مسمومیت‌های زنجیره‌ای در مدارس دخترانه ایران

مجموعه‌ای از مسمومیت‌های مشکوک، عمدی و دنباله‌دار دانش‌آموزان تعداد زیادی از مدارس ایران

مسمومیت‌های زنجیره‌ای[۱][۲] در مدارس دخترانه ایران دسته‌ای از رخدادهای عمدی و دنباله‌دار بود که در طی آن، دانش‌آموزان تعداد زیادی از مدارس ایران به شیوه‌ای مشکوک مسموم شدند. این رخداد از ۹ آذر ۱۴۰۱ تا فروردین ۱۴۰۲ ادامه داشت و از یک دبیرستان دخترانه در قم آغاز شد؛ پس از آن، صدها دانش‌آموز در ۶۰ مدرسه قم - که بیشتر، مدارس متوسطه اول و دوم دخترانه بودند - مسموم شدند؛[۳] این رخدادها منحصر به قم نبوده و دامنه آن به شهرهای دیگری در سراسر ایران، همچون: بروجرد، ساری، اردبیل، تهران، فردیس، خوزستان، کرمانشاه، نیشابور و مشهد نیز کشیده شد. بیشتر این دانش‌آموزان، دختر بودند و در موارد انگشت‌شماری مسمومیت در مدارس پسرانه نیز گزارش شده است.[۴] درگذشت یک دختر قمی به این حملات، منتسب شده است.[۵]

به گزارش محمدحسن آصفری، عضو کمیته حقیقت‌یاب مجلس شورای اسلامی، تا ۱۵ اسفند بیش از پنج هزار دانش‌آموز در ۲۵ استان و حدود ۲۳۰ مدرسه درگیر این حادثه شده‌اند.[۶][۷] پژوهش‌ها دربارهٔ نوع مسمومیت‌ها بی‌نتیجه بوده است.[۸] کمیته علمی وزارت بهداشت به‌کارگیری یک «ماده محرک تحریک‌کنندهٔ عمدتاً استنشاقی» را در این مسمومیت‌ها تأیید کرده است.[۹] عامل این رخدادها مشخص نیست؛ اما گمانه‌زنی‌هایی دربارهٔ نقش خود حکومت جمهوری اسلامی،[۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶] گروه‌های افراطی شیعه، فرقه‌های دینی مرتجع، طالبانی و هزاره‌گرایانه[۱۷] (معتقدان به نزدیکی ظهور مهدی) انجام شده است که به شکل‌های گوناگونی مخالف درس خواندن دختران هستند.[۱۸]

در اعتراض به این حمله‌ها، در شهرهایی همچون: تهران، اصفهان، تبریز، کرمانشاه و اردبیل… تجمعات اعتراضی برگزار شده و شعارهایی چون: «مرگ بر حکومت بچه‌کُش» سر داده شد. نیروهای حکومتی در تهران و کرمانشاه به معترضان حمله نموده و گروهی را بازداشت کردند.[۱۹] سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در ۱۵ اسفند، خواستار «اشد» مجازات عاملان این مسمومیت‌ها شد؛[۲۰] روز بعد، وزارت کشور اعلام کرد که عده‌ای دستگیر و برخی دیگر «ارشاد» شدند.[۲۱]

روند رخدادها

ویرایش

آذر ۱۴۰۱

ویرایش
  • ۹ آذر: برای نخستین بار در هنرستان دخترانه نور، واقع در محله یزدانشهر قم، گزارشی مبنی بر مسمومیت ۱۸ دختر دانش‌آموز منتشر شد. این دانش‌آموزان علائمی نظیر نفس‌تنگی و بی‌حسی در عضلات دست و پا را احساس کرده بودند.[۲۲]
  • ۲۲ آذر: بار دیگر در همین مدرسه همین اتفاق رخ داد و این بار ۵۱ دانش‌آموز دختر راهی بیمارستان شدند. روابط عمومی آموزش و پرورش قم در اطلاعیه‌ای اعلام کرد کارشناسان در حال بررسی علت مسمومیت هستند.[۲۳]

دی ۱۴۰۱

ویرایش
  • ۲۴ دی: در گزارش‌های دیگر حاکی از مراجعه دختران دانش‌آموز با علائم مسمومیت به مراکز درمانی منتشر شد اما آموزش و پرورش علت را اتفاقات «خارج از مدرسه» دانست.[۲۴]

