شاهدانه، یا کپر صنعتی (به انگلیسی: Hemp)، یک رده گیاه‌شناسی از ارقام شاهدانه خوراکی است که به‌طور خاص برای مصارف صنعتی یا دارویی رشد می‌کند. می‌توان از آن برای تولید طیف گسترده‌ای از محصولات استفاده کرد.[۱] شاهدانه، همراه با بامبو، یکی از سریع‌ترین گیاهان در حال رشد روی زمین است. همچنین یکی از نخستین گیاهانی بود که ۵,۰۰۰,۰۰۰ سال پیش به الیاف قابل استفاده تبدیل شد.[۲] می‌توان آن را به انواع اقلام تجاری، از جمله کاغذ، طناب، منسوجات، پوشاک، پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر، رنگ، عایق، سوخت زیستی، غذا و خوراک جانوران و شیلنگ یکبار مصرف تصفیه کرد.[۳]

black and white drawing: C. sativa tall, C. indica middle, C. ruderalis small
تنوع ظاهری برای شاهدانه. تنها C. sativa (سمت چپ) برای کنف صنعتی مناسب است، اما دارای انواع دارویی نیز می‌باشد.
دانه شاهدانه، پوست‌کنده
ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی۲٬۴۵۱ کیلوژول (۵۸۶ کیلوکالری)
4.67 g
قند 1.50 g
0.07 g
فیبر خوراکی4.0 g (around 20 g when whole)
48.75 g
اشباع4.600 g
ترانس0 g
چربی تک‌سیرنشده5.400 g
چربی غیراشباع چندگانه38.100 g
9.301 g
28.698 g
31.56 g
تریپتوفان0.369 g
ترئونین1.269 g
ایزولوسین1.286 g
لوسین2.163 g
لیزین1.276 g
متیونین0.933 g
سیستین0.672 g
فنیل‌آلانین1.447 g
تیروزین1.263 g
والین1.777 g
آرژینین4.550 g
هیستیدین0.969 g
آلانین1.528 g
اسید آسپارتیک3.662 g
گلوتامیک اسید6.269 g
گلایسین1.611 g
پرولین1.597 g
سرین1.713 g
ویتامین‌ها
درصد ارزش روزانه
برابر ویتامین آ
۰٪
1 میکروگرم
۰٪
7 میکروگرم
ویتامین آ11 یکای بین‌المللی
ویتامین (B۱)
۱۱۱٪
1.275 میلی‌گرم
(B۲)
۲۴٪
0.285 میلی‌گرم
نیاسین (B۳)
۶۱٪
9.200 میلی‌گرم
ویتامین ب۶
۴۶٪
0.600 میلی‌گرم
فولیک (B۹)
۲۸٪
110 میکروگرم
ویتامین ب۱۲
۰٪
0 میکروگرم
ویتامین ث
۱٪
0.5 میلی‌گرم
ویتامین ئی
۵٪
0.80 میلی‌گرم
مواد معدنیمقدار
درصد ارزش روزانه
کلسیم
۷٪
70 میلی‌گرم
مس
۸۰٪
1.600 میلی‌گرم
آهن
۶۱٪
7.95 میلی‌گرم
منیزیم
۱۹۷٪
700 میلی‌گرم
منگنز
۳۶۲٪
7.600 میلی‌گرم
فسفر
۲۳۶٪
1650 میلی‌گرم
پتاسیم
۲۶٪
1200 میلی‌گرم
سدیم
۰٪
5 میلی‌گرم
روی
۱۰۴٪
9.90 میلی‌گرم
دیگر اجزاءمقدار
آب4.96 g
کلسترول0 mg

درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند.

دانه‌های شاهدانه را می‌توان به‌صورت خام، آسیاب‌شده در کنجاله شاهدانه، جوانه‌زده یا پودر جوانه خشک‌شده مصرف کرد. دانه‌های کنف را می‌توان به صورت دوغابی درآورد که برای پخت یا نوشیدنی‌هایی مانند شیر شاهدانه و تیسان استفاده می‌شود.[۴] روغن شاهدانه از دانه‌ها به صورت سرد فشرده می‌شود و سرشار از اسیدهای چرب غیراشباع است.[۵]

