام جمهوری اسلامی ایران، مخصوصاً زندان اوین و همچنین در زندان‌های سراسر ایران در ماه‌های مرداد و شهریور ۱۳۶۷ اعدام شدند.[۳۰][۳۱][۳۱][۳۲]
زندانیان سیاسی آن زمانِ تهران در زندان‌های اوین و زندان رجایی‌شهر نگهداری می‌شدند و پس از حکم روح‌الله خمینی، رهبر وقت جمهوری اسلامی، مبنی بر اعدام «مرتدین»، «ملحدین» و «دشمنان قسم‌خوردهٔ نظام جمهوری اسلامی» اعدام‌ها در سطح وسیعی در زندان‌های اوین و گوهردشت و دیگر زندان‌های شهرهای دیگر ایران به مرحلهٔ اجرا گذاشته شد. اعتراض حسین‌علی منتظری به اعدامهای تابستان ۶۷ منجر به عزل و تبعید خانگی وی شد. وی در آن زمان قائم‌مقام روح‌الله خمینی، رهبر وقت جمهوری اسلامی بود.[۳۳]
تحریم وزارت خزانه‌داری آمریکا و اتحادیهٔ اروپاویرایش
در ۹ خرداد ۱۳۹۷، وزارت خزانه‌داری ایالات متحدهٔ آمریکا زندان اوین را به دلیل نقض حقوق شهروندان ایران مورد تحریم قرار داد.[۳۴]
بر اساس بیانیهٔ وزارت خزانه‌داری ایالات متحدهٔ آمریکا، زندانیان محبوس در زندان اوین توسط مقامات زندان مورد ضرب‌وشتم، حملهٔ فیزیکی و آزارهای جنسی قرار می‌گیرند. در این بیانیه همچنین به ادارهٔ برخی بندهای زندان اوین توسط وزارت اطلاعات و سپاه پاسداران اشاره شده و آمده‌است: «در حالی که مقامات ارشد همواره شکنجه و آزار زندانیان در زندان اوین را کم‌اهمیت جلوه می‌دهند، به‌محض اتمام بازرسی‌های ساختگی از وضعیت این زندان، آزار زندانیان، از جمله زندانیان سیاسی، ادامه پیدا می‌کند.»[۳۵]
اتحادیهٔ اروپاویرایش
در فروردین ۱۴۰۰، اتحادیهٔ اروپا به علت نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی در ایران و سرکوب و کشتار معترضان در اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران، سه زندان جمهوری اسلامی از جمله زندان اوین را تحریم کرد.[۳۶]
اعتصاب غذای گستردهٔ ۱۴۰۰ویرایش
۲۳ مرد و ۶ زن زندانی زندان اوین همراه با زندانیان زندان‌های عادل‌آباد، فشافویه در تاریخ ۳۰ اسفندماه ۱۳۹۹ اعلام کردند به یاد و احترام رنج‌های مشترک و در اعتراض به ظلم‌های ستمگران و به یاد گرسنگان وطن بر سفرهٔ نوروز، شروع سال ۱۴۰۰ خورشیدی را با اعتصاب غذا آغاز می‌کنند که تا سه روز ادامه داشت.[۳۷]
این اعتصاب گستردهٔ سه‌روزه و هم‌زمان در زندان اوین، بی‌سابقه بود و با واکنش‌ها و حمایت فعالان سیاسی و مدنی همراه شد.