بهمن ۱۴۰۱

ویرایش
  • ۱۶ بهمن: مجید محبی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی قم از اعزام کارشناسانی از سازمان پدافند غیرعامل به قم و انجام آزمایش‌هایی خبر داد.[۲۵]
  • ۱۷ بهمن: پس از بروز نشانه‌های مسمومیت به‌طور هم‌زمان در ۸ مدرسه قم، مجید محبی اعلام کرد که در بعضی از مدرسه‌ها وجود گاز مونوکسید کربن تأیید شده و جستجو برای علت مسمومیت در سایر مدرسه‌ها ادامه دارد.[۲۶] اداره کل آموزش و پرورش استان قم نیز «با توجه به نظر کارشناسان» و «درخواست تعدادی از اولیا» کلیه مدارس استان را سه‌شنبه و چهارشنبه، ۱۸ و ۱۹ بهمن ماه غیرحضوری کرد.[۲۵][۲۷]
  • ۱۸ بهمن: احمد امیرآبادی فراهانی، نماینده قم در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به این که این حادثه تاکنون ۷ بار تکرار شده، خواستار فرستادن هیئت ویژه‌ای به قم شد. او به نقل از وزیر آموزش پرورش گفت شائبه گاز آمونیاک وجود دارد و برخی نیز دلیل مسمومیت‌ها را وجود کربن دی‌اکسید در سیستم گرمایشی مدارس دانسته‌اند اما هیچ‌کدام قطعی نیست.[۲۸]
  • ۲۴ بهمن: تصویر نامه عجیبی از مهدی مصری، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم خطاب به محسن اوروجی، مدیر مدیریت بحران استان قم منتشر شد که طی آن مصری خواسته بود که در صورت تکرار اتفاق، از هوای ناحیه مورد نظر و بازدم دانش‌آموزان مسموم در «کیسه‌های نایلون فریزری» نمونه‌برداری انجام شود.[۲۴]
  • ۲۵ بهمن: رسانه‌ها از مراجعه دست‌کم ۱۱۷ دانش‌آموز قمی به بیمارستان خبر دادند.[۲۹] همزمان عده‌ای از خانواده‌های دانش‌آموزان مقابل فرمانداری قم تجمع کردند و خواهان شفافیت مسئولان و غیرحضوری کردن مدارس شدند.[۲۹][۳۰] اما وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد علت ترس مردم و دانش‌آموزان شایعات است و مشکلی برای بازگشایی مدارس نیست.[۳۱] سخنگوی قوه قضاییه از ثبت سی شکایت در قم در خصوص مسمومیت در مدارس خبر داد.[۳۲]
  • ۲۶ بهمن: بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، مسمومیت‌ها را خفیف توصیف کرد و اعلام کرد منشأ مسمومیت میکروبی یا ویروسی نیست و جای نگرانی وجود ندارد.[۳۳] وزیر آموزش و پرورش نیز اعلام کرد مسمومیت‌ها تاکنون تلفاتی نداشته و آنچه باعث نگرانی شده است «شایعات موج‌های رسانه‌ای خارج از کشور» است.[۳۰] در همین روز سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کرد کمیته ویژه‌ای برای «بررسی مستمر علت و وضعیت مسمومیت» دانش‌آموزان قم تشکیل می‌شود.[۳۴] از سوی دیگر، عباس ذاکریان، فرماندار قم، از ورود دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی و سپاه برای بررسی پرونده مسمومیت‌ها خبر داد.[۲۹] رادیو فردا، به نقل از یک منبع مطلع، نوشت نیروهای سپاه در بیمارستان ولی‌عصر قم که بیشتر بیماران به آنجا منتقل می‌شوند حضور پررنگ دارند و ایجاد وحشت می‌کنند و نتیجه آزمایش خون بچه‌ها را از پرسنل بیمارستان می‌گیرند و با خود می‌برند.[۳]