یک واحد از آ۱۰۰-گرم (۳ ۱۲-اونس) دانه شاهدانه ۲٬۴۵۱ کیلوژول (۵۸۶ کیلوکالری) انرژی غذایی را تأمین می‌کند. آنها دارای ۵٪ آب، ۵٪ کربوهیدرات، ۴۹٪ چربی کل و ۳۱٪ پروتئین هستند. دانه‌های شاهدانه در تأمین ۶۴ درصد از ارزش روزانه (DV) پروتئین در هر وعده ۱۰۰ گرمی قابل توجه هستند.[۶] دانه‌های شاهدانه منبعی غنی از فیبر غذایی (20% DV)، ویتامین‌های B، و مواد معدنی غذایی منگنز (362% DV)، فسفر (236% DV)، منیزیم (197% DV)، روی (104% DV)، و آهن (61% DV) هستند. حدود ۷۳ درصد از انرژی موجود در دانه شاهدانه به شکل چربی‌ها و اسیدهای چرب ضروری،[۶] عمدتاً اسیدهای چرب غیراشباع چندگانه، اسیدهای لینولئیک، اولئیک و آلفا لینولنیک است.[۷] نسبت ۳۸٫۱۰۰ گرم چربی‌های چندغیراشباع در هر ۱۰۰ گرم ۹٫۳۰۱ گرم امگا-۳ به ۲۸٫۶۹۸ گرم امگا-۶ است.[۸] به‌طور معمول، مقدار پیشنهادی در بسته‌بندی برای بزرگسالان ۳۰ گرم، تقریباً سه قاشق غذاخوری است.

ویژگی‌های آمینو اسید دانه‌های شاهدانه با پروفایل دیگر غذاهای غنی از پروتئین مانند گوشت، شیر، تخم مرغ و سویا قابل مقایسه است.[۷] نمره اسید آمینه اصلاح‌شده با قابلیت هضم پروتئین برای دانه کامل شاهدانه ۰٫۴۹–۰٫۵۳، ۰٫۴۶–۰٫۵۱ برای کنجاله دانه شاهدانه و ۰٫۶۳–۰٫۶۶ برای دانه شاهدانه پوست‌کنده بود.[۹]

تصویر درشت از دانه‌های شاهدانه
مزرعه شاهدانه در کوتس د آرمور، بریتانی، شمالغرب فرانسه (بزرگ‌ترین تولیدکننده شاهدانه در اروپا از سال ۲۰۲۲)

نگارخانه

ویرایش


منابع

ویرایش
  1. Britt Erickson (2019-11-04). "USDA releases hemp production requirements". C&EN Global Enterprise. 97 (43): 17. doi:10.1021/cen-09743-polcon4. ISSN 2474-7408.
  2. Tourangeau, Wesley (2015), "Re-defining Environmental Harms: Green Criminology and the State of Canada's Hemp Industry", Canadian Journal of Criminology & Criminal Justice, 57 (4): 528–554, doi:10.3138/cjccj.2014.E11
  3. Keller, NM (2013), "The Legalization of Industrial Hemp and What it Could Mean for Indiana's Biofuel Industry" (PDF), Indiana International & Comparative Law Review, 23 (3): 555, doi:10.18060/17887
  4. "America's First Hemp Drink - Chronic Ice - Making a Splash in the Natural Beverage Market". San Francisco Chronicle. Los Angeles. Vocus. 8 June 2011. Archived from the original on 27 December 2011. Retrieved 19 June 2011.
  5. "USDA ERS - Industrial Hemp in the United States: Status and Market Potential" (PDF). Ers.usda.gov. Archived from the original (PDF) on 25 June 2013. Retrieved 9 November 2013.
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ "Nutrition Facts for Hemp Seeds (shelled) per 100 g serving". Conde Nast, Custom Analysis. 2014. Retrieved 19 February 2015.
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ Callaway, J. C. (1 January 2004). "Hempseed as a nutritional resource: An overview" (PDF). Euphytica. 140 (1–2): 65–72. doi:10.1007/s10681-004-4811-6. Archived from the original (PDF) on 4 November 2013. Retrieved 13 March 2013.
  8. Seeds, hemp seed,hulled FoodData Central. USDA. Retrieved 3 February 2021.
  9. House JD, Neufeld J, Leson G (November 2010). "Evaluating the quality of protein from hemp seed (Cannabis sativa L.) products through the use of the protein digestibility-corrected amino acid score method". Journal of Agricultural and Food Chemistry. 58 (22): 11801–7. doi:10.1021/jf102636b. PMID 20977230.