هک‌شدن دوربین‌ها و آزار دادن زندانیانویرایش
در مردادماه ۱۴۰۰ گروهی موسوم به «عدالت علی» دوربین‌های مداربستهٔ زندان اوین را هک کردند. تصاویر و ویدئوهای انتشاریافته نشان‌دهندهٔ وضعیت وخیم زندانیان، ضرب‌وشتم، آزار دادن زندانیان و خشونت وحشیانه مأموران زندان اوین همراه بود. آن گروه پیامی از خود بر روی مانیتورهای اتاق مانیتورینگ زندان پخش کرد که چنین مضمونی داشت: «زندان اوین لکه ننگی بر عمامه سیاه و ریش سفید رئیسی؛ اعتراضات سراسری تا آزادی زندانیان سیاسی». این گروه هکری در بیانیهٔ خود هشدار داد که «به افشای ظلم و ستمی که ابراهیم رئیسی و رژیم به مردم روا می‌دارند، ادامه خواهیم داد».[۳۸] و افزود که با هدف افشاگری این تصاویر را تهیه کرده و گفته‌است تصاویری نیز از داخل بندها و پرونده‌های زندانیان سیاسی و برخی مدارک محرمانه به دست آورده که آنها را منتشر خواهد کرد.[۳۸] پس از آن محمدمهدی حاج‌محمدی، رئیس سازمان زندان‌ها ضمن قبول مسئولیت مشکلات و همچنین عذرخواهی به دلیل اتفاق صورت‌گرفته، در توئیتر خود چنین نوشت: «درخصوص تصاویر زندان اوین؛ مسئولیت این رفتارهای غیرقابل‌قبول را پذیرفته و ضمن تعهد به تلاش بر عدم تکرار چنین وقایع تلخ و برخورد جدی با عوامل خاطی؛ از خداوند متعال، رهبر عزیزمان، ملت بزرگوار و زندانبانان شریف که البته زحمات‌شان تحت تأثیر این خطاها، نادیده گرفته نخواهد شد، عذرخواهم.»[۳۹][۴۰][۴۱]
گروه عدالت علی در حساب توئیتری خود نوشت: «ما عدالت علی تصمیم به بر ملا کردن جنایات رژیم گرفته و به سیستمهای زندان اوین حمله سایبری کردیم. جهان را از نقض بارز حقوق بشر در پشت دیوارهای زندان اوین مطلع کنید.»[۴۲]
واکنش‌هاویرایش
- روز چهارشنبه ۳ شهریور ۱۴۰۰ سازمان عفو بین‌الملل پس از انتشار ویدئوهای از نحوهٔ برخورد زندانبانان با زندانیان در ایران، خواستار آن شد که مقامات جمهوری اسلامی به گزارشگر ویژهٔ سازمان ملل در امور حقوق بشر در ایران اجازهٔ بازرسی مستقل از زندان‌های جمهوری اسلامی را بدهد. مدیر بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در عفو بین‌الملل، هبه مریف، ضمن تأکید بر «گسترده و سیستماتیک» بودن شکنجه و سایر بدرفتاری‌ها در زندان‌ها و بازداشتگاه‌های ایران افزود: «عذرخواهی مختصر و وعده‌های کلیِ» مقامات جمهوری اسلامی برای رسیدگی به این وضعیت کافی نیست.[۴۳][۴۴]
- سازمان عفو بین‌الملل ۱۶ کلیپ ویدئوییِ فاش‌شده را که در رسانه‌های مستقل ایرانی انتشار یافته، مورد بررسی و ارزیابی قرار داده‌است. در بیانیهٔ عفو بین‌الملل نوشته‌شده‌است که «شواهد تکان دهنده‌ای از ضرب‌وشتم، آزار جنسی و بی‌توجهی و بدرفتاریِ عامدانهٔ منتج به لطماتِ نیازمند به مراقبت‌های پزشکی، ارائه می‌دهد. عفو بین‌الملل سال‌ها اسناد چنین رفتاری را گرد آورده بود. این ویدئوها نگرانی‌های مربوط به کثرت مزمن جمعیت زندانیان و انزوای آنان در سلول‌های انفرادی در شرایط بی‌رحمانه و غیرانسانی زندان را تأیید می‌کند.»[۴۵]
- روز چهارشنبه ۳ شهریور ۱۴۰۰ ادارهٔ دموکراسی، حقوق بشر، و کار وزارت خارجهٔ آمریکا گفت: «ویدئوهایی که به تازگی از زندان بدنام اوین به بیرون درز کرده، تأییدکنندهٔ موضوعی‌ست که از مدت‌ها قبل همه ما می‌دانستیم: شکنجه در زندان‌های ایران سیستماتیک است.» این ادارهٔ وزارت امور خارجهٔ آمریکا خواستار آزادی همهٔ زندانیان سیاسی گشته‌است.[۴۶]