اسفند ۱۴۰۱

ویرایش
  • ۱ اسفند: محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور طی نامه‌ای به دادستان عمومی و انقلاب قم اعلام کرد «مسمومیت دانش آموزان قم نشان از احتمال اقدامات مجرمانه عمدی دارد».[۳۵]
  • ۲ اسفند: در مدرسه دخترانه احمدیه بروجرد مجموعاً حدود ۸۲ نفر با علائم مسمومیت روانه بیمارستان شدند. سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کرد که در مجاورت مدرسه دستگاهی با سوخت دیزلی کار می‌کرده و دود آن باعث مسمومیت دانش‌آموزان شده و ارتباطی با حوادث قم ندارد. پیش‌تر آتش‌نشانی اعلام کرده بود متصاعد شدن گاز کربن دی‌اکسید از سالن ورزشی مجاور عامل مسمومیت بوده است.[۳۶]
  • ۴ اسفند: دبیرستان دخترانه احمدیه بروجرد تعطیل شد. [منبع؟]
  • ۶ اسفند: با بازگشایی مدرسه بار دیگر این حادثه تکرار شد و این بار ۴۴ دانش‌آموز بروجردی روانه بیمارستان شند. در همین روز ۴ دانش‌آموز قمی نیز مسموم شدند.[۳۷][۳۸]
  • ۷ اسفند: یونس پناهی، معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت و از اعضای کمیته علمی تخصصی بررسی مسمومیت‌ها، در نشست خبری، ضمن تأیید عمدی بودن این حوادث، اعلام کرد مسمومیت دانش‌آموزان قمی ناشی از ترکیبات مواد شیمیایی جنگی نیست. او گفت طی تحقیقات کمیته به این نتیجه رسیده‌اند که مسمومیت‌ها عفونی نیست، منشأ ویروسی یا میکروبی ندارد، مسری نیست و عامل ایجاد آن مواد شیمیایی در دسترس است.[۳۹][۴۰] موج مسمومیت دختران دانش آموز به قزوین رسید و ۱۰۷ دانش‌آموز بروجردی را راهی بیمارستان کرد. شهروندان از قتل‌های زنجیره‌ای و اسیدپاشی‌ها یاد می‌کنند.[۴۱]محمدتقی فاضل میبدی، مدرس حوزه و دانشگاه گفت که عمل مسمومیت دانش آموزان در مدارس دخترانه از قم و اصفهان هدایت می‌شوند و جریان دست کسانی است که معتقدند که دختران نباید درس بخوانند.[۴۱] احمد امیرآبادی فراهانی، نماینده قم در مجلس شورای اسلامی، تاکنون دوبار در تذکر شفاهی، مسمومیت سریالی دانش‌آموزان دختر را «مشکوک و امنیتی» خواند و تأکید کرد مقام‌های حکومتی حتی به نمایندگان نیز پاسخی نداده‌اند.[۴۲]
  • ۸ اسفند: خبر درگذشت و دفن دختری به نام فاطمه رضایی و احتمال ارتباط آن با مسمومیت‌ها منتشر شد[۴۱][۴۳] ولی این خبر به سرعت به دست خبرگزاری‌های دولتی تکذیب و مرگ فاطمه رضایی بی‌ارتباط به این مسمومیت‌ها دانسته شده است.[۴۴] نخستین گروهی که مسئولیت این مسمومیت‌های سریالی را برعهده گرفتند، گروهی به نام فداییان ولایت بودند.[۴۵] این گروه تهدید کرده است که اگر مدارس دخترانه تعطیل نشوند، مسمومیت دختران را به سراسر ایران گسترش خواهند داد.[۴۵] «نفیسه مرادی»، دانش‌پژوه دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، گفت «تمرکز این وقایع بر روی دختران، عملی است شبیه به دیدگاه‌های طالبان افغانستان.»[۴۵] محمد تقی فاضل میبدی، استاد مدرسه دینی گفت: «من در شگفتم که چرا دولت و نهادهای امنیتی این جریان را دنبال و موضوع برای مردم شفاف نمی‌کنند.»[۴۶][۴۷] دو دانش‌آموز دختر مدرسه ۱۵ خرداد بروجرد گفتند که یک شیء شبیه یک بمب کوچک را دیده‌اند که از بیرون به به داخل حیاط مدرسه پرتاب شده و با استشمام ماده‌ای که از آن بیرون آمده، آن‌ها مسموم شده‌اند.[۴۸]
  • ۹ اسفند: دبیرستان دخترانه خیام در فاز ۱۱ شهر پردیس تهران مورد حمله گسترده قرار گرفت و چند ویدیو از این حمله در شبکه‌های اجتماعی منتشر گردید.[۴۹] یک نماینده مجلس به نام فاطمه مقصودی به روزنامه هم‌میهن گفت: «سرنخ‌هایی پیدا شده که حاصل بررسی دوربین‌های مداربسته مدارس است. این سرنخ‌ها نشان‌می‌دهد که این حملات نه‌تنها طبیعی نیست بلکه عمدی صورت می‌گیرد.»[۵۰]
