الفبای گیلکی

الفبای گیلکی دارای ۳۳ حرف است که مجموعه‌ای از تلفیق و آمیزش آنچه پاینده لنگرودی در کتاب فرهنگ گیل و دیلم خود آورد و بعد از آن، تأثیر بسیار زیادی که مجله گیله‌وا بر آثار مکتوب گیلکی گذاشت و در نهایت خط پیشنهادی گیلکی که به صورت منسجم و کامل اولین بار در سایت ورگ منتشر شد. سامانهٔ نوشتاری این خط همچون کردی و فارسی و … به خط عربی است.

آوای هر کدام از حروف به شرح زیر است:

(( ٚ )):صدای شوای انگلیسی/ə/ را می دهد یعنی حرفی صدادار بین ( آ ) و ( اَ )؛ همچنین بسیار پر کاربرد است؛ همانند واژگان وٚرگ:گرگ، گٚمٚج:کوزه ی سفالی و گلی و…. البته همانند فتحه،کسره و ضمه این حرف معمولا نوشته نمی شود.

(( آ )):دقیقا صدای آ فارسی/ɒ/ را می دهد.

(( أ )):صدایی شبیه به فتحه ولی با دهان بسته تر دارد/ä/ .مانند کلمه ی زأی به معنای بچه.

(( ا )): می تواند صدای فتحه/a/،کسره/e/ /e/ و آ /ɒ/ را بدهد مانند اسب و انتقام.

(( ب )):مانند ب /b/ در فارسی است.مانند بارام:پرچم.

(( پ )): صدایی کاملا شبیه به پ /p/ در فارسی دارد که مثالش واژه ی پيچا، که یعنی گربه.

(( ت،ط )): صدای ت و ط /t/ را در فارسی دارند مانند کلمه ی تي که به معنای مال تو،برای تو است.

(( ث،س،ص )): مثل حروف ث،س و ص /s/ در ثریا،سبز و صدا که با معادل فارسی شان یکسان هستند.

(( ج )): مثل حرف اشافه ی گیلکی ( جه ) که نقش دستوری ای همانند ( از ) در فارسی دارد./dʒ/

(( چ )): مثل چي در فارس و گیلکی./tʃ/

(( ح،ه )): صدایی مانند ح و ه /h/ در فارسی دارند.البته مانند الفبای عربی و فارسی حرف ( ه ) می تواند صدای کسره /e/ را هم بدهد. مانند ستاره.

(( خ )): صدایی مثل خ /x/ در فارسی دارد.

(( د )): مثال دال در فارسی /d/ است.

((ذ،ز،ض،ظ )): آوایی دقیقا مشابه معادل هایشان در فارسی دارند /z/.

(( ر )): مانند معادل فارسی اش صدای /ɾ/ دارد که با حرف ( Rr ) در انگلیسی متفاوت اند.

(( ژ )): مانند ژ در فارسی آوای /ʒ/ را نمايش می دهند.

(( ش )): مانند لغت ش در واژه ی شیر، صدای /ʃ/ را دارد.

(( ع )): صدایی مانند عین در فارسی دارد که با عین در عربی متفاوت اند زیرا این حرف در گیلکی و فارسی تنها یک توقف حلقی است /'/ ولی عربی آن یک حرف بی صدا یا مصوت با آوای /ʔ/ است.

(( غ،ق )): نسبت به قاف و غین در فارسی /q/ نرم تر تلفظ می شوند./q~ʁ/

(( ف )): مانند حرف ف در فارسی صدای /f/ دارد.

(( ک )) صدایی نرم تر از کاف در فارسی دارد.

(( گ )): همانند کاف و قاف نرم تر از معادل فارسی اش ادا می شود.

(( ل )): مانند لام در واژه ی لامسه صدای /l/ دارد.

(( م )): مانند لغت مار که به معنای مادر است نشان دهنده ی حرف /m/ است.

(( ن )): صدای /n/ را نشان می دهد.

(( و )): صدای واو دا در لغت ولرم دارد /v/.

(( ۊ )): صدای واو را در واژه ی مورچه دارد/u/.البته صدایی دیگر دارد که آوایی بین /i/ و /u/ دارد. /ü/

(( ؤ )): صدای حرف واو را در واژه ی نوک دارد./o/

⸨ ی )): صدای حرف ی در لغت یال دارد./j/

⸨ ي )): صدای ای در لغت ایران دارد./i/

⸨ ئ )): برخلاف معادل فارسی اش که یک مصوت است یک صامت را نشان می دهد.این حرف صدا دار مانند صدای کسره ای است که دهان بسته تر است./ɛ/

الفبای گیلکی ˇ آ أ ا ب پ ت ‌ ث ج چ ح خ د ‌ ز ر ‌ ز ژ س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و ۊ ؤ ي ى ئ ه

ردیف	نام حرف	حرف
۱	کۊجی هفت	ˇ
۲	ألیف	آ، أ، ا
۳	بي	ب
۴	پي	پ
۵	تي	ت
۶	ثي	ث
۷	جام	ج
۸	چي	چ
۹	حي	ح
۱۰	خي	خ
۱۱	دال	د
۱۲	ذال	ذ
۱۳	ري	ر
۱۴	زي	ز
۱۵	ژي	ژ
۱۶	سین	س
۱۷	شین	ش
۱۸	صات	ص
۱۹	ضات	ض
۲۰	طأی	ط
۲۱	ظأی	ظ
۲۲	عین	ع
۲۳	غین	غ
۲۴	فی	ف
۲۵	قاف	ق
۲۶	کاف	ک
۲۷	گاف	گ
۲۸	لام	ل
۲۹	میم	م
۳۰	نۊن	ن
۳۱	وؤ	و، ۊ، ؤ
۳۲	یه	ی، ی، ئ
۳۳	هيٚ گرد	ه

منابع

• توضیحات خط استاندارد گیلکی http://v6rg.com/?p=12602 (آرشیو)

، سرخط (شیوه‌نامهٔ پیشنهادی الفبا و گیلكی‌نویسی) لینک (Archive)