سلول حسین فریدون در زندان اوینویرایش
پس از نفوذ به دوربین‌های زندان اوین[۴۷] تصاویر منتشر شده از سلول‌های زندان اوین نشان می‌داد که برخلاف زندانیان عادی که در سلول‌های با امکانات بسیار کم و شرایط نامناسب به‌همراه خشونت مأموران زندان زندگی می‌کنند اما سلول حسین فریدون که به‌دلیل فسادهای مالی در زندان اوین به سر می‌برد دارای امکانات آسایش و رفاهی بسیار می‌باشد که سایر زندانیان عادی آنها را ندارند.[۴۸][۴۹][۵۰] پس از آن مشخص شد تصاویر اتاق با امکانات رفاهی حسین فریدون مربوط به چندین ماه قبل‌تر بوده‌است و ماه‌ها قبل حسین فریدون همراه با هادی رضوی برخلاف قانون به مرخصی رفته‌اند و ادعای حضور داشتن حسین فریدون در زندان توسط محمدمهدی حاج‌محمدی، رئیس وقت سازمان زندان‌ها کذب بوده‌است.[۵۱][۵۲]
آتش‌سوزی ۲۳ مهر ۱۴۰۱ویرایش
آتش‌سوزی زندان اوین و حوادث مرتبط با آن، در شب ۲۳ مهر ۱۴۰۱ در زندان اوین و در پنجمین هفته اعتراضات پس از کشته‌شدن مهسا امینی روی داد.[۵۳][۵۴][۵۵] به گزارش مرکز رسانه قوه قضاییه ایران در این حادثه چهار زندانی کشته و ۶۱ نفر مجروح شدند.[۵۶][۵۷] در روزهای بعد از آتش‌سوزی ۴ نفر دیگر از مجروحان نیز درگذشتند که تعداد کلی کشته‌شدگان را به ۸ نفر رساند.[۵۸]
چندین ساعت پس از این حادثه مقام‌های حکومت ایران روایت‌های ضد و نقیض ارائه کردند.[۵۹] غلامحسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه جمهوری اسلامی، «عوامل دشمن» را به دست داشتن در این آتش‌سوزی متهم کرد.[۶۰]
رؤسای زندانویرایش
- محمد کچویی[۶۱]
- اسدالله لاجوردی
- سیدحسین مرتضوی
- کمال زارعی[۶۲]
- فرج‌الله صداقت[۶۳]
- محمدعلی امانی[۶۴]
- علی‌اشرف رشیدی اقدم[۶۵]
- علی چهارمحالی
- غلامرضا ضیایی
- حمید محمدی[۶۶]
آثار خلق‌شده در زندان اوینویرایش
نویسندگان، شاعران و هنرمندان زیادی در زندان اوین برای مدتی زندانی بوده‌اند برخی در دوران زندان به خلق آثار خود پرداخته‌اند.
آثار دربارهٔ زندان اوینویرایش
کتاب‌ها و مقاله‌های زندانیانی که تمام یا بخشی از دوران محکومیت خود را در زندان اوین گذرانده‌اند و دربارهٔ آن:
- بهمن احمدی امویی. زندگی در زندان (اوین و رجایی‌شهر).[۶۷]
- کیانوش سنجری. شکنجه سفید - مجله شهروند تورنتو.[۶۸]
زندانِ اوین در هنر و ادبیاتویرایش
- چهارراه − شخصیتِ سارنگ سهش در این نمایشنامه از زندانِ اوین آزاد شده‌است.
تألیفویرایش
کتاب شکنجهٔ سفید در زندان اوین به قلم نرگس محمدی با مقدمه‌ای از شیرین عبادی دربارهٔ انجام شکنجه سفید در زندان‌های ایران است. نازنین زاغری، نرگس محمدی، شکوفه یداللهی و آتنا دائمی از جمله راویان این کتاب هستند.[۶۹] - نشر باران
ترجمهویرایش
- مهدی خدایی - اطلس وضعیت زنان در جهان و ایران، انتشارات روزنه، افغانستان کابل
هنر و ادبیاتویرایش
- ۱۳۹۵ - هادی حیدری - مجموعه کارتون‌ها و کاریکاتورها در زندان، نشر نظر[۷۰]
- ۱۳۹۶ - مهدی رجبیان - نت نویسی آلبوم اهل خاورمیانه
- ۱۳۹۶ - مصطفی عزیزی - روزگار شیرین. نشر علم[۷۱]
- ۱۳۹۶ - حسین رجبیان - فیلمنامه فیلمِ آفرینش بین دو سطح
زندانیان عقیدتی و سیاسیویرایش
برخی از زندانیان اوین، که مدّتی از دوران محکومیت خود را در این زندان گذرانده‌اند به شرح ذیل اند:
- احسان طبری[۷۲]
- احسان مازندرانی
- احسان نراقی
- احمد باطبی
- احمد مفتی‌زاده
- اسدالله لاجوردی
- اسماعیل محمدی
- اسفندیار منفردزاده
- اشرف ربیعی
- اکبر گنجی
- امیر فرشاد ابراهیمی
- آتنا دائمی
- آرش صادقی
- بهاره هدایت
- بهزاد نبوی
- بکتاش آبتین
- بهنام محجوبی
- بیژن جزنی
- پیروز دوانی
- تقی شهرام
- حسن اسدی زیدآبادی
- حسن زارع زاده اردشیر
- حسن مرتضوی
- حسین رجبیان
- حسین رونقی
- حسین علی منتظری
- حسین کاظمینی بروجردی
- حشمت‌الله طبرزدی
- خسرو گلسرخی[۷۳]
- رامین پرچمی
- رامین جهانبگلو
- رامین حسین تهرانی
- رسول بداقی
- رضا رضایی
- رضا ملک
- رکسانا صابری
- روح‌الله زم
- زهرا کاظمی
- سام محمودی سرابی
- سعید امامی
- سعید محسن
- سیامک قادری
- سید مهدی هاشمی
- شکوفه یداللهی
- ارس امیری
- داریوش اقبالی
- شهرنوش پارسی پور
- صبا کردافشاری
- عباس امیرانتظام
- عبدالله رمضان زاده
- عبدالله نوری
- علی رشیدی
- علی‌اصغر بدیع‌زادگان
- علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی
- غلامحسین کرباسچی
- غنچه قوامی
- فائزه هاشمی
- فرخ نگهدار
- قاسم شعله سعدی
- کایلی مور گیلبرت
- کرامت الله دانشیان[۷۴]
- کسری نوری
- کیوان صمیمی
- کیوان کریمی
- کیومرث مرزبان
- گلرخ ایرایی
- مازیار بهاری
- ماشاالله شمس‌الواعظین
- محسن امین‌زاده
- محسن سازگارا
- محسن صفایی فراهانی
- محسن کدیور
- محسن میردامادی
- محمدحسن یوسف‌پورسیفی
- محمد حسین رفیعی فنود
- محمد حنیف‌نژاد
- محمد علی‌نژاد سارخانی
- محمد مساعد
- محمدرضا سعادتی
- محمود بهشتی لنگرودی
- محمود طالقانی
- مرتضی باباخانی
- مرضیه امیری
- مریم اکبری منفرد
- مریم فیروز
- مسعود بهنود
- مسعود رجوی
- مصطفی تاج‌زاده
- معصومه شادمانی
- منوچهر محمدی
- مهدی تاجیک
- مهدی خدایی
- مهدی خزعلی
- مهدی رجبیان
- مهدی رضایی
- ناصر فهیمی
- ندا ناجی
- نرگس محمدی
- نسرین ستوده
- نیلوفر بیانی
- نورالدین کیانوری
- وحید اصغری
- هاله اسفندیاری
- هدی صابر
- هرمز گرجی بیانی
- هوتن دولتی
- هوشنگ ابتهاج
- یوسف عمادی
- منیره برادران
انتقال و واگذاریویرایش
موضوع انتقال زندان اوین به خارج از شهر تهران و تغییر کاربری آن از دههٔ ۸۰ شمسی مطرح شد. مصطفی پورمحمدی، وزیر دادگستری حکومت ایران، روز شنبه ۱۷ تیر ۱۳۹۶ پس از حضور در مجلس شورای اسلامی بر سر دلایل تأخیر در انتقال زندان اوین به خارج از شهر تهران گفتگو کرد. وی ضمن بیان این‌که موضوع انتقال زندان اوین به خارج از شهر تهران با موضوع انتقال سایر زندان‌ها متفاوت است، گفت: «در داخل شهر تهران نیاز به یک بازداشتگاه بزرگ برای بازداشت موقت است زیرا هنگام بررسی پرونده در دادسرا یا دادگاه مدام نمی‌توان متخلفان را از فاصله ۴۰ کیلومتری به این مجموعه‌ها منتقل کرد.»[۷۵]
واگذاری به شهرداریویرایش
کارشناسان سازمان زندان‌ها و شهرداری تهران در جلسه مشترک موضوع را بررسی کردند تا قیمت اوین مشخص شود.[۷]
جستارهای وابستهویرایش
پانویسویرایش
- ↑ «آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور». پایگاه ملی اطلاع‌رسانی قوانین و مقررات. ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۲۷ مهر ۱۴۰۱.
- ↑ «رئیس زندان اوین برکنار شد». دیده‌بان ایران.