  • ۱۰ اسفند: گسترده‌ترین روز حملات تا به کنون بوده است و تنها در یک روز به بیش از ۵۰ مدرسه حمله شد. موسی غضنفرآبادی رئیس کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس از یک سری گمانه‌زنی‌ها و سرنخ‌ها خبر داد اما گفت که تا قطعی شدن موضوع نمی‌توان به آن پرداخت.[۵۱]
  • ۱۱ اسفند: از ۹ آذر تا ۱۱ اسفند، بیش از ۱٫۰۰۰ دانش‌آموز و برخی از آموزگاران در ۵۷ مدرسه در شهرهای تهران، سمنان، قم، اردبیل، لرستان، مازندران، کرمانشاه، خراسان رضوی و چهار محال و بختیاری… مسموم شدند و همچنین مادر یکی از دانش‌آموزان - که اعتراض داشت - کتک خورد.[۵۲] وزارت خارجه آمریکا برای نخستین بار به مسمومیت گسترده دانش‌آموزان عمدتاً دختر در ایران واکنش نشان داد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا این حملات را مشمئزکننده خواند. وی گفت که این حملات «باید فوراً متوقف شوند» واز دولت ایران خواست هر چه زودتر عاملان این مسمومیت‌ها را شناسایی و مجازات کند.[۵۳] معاون فرماندار پردیس گفت یک راننده تانکر حامل نفت که در کنار مدرسه پارک کرده و در روزهای قبل از آن نیز در قم و بروجرد تردد داشته در این ارتباط بازداشت و تانکر به پارکینگ منتقل شده است.[۵۴] با گذشت بیش از سه ماه از وقوع مسمومیت‌های زنجیره‌ای دختران در مدارس ایران و اذعان برخی نمایندگان مجلس، فرمانداران، استانداری‌ها و چهره‌های مذهبی و سیاسی به عمدی بودن این مسمومیت‌ها، تا کنون هیچ گروه یا فردی در این رابطه دستگیر نشده است.[۵۵]
  • ۱۲ اسفند: مولوی عبدالحمید مسمومیت‌ها را سرکوب اعتراضات خواند و تحصیل را برای همه جامعه دختران و پسران الزامی دانست.[۵۶]
  • ۱۳ اسفند: حملات به ده‌ها مدرسه ادامه پیدا کرد[۵۷] و فرح پهلوی از نیروهای نظامی خواست که جلوی حملات را بگیرند.[۵۸] سرتیپ پاسدار احمد وحیدی، وزیر کشور ایران گفته که نمونه‌های مشکوکی در تحقیقات یافته شده که در آزمایشگاه‌های معتبر در دست بررسی است.[۵۹] در این روز و برای اولین بار مسمومیت‌هایی نیز در خوزستان رخ داد.[۶۰] خانواده‌های نگران در تهران مقابل ساختمان‌های آموزش و پرورش با سر دادن شعارهای «بسیجی، سپاهی، داعش ما شمایی» دست به تجمع اعتراضی زدند.[۶۱] گروهی از مردم تهران با تجمع مقابل ساختمان آموزش و پرورش منطقه ۵ تهران با سردادن شعار «دشمن ما همین‌جاست دروغ میگن آمریکاست» نسبت به مسمومیت سریالی دانش‌آموزان دختر تجمع اعتراضی برپا کردند.[۶۲]
  • ۱۴ اسفند: روند روی دادن مسمومیت‌ها در این روز نیز ادامه یافت و دانش‌آموزان برای اولین بار در نیشابور نیز مسموم شدند.[۶۳][۶۴] علی پورطباطبایی، خبرنگار و از گردانندگان پایگاه خبری قم‌نیوز که پیگیر اخبار مسمومیت دانش‌آموزان بود امروز توسط یک نهاد امنیتی نامشخص بازداشت شد.[۶۵] روزنامه کیهان نوشت که افرادی چون عباس عبدی، عباس آخوندی، صادق زیباکلام گفت که این افراد «بدون کمترین سند و مدرک و دلیل، نیروهای مذهبی و نظام را متهم» کرده‌اند و خواستار برخورد با افرادی شد که «دربارهٔ مسمومیت‌ها نوشته‌اند»[۶۶]
  • ۱۵ اسفند: کمیته علمی وزارت بهداشت تأیید کرد که «بخشی از دانش‌آموزان با یک ماده محرک تحریک‌کننده که عمدتاً استنشاقی است، مواجهه پیدا کردند.»[۹] با گذشت قریب به سه ماه از شروع مسمومیت زنجیره‌ای در مدارس دخترانه ایران و درخواست والدین دانش آموزان برای کشف واقعیت این موضوع، تا کنون نه تنها دلیل این موضوع مشخص نشده بلکه یک خبرنگار که مسمومیت دختران در قم را دنبال می‌کرد بازداشت گردید.[۶۷] شهریار حیدری، عضو کمیسیون امنیت مجلس، مسمومیت دانش‌آموزان با گاز سمی را «یک حرکت سازمان‌یافته» نامید و خواستار ورود شورای امنیت کشور به این موضوع گردید.[۶۷]
  • ۱۶ اسفند: برگزاری اعتراضاتی سراسری در ایران و در پی آن، سرکوب معترضان توسط نیروهای حکومتی با گاز اشک‌آور و گلوله‌های ساچمه‌ای.[۶۸]

فروردین ۱۴۰۲

ویرایش
  • ۱۴ فروردین: رئیس آموزش و پرورش نقده مختار نعمتی از مسمومیت تعدادی از دانش آموزان دختر در دبیرستان محمدیار نقده خبر داد و گفت: «امروز تعدادی از دانش آموزان دختر بر اثر بوی نامطبوعی که در مدرسه ایجاد شده، دچار مسمومیت شده‌اند.»[۶۹] مسمومیت‌های سریالی دانش‌آموزان غالباً دختر در مدرسه‌های ایران از روزهای اول آذر ۱۴۰۱ در قم آغاز گردید و به سراسر کشور تسری یافت و مسئولان تأیید کردند که این حملات «عمدی» است.[۶۹]
  • ۱۵ فروردین: در ادامه مسمومیت زنجیره‌ای دانش‌آموزان دختر و حمله به مدارس، رئیس اورژانس استان آذربایجان شرقی می‌گوید که ۲۰ دانش‌آموز دختر تبریزی با علایم تنفسی و تنگی نفس به بیمارستان منتقل شدند.[۷۰][۷۱] وی افزود: «از آنجا که ۲۰ نفر از دانش‌آموزان دختر ۱۵ ساله دچار علائم بودند، با آمبولانس به بیمارستان سینا انتقال یافتند.»[۷۰] در دولت‌آباد اصفهان هشت دانش آموز دختر با داشتن علائم مسمومیت راهی بیمارستان شدند.[۷۲]
  • ۱۶ فروردین: شروع مسمومیت دانش آموزان دختر در قم. رسانه‌ها از بدحال شدن ۷ دانش آموز دختر با علائم شبیه سردرد و سرگیجه در مدرسه دخترانه سلامت قم، خیابان ۱۹ دی قم خبر دادند.[۷۳]
  • ۲۰ فروردین: به دنبال مسمومیت سریالی دانش آموزان در مدارس ایران، بیش از صد دانش‌آموز دختر در شش مدرسه در سقز با علائم مسمومیت به بیمارستان منتقل شدند.[۷۴][۷۵] تعدادی از والدین دانش آموزان سقزی در پی اعتراض به مسمومیت فرزندشان، توسط نیروهای امنیتی دستگیر شدند.[۷۵] نیروهای یگان ویژه در سطح خیابان‌های این شهر مستقر شده و مردم نیز شعارهای ضد حکومتی مانند «مرگ بر خامنه‌ای» سر دادند.[۷۶]
  • ۲۱ فروردین: بر اساس گزارش‌های انتشار یافته تعدادی از دختران دانش‌آموز در شهرهای خوی و اورمیه و گناوه به دلیل علائم مسمومیت به مراکز درمانی منتقل شدند. همچنین تصاویری نیز از حضور آمبولانس در مقابل مدرسه صدرا در گوهردشت کرج و همچنین مدرسه دخترانه فرزانگان در شهرک پردیس سنندج منتشر شده است.[۷۷][۷۸]
  • ۲۲ فروردین: شماری از دانش آموزان دختر در مدارس مربوط به شهرهای کرمانشاه، کامیاران و اصفهان دچار مسمومیت شدند.[۷۹] بنا بر گزارش شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران، ۶۰ دانش آموز دختر در کرمانشاه و همچنین ۱۲ دانش آموز دختر در کامیاران مسموم شدند.[۷۹]
  • ۲۴ فروردین: سه دختر به نام‌های عرفانه هنر، ستایش داروغه و ستایش امیری در ارتباط با مسمومیت سریالی دانش آموزان در شیراز دستگیر شدند.[۸۰] هویت این سه نفر ستایش داروغه ۱۶ ساله دانش آموز، ستایش امیری ۱۷ ساله دانش آموز و عرفانه هنر ۱۹ ساله می‌باشد.[۸۰] نهادهای امنیتی-قضایی در ماه‌های اخیر تلاش زیادی کردند تا مسئولیت «مسمویت در مدارس» را بر عهده منتقدان و بعضاً خود دانش آموزان بیندازند.[۸۰]
  • ۲۷ فروردین: حملات شیمیایی با گازهای ناشناخته دست‌کم در مدارس مربوط به استان‌های تهران، البرز، مازندران، آذربایجان غربی و اردبیل ادامه یافت و ده‌ها دانش‌آموز به بیمارستان انتقال یافتند.[۸۱] بر اساس گزارش شهروندان، مدرسه دخترانه «سلیمانی» در خیابان قلم شاهین ویلا در کرج، مدارس دخترانه «طلوع» و «ستایش» در منطقه «خلیج فارس» در جنوب تهران، مدارس «معراج» در اردبیل، «طراوت» در ارومیه، «عترت» در شهرک «امام حسین» اسلامشهر، و «امانت» در بابلسر نیز با حملات مشابهی روبرو شدند.[۸۱][۸۲]
  • ۲۸ فروردین: شمار بسیاری از دختران دانش‌آموزان در شهرهای تبریز، بوکان، سنندج، سقز، دیواندره، ارومیه، گیلانغرب، دزفول و ماهدشت کرج مسموم شدند.[۸۳][۸۴][۸۵]
  • ۲۹ فروردین: حمله شیمیایی با گازهای سمی به دست‌کم ۲۶ مدرسه در کل کشور ادامه داشت که بیشترین موارد آن در استان‌های کرمانشاه و تهران بود. تعدادی از این مدارس نیز برای چندمین بار در ماه‌های اخیر هدف این حملات قرار گرفتند.[۸۶]