- ↑ «نیم‌قرن تاریخ زندان اوین و زندانیان معروفش». فرارو. ۲۵ مهر ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۲۷ مهر ۱۴۰۱.
- ↑ «محله اوین، محله‌ای خوش آب و هوا و نوساز در دل روستایی قدیمی». مجلهٔ نیک بوم. ۲۰۲۲-۰۲-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۱۶.
- ↑ «وزیر دادگستری ایران: زندان اوین بازداشتگاه می‌شود».
- ↑ بعد از انقلاب یکی از همکاران امیر نصرت منقح که در اوین زندانی بود، با اشاره به توالت‌های کوچک زندان و… با صدای بلند گفته بود «آخه آقای منقح، اینم (این هم) زندان ساختن است؟...» بعدها منقح گفته بود من اتاق‌های زندان اوین را ۸ نفره و سه نفره ساختم. حالا اگر حکومت مثلاً ۲۲ نفر را در یک اتاق ۸ نفره گذاشته و… ربطی به من یا هر معمار دیگری ندارد. به نقل از سیروس آموزگار در برنامه «گذری نظری» - قسمت ۵۵، از دقیقه ۳۸ به بعد. گذری نظری
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ «قیمت زندان اوین برای واگذاری به شهرداری مشخص می‌شود». همشهری. ۱۲ خرداد ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲۷ تیر ۱۳۹۵.
- ↑ «زندان اوین بازداشتگاه شد». کمیته گزارشگران حقوق بشر. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۰.
- ↑ «انتقال عبدالله مؤمنی به بند ۲۴۰ زندان اوین». ادوار نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۰.
- ↑ «نامه جمعی از زندانیان بند۲۰۹ و ۲۴۰ زندان اوین به مراجع». پیک ایران. دریافت‌شده در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۰.
- ↑ احسان نراقی (۱۳۷۲)، «زندان به‌طور جدی»، از کاخ شاه تا زندان اوین، ترجمهٔ سعید آذری، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا، ص. ۳۶۳ به بعد
- ↑ «کتابخانه‌های زندان». دائرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی (نسخه آزمایشی). بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۰.
- ↑ احسان نراقی (۱۳۷۲). «زندان به‌طور جدی». از کاخ شاه تا زندان اوین. ترجمهٔ سعید آذری. تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا. ص. ۲۸۹ و ۲۹۰.
- ↑ «زندانیان بندهای هفت و هشت اوین، بیش از سه برابر ظرفیت». خبرنگاران سبز. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئیه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۰.
- ↑ «آشنایی با بند هفت زندان اوین؛ تبعیدگاه زندانیان سیاسی-امنیتی». هرانا. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
- ↑ «نگاهی به درون بند ۸ – شکنجه گاه زندان اوین». آژانس ایران خبر. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
- ↑ «وجود یک‌صد بازداشتگاه غیرقانونی در ایران تأیید شد». رادیو فردا. ۱ فروردین ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۰.
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ ١٠٥ Abrahamian
- ↑ ١٠٨ و ١٠٩ Abrahamian
- ↑ خاطرات سرتیپ علی اکبر درخشانی، نشر صفحه سفید، تهران ۱۳۸۶ (ISBN 978-964-90582-2-1) پیشگفتار
- ↑ https://www.kar-online.com/node/13221
- ↑ https://www.radiozamaneh.com/243699
- ↑ https://www.magiran.com/article/2937380
- ↑ https://www.hamshahrionline.ir/news/502131/۴۵-سال-از-تیرباران-بیژن-جزنی-گذشت-از-سیاهکل-تا-تپه-های-اوین
- ↑ حی علی الصلاه: شکنجه نماز در اوین، رادیو زمانه
- ↑ «ارگان مرکزی سازمان چریکهای فدایی خلق ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۵ دسامبر ۲۰۰۷.