اردیبهشت ۱۴۰۲

ویرایش
  • ۴ اردیبهشت: دست‌کم در ۳ استان کردستان، همدان و البرز مدارس دخترانه هدف حمله شیمیایی قرار گرفته و شماری از دانش‌آموزان و معلمان به مراکز درمانی انتقال یافتند.[۸۷][۸۸][۸۹]
  • ۱۱ اردیبهشت: بر اساس اخبار منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی تعدادی از دانش‌آموزان مدارس دخترانه بنت‌الهدی و معراج در شهر سقز در استان کردستان در روز دوشنبه ۱۱ اردیبهشت مسموم شدند و به مراکز درمانی انتقال یافتند.[۹۰] همچنین در همین روز شماری از دانش‌آموزان دبیرستان دخترانه مجتبی جعفری در شهر کرمانشاه دچار همین مسمومیت‌ها شده‌اند.[۹۰] در تهران نیز دبیرستان دخترانه عفاف در منطقه ۲ تهران هدف این مسموم‌سازی‌ها قرار گرفت.[۹۰] علی‌رغم اظهار نظر علنی علی خامنه‌ای، علیه این مسمومیت‌ها… اما هنوز کسی در این زمینه محاکمه نشده است.[۹۰] اما با وجود گذشت ماه‌ها از این موضوع، اظهارات و ادعاهای ضدونقیضی از سوی مقام‌ها و نهادهای جمهوری اسلامی در این خصوص منتشر شده است.[۹۰]

مهر ۱۴۰۲

ویرایش
  • ۱۵ مهر: گزارش‌هایی حاکی از مسمومیت دانش‌آموزان مدرسه دخترانه عاشورا در شهر قدس واقع در غرب استان تهران منتشر شد.[۹۱]

آبان ۱۴۰۲

ویرایش
  • ۸ آبان: شصت و هفت دانش‌آموز هنرستان دخترانه کوثر شهر زنجان به دلیل «مسمومیت یا اضطراب ناشی از آن» در بیمارستان بستری شدند.[۹۲]
  • ۱۳ آبان: ده‌ها تن از دانش‌آموزان مدرسه کوثر اهواز با علائم مسمومیت به بیمارستان منتقل شدند.[۹۳][۹۴]

واکنش‌ها

ویرایش
  • سازمان عفو بین‌الملل با انتشار یک بیانیه عامل مسمومیت‌های سریالی در مدارس دخترانه ایران را «حملات با گاز شیمیایی» اعلام کرد.[۹۵][۹۶] عفو بین‌الملل می‌گوید: «این حملات تاکنون بیش از یک‌صد مدرسه را هدف گرفته و دختران دانش‌آموز با علائمی مانند سرفه، سوزش گلو و بینی، تنگی نفس، تپش قلب، سردرد، حال تهوع، و استفراغ مواجه شده‌اند… مقام‌های جمهوری اسلامی تلاش می‌کنند که با ارعاب خانواده‌ها، معلمان و روزنامه‌نگاران اعتراض‌های به این موضوع را خاموش کنند.»[۹۵][۹۶] همچنین در این بیانیه آمده است: «بسیاری از مردم ایران به دست داشتن عاملان وابسته به حکومت یا نیروهای حامی آنان در این حملات مشکوک می‌باشند، به خصوص با توجه به قصور مقامات در اتخاذ اقدامات معنادار و همچنین تلاش آنها برای خاموش کردن انتقادات و اعتراضات عمومی نسبت به این موضوع.»[۹۷] این سازمان، هدف از حمله‌های شیمیایی را تنبیه دختران معترض به حجاب اجباری دانست.[۹۸]
  • محمدرضا هاشمیان، فوق‌تخصص بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان مسیح دانشوری، گفته است گازهایی که برای مسمومیت دانش‌آموزان استفاده شده «ترکیبی» بوده و افراد عادی به آن‌ها دسترسی ندارند.[۹۹]
  • سازمان حقوق بشر ایران، مستقر در نروژ، با انتشار بیانیه‌ای در ۱۱ اسفند ۱۴۰۱، مسموم کردن‌های سریالی دختران دانش‌آموز را مصداق «حملات شیمیایی و سازمان‌یافته تروریستی» خواند و با توجه به وجود فرضیه قدرتمندِ نزدیک‌بودن عاملان حمله‌ها به نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی، خواستار واکنش قوی و فوری جامعه جهانی شد.[۱۰۰]
  • ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، مسمومیت دختران دانش‌آموز در مدارس دخترانه ایران را «وحشتناک» خواند.[۱۰۱]
  • در برخی از خبرگزاری‌های رسمی، از این رخدادها با نام «ترورهای بیولوژیکی» یاد شده است.[۱۰۰]
  • مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان، مسمومیت دانش آموزان دختر را انتقام از خیزش دختران و زنان علیه جمهوری اسلامی خواند.[۱۰۲]

وی همچنین گفت که این نظر احتمالاً واقعی وجود دارد که مسمومیت‌ها سرکوب اعتراضات است و «همین دختران در مدارس اعتراض کردند و حالا اگر جریانی این مسمومیت دختران را دنبال می‌کند و آن‌ها که اطلاع دارند هم جلویشان را نمی‌گیرند، به خاطر اعتراضات است.»[۵۶]