- ↑ کشتار زندانیان سیاسی در ایران و کوتاهی جامعه در دادخواهی. زمینه‌ها و پیشینه دموکراسی خواهی (رادیو فردا)
- ↑ قتل‌عام تابستان ۶۷ (راه توده)
- ↑ بزرگداشت خاطره اعدام شدگان سال ۶۷ در خاوران (رادیو فردا)
- ↑ سکوت روشنفکران داخل کشور در برابر کشتار ۶۷ (فرج سرکوهی - گذار)
- ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ گورستان خاوران؛ مدفن بی‌نام و نشان اعدامیان (بی.بی. سی فارسی)
- ↑ با خاطره اعدامهای تابستان سال ۱۳۶۷ چه باید کرد؟ (بی.بی. سی فارسی)
- ↑ آیت‌الله منتظری نقش پورمحمدی در اعدامهای سال ۶۷ را تأیید کرد (بی.بی. سی فارسی)
- ↑ «آمریکا تحریم‌های جدید را علیه ایران اعلام کرد؛ از حسین الله کرم و فیروزآبادی تا رئیس صداوسیما و زندان اوین». روزنامه دنیای اقتصاد. ۹ خرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۴ اسفند ۱۳۹۸.[پیوند مرده]
- ↑ «وزارت خزانه‌داری نقض حقوق بشر، سانسور و نظارت پیشرفته دولت ایران را هدف می‌گیرد». تارنمای وزارت خزانه داری ایالات متحده. ۹ خرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۴ اسفند ۱۳۹۸.
- ↑ «اتحادیه اروپا تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کرد». ایسنا.
- ↑ «۲۸ زندانی سیاسی در ایران: به یاد گرسنگان وطن بر سفره نوروز اعتصاب غذا می‌کنیم». بی‌بی‌سی.
- ↑ ۳۸٫۰ ۳۸٫۱ «یک گروه سایبری دوربین‌های مداربسته زندان اوین را هک کرد». رادیو فردا. ۲ شهریور ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱ شهریور ۱۴۰۰.
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۴۰۰/۰۶/۰۳–۲۳:۴۰). «ماجرای هک دوربین‌های زندان اوین از کجا آب می‌خورد و چگونه می‌توان آن را خنثی کرد؟». fa. دریافت‌شده در 2022-10-18. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ Agency، قوه قضائیه | خبرگزاری میزان | Mizan Online News (۲۰۲۱-۰۸-۲۶). «تقدیر از ۲ قاضی نمونه در هجدهمین اجلاس سراسری بسیج اساتید کشور». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۶.
- ↑ «محمد مهدی حاج محمدی رئیس سازمان زندان‌ها کیست؟ + سوابق و عکس - مجله کولاک». مجله کولاک. ۲۰۲۰-۰۶-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۶.
- ↑ @edaalate_Ali (۲۴ اوت ۲۰۲۱). "ما #عدالت_علی تصمیم به بر ملا کردن #جنایات #رژیم گرفته و به سیستمهای #زندان_اوین #حمله_سایبری کردیم" (Tweet) – via Twitter.
- ↑ «عفو بین‌الملل: تصاویر بدرفتاری با زندانیان در اوین «نوک کوه یخ اپیدمی شکنجه در ایران» است | صدای آمریکا فارسی». ir.voanews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۳۰.
- ↑ عفو بین‌الملل بار دیگر خواستار بازرسی مستقل از زندان‌های ایران شد
- ↑ عفو بین‌الملل: تصاویر ویدئویی فاش شده از زندان اوین نمونه‌های کوچکی از خشونت علیه زندانیان را آشکار می‌کند
- ↑ «وزارت خارجه آمریکا: تصاویر ویدئویی اوین تأیید شکنجه سیستماتیک در زندان‌های ایران است». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۳۰.
- ↑ ««تصاویر هک‌شده» از بدرفتاری در اوین؛ رئیس سازمان زندان‌های ایران عذر خواست». euronews. ۲۰۲۱-۰۸-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۱.
- ↑ «جدیدترین فیلم از سوئیت اختصاصی حسین فریدون». پایگاه خبری تحلیلی فردا | Farda News. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۱.
- ↑ «واقعیت اتاق حسین فریدون در زندان اوین + فیلم». رکنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۱.
- ↑ «انتشار فیلمی از سوئیت منسوب به «حسین فریدون» توسط رئیس سازمان زندان‌ها | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۱.
- ↑ «حسین فریدون زندان نرفته به مرخصی رفت!». جامعه خبری تحلیلی الف. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۲.
- ↑ «حسین فریدون و هادی رضوی ماه‌هاست که در مرخصی هستند | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۲.
- ↑ «آتش‌سوزی و صدای انفجار در زندان اوین؛ نگرانی دربارهٔ جان زندانیان در میان ادامه سرکوب اعتراض‌ها». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲.
- ↑ «آغاز هفته پنجم اعتراضات ایران؛ آتش‌سوزی در زندان اوین به همراه شنیده شدن صدای آژیر و انفجار». یورونیوز فارسی. ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲.
- ↑ «پنجمین هفته خیزش سراسری؛ آتش‌سوزی و تیراندازی در زندان اوین». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۲-۱۰-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۱۶.
- ↑ «فوت ۴ زندانی بر اثر استنشاق دود در آتش‌سوزی زندان اوین». ایرنا. ۲۴ مهر ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲.
- ↑ «آتش‌سوزی شدید و تیراندازی به زندانیان در اوین و خیزش معترضان در محله‌های اطراف». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۰-۱۶.
- ↑ «قوه قضائیه: آمار جان‌باختگان آتش‌سوزی زندان اوین به ۸ نفر رسید». رادیو فردا. ۲۵ مهر ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۲.
- ↑ «شب هولناک اوین؛ قوه قضائیه کشته شدن چهار زندانی را تأیید کرد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲.
- ↑ «محسنی اژه‌ای آتش‌سوزی اوین را به «عوامل دشمن» نسبت داد». رادیو فردا. ۲۵ مهر ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۲.
- ↑ «رئیس زندان اوین چگونه ترور شد؟ - شفاف».
- ↑ «در پی صدور حکم تعلیق مقام‌های برکنار شده قضایی محاکمه می‌شوند».
- ↑ «رئیس جدید زندان اوین منصوب شد - عصر ایران».
- ↑ «محمدعلی امانی رئیس اوین و عضوی از خانوادهٔ جنایتکار و غارتگر امانی».
- ↑ «پرونده ناقض حقوق بشر: علی اشرف رشیدی اقدم - عدالت برای ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۴.
- ↑ «حمید محمدی مدیر جدید بازداشتگاه اوین شد». باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ پروین، پرتو (۷ آذر ۱۳۹۵)، بی‌بی‌سی فارسی http://www.bbc.com/persian/iran-features-38125559، دریافت‌شده در ۵ مه ۲۰۱۸ پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک); پیوند خارجی در|نشریه=وجود دارد (کمک); از|مقاله=صرف‌نظر شد (کمک) - ↑ سنجری، کیانوش (۹ اکتبر ۲۰۱۴)، حکومت نظامی https://gavras.wordpress.com/2008/05/06/شکنجهی-سفید-در-بند-209-زندان-اوین-کیانوش/، دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۸ پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک); پیوند خارجی در|نشریه=وجود دارد (کمک); از|مقاله=صرف‌نظر شد (کمک) - ↑ «علیه شکنجه، علیه انفرادی/راویان شکنجه سفید». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ ««زندانی بند هشت» به بازار آمد». ایسنا. ۱۵ اسفند ۱۳۹۵.
- ↑ طاهری، فرح (۲۱ دسامبر ۲۰۱۷). «معرفی "روزگار شیرین" و "خیابان پروانه‌ها" در کانون کتاب تورنتو». مجله شهروند. دریافت‌شده در ۱ اوت ۲۰۱۸.
- ↑ به کجای این شب تیره بیاویزم قبای ژنده خود را، عبدالکریم سروش
- ↑ مقاله «دفاع از مردم در برابر دیکتاتور» نوشته: شکرالله پاک‌نژاد (فرهنگ نوین. یادنامهٔ دانشیان)
- ↑ صالحی، انوش (۱۳۸۲). روای بهاران. نشر قطره. پارامتر
|تاریخ بازیابی=نیاز به وارد کردن|پیوند=دارد (کمک) - ↑ «وزیر دادگستری ایران: زندان اوین بازداشتگاه می‌شود».
- رضایی و سلیمی نمین، پاسداشت حقیقت:۱۴۲)
- کتاب خاطرات آیت‌الله منتظری
- کتاب خاطرات آیت‌الله خلخالی
- کتاب عالیجناب سرخپوش و عالیجنابان خاکستری
- Ervand Abrahamian, Tortured Confessions: prisons and Public Recantation in Modern Iran, University of California Press, Berkley and Los Angeles, 1999
پیوند به بیرونویرایش
| مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به زندان اوین در ویکیگفتاورد موجود است. |
* کتابچه مستند لانه فساد - مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران دربارهٔ وضعیت داخلی و باندهای مافیایی در زندان اوین و زندان قزلحصار
- در بند امنیتی زندان اوین چه می‌گذرد؟، گزارش فرشته قاضی از وضعیت بعضی بندهای اوین