  • سید جواد علوی بروجردی، مجتهد و مدرس حوزه علمیه قم به مسئولان پیشنهاد کرد که اصلاً حرف نزند و اگر حرف می‌زنند متضاد هم صحبت نکنند چون بی‌اعتمادی مردم را بیشتر می‌کند زیرا تا کنون هر چه گفته متضاد بوده است.[۱۰۳]
  • کارشناسان سازمان ملل متحد از «مسمومیت عامدانه بیش از ۱۲۰۰ دانش‌آموز دختر» در شهرهای ایران و عدم موفقیت دولت در جلوگیری از ادامه حملات و انجام تحقیقات سریع، ابراز انزجار کردند.[۱۰۴]
  • سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده این حملات را مشمئزکننده خواند و خواست که «فوراً متوقف شوند» هر چه زودتر عاملان این مسمومیت‌ها شناسایی و مجازات شوند.[۵۳]
  • کاخ‌سفید احتمال ارتباط مسموم‌شدن دختران دانش‌آموز در ایران، با کوشش آنان برای تحصیل را «شرم‌آور» خواند.[۱۰۵] کارین ژان پی‌یر، سخنگوی کاخ سفید، گفت: «اگر این مسمومیت‌ها مربوط به شرکت در اعتراض باشد، این در حیطه مأموریت حقیقت‌یاب مستقل بین‌المللی سازمان ملل خواهد بود که تحقیق کند.»[۱۰۵]
  • بیش از ۲۷۰ نفر از روزنامه‌نگاران، سینماگران، فعالان مدنی و اهالی فرهنگ و هنر، طی صدور بیانیه‌ای «فاجعه مسمومیت عمدی و زنجیره‌وار» دانش‌آموزان دختر در مدارس کشور را محکوم کردند و تأکید کردند این عمل هدفی جز ایجاد رعب و وحشت و بالا بردن هزینه برای بدیهی‌ترین حقوق دختران در جامعه ایرانی را ندارد.[۱۰۶]
  • نرگس محمدی با بیان اینکه «نمی‌توان و نباید» دربارهٔ «مسمومیت زنجیره‌ای و گسترده دانش‌آموزان» سکوت کرد، ضمن درخواست از مردم برای حضور اعتراضی در خیابان‌ها، نهادهای بین‌المللی را نیز به واکنش و اقدام عملی فوری فراخواند.[۱۰۷][۱۰۸]
  • فرح پهلوی این حمله‌ها را گوشه‌ای از «سرشت ناپاک رژیم» جمهوری اسلامی برشمرد[۱۰۹] و نیز از «نیروهای انتظامی، ارتش، سپاه، بسیج و لباس‌شخصی‌ها» خواست که اجازه ندهند «سردمداران نظام برای گریز ملت» آن‌ها را ابزار سرکوب مردم کنند.[۵۸]
  • جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، ضمن ابراز نگرانی عمیق از مسموم شدن دختران دانش‌آموزان در ایران، از جمهوری اسلامی خواست تا در این خصوص، تحقیق کامل و شفافی صورت دهد.[۱۱۰]
  • یونیسف، آژانس کودکان سازمان ملل متحد نوشت: «مدرسه، باید پناه‌گاهی امن برای یادگیری کودکان و نوجوانان در محیطی ایمن و حمایت شده باشد. چنین حوادثی می‌تواند تأثیر منفی بر نرخ بالای آموزش کودکان، به ویژه دختران، که در دهه‌های اخیر حاصل شده است، بگذارد.»[۱۱۰]
  • سخنگوی سپاه، سردار رمضان شریف: «با عرض شرمندگی؛ انگار بعضی داخلی‌ها، بدشان نمی‌آید بگویند "مسمومیت‌ها، کارِ نظام است"».[۱۱۱]
  • پارلمان اروپا، مسمومیت دختران در ایران را «تلاشی برای خاموش کردن» آنها دانست و تصویب کرد که «به قوی‌ترین عبارات این تلاش فجیع برای خاموش کردن زنان و دختران در ایران» را محکوم می‌کند.[۱۱۲][۱۱۳][۱۱۴] نمایندگان پارلمان اروپا این قطعنامه را با ۵۱۶ رأی موافق، پنج رأی مخالف و ۱۴ رأی ممتنع تصویب کردند[۱۱۵][۱۱۶] و در آن سیاست‌های رژیم ایران علیه زنان و دختران را عامل این حملات خواندند[۱۱۴][۱۱۵] و بر حمایت بی‌قیدوشرط خود از درخواست‌های زنان و دختران ایرانی یعنی لغو تمامی تبعیض‌های نظام‌مند تأکید نمودند؛[۱۱۵][۱۱۶] این قطعنامه از هیئت حقیقت‌یاب سازمان ملل متحد در مورد ایران می‌خواهد تا دربارهٔ این حوادث، تحقیقات مستقلی انجام دهد.[۱۱۷][۱۱۸][۱۱۹]
  • برخی چهره‌های شاخص دینی و سیاسی در داخل ایران، همچون: زهرا رهنورد، مولوی عبدالحمید و ابوالفضل قدیانی… حملات با گازهای ناشناخته به مدارس (اغلب) دخترانه را به حکومت اسلامی، نسبت دادند.[۸۱]
  • ده هنرمند، فعال مدنی و حقوق‌دان، از جمله، جعفر پناهی، نسرین ستوده و کتایون ریاحی، در بیانیه‌ای اعلام کردند که حملات شیمیایی به مدارس دخترانه، «نظام‌مند» است.[۸۱]

واکنش‌های مسئولان و مراجع تقلید نظام جمهوری اسلامی

ویرایش

مسئولان حکومت جمهوری اسلامی در آغاز، منکر چنین رخدادهایی بودند[۱۲۰] و بعدها نیز وزارت اطلاعات علت مسمومیت‌ها را «شوخی» و «تمارض» اعلام کرد.[۱۲۱]

عبدالله جوادی آملی، جعفر سبحانی و حسین نوری همدانی از مراجع قم به‌طور جداگانه حملات را محکوم کرده و خواستار پیدا کردن عاملان شده‌اند.[۱۲۲] عبدالله جوادی آملی گفت «این که منشأ این حوادث هنوز مشخص نشده، رعب‌آور است.»[۱۲۳]

  • محمدجعفر منتظری، دادستان کل ایران، در نامه‌ای در رابطه با این موضوع از احتمال اقدامات مجرمانه عمدی سخن گفته است.[۱۲۴]
  • مجتبی ذوالنور، نماینده قم در مجلس شورای اسلامی، اعلام کرد با توجه به وقوع این مسمومیت‌ها در مدارس مختلف، «دیگر شکی باقی نمانده که این حوادث ریشه امنیتی» دارند.[۲۴]
  • یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش، بخش اعظم مشکل را ناشی از شایعات فضای مجازی داست و اعلام کرد مراجعه دانش‌آموزان به بیمارستان به دلیل «بیماری زمینه‌ای» و «استرس و اضطراب» بوده است.[۱۲۵]
  • بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت گفت که از بهترین استادان سم‌شناسی کمک گرفته شده و سم بسیار خفیفی باعث مسمومیت خفیف در دانش‌آموزان شده است.[۱۲۶]
  • سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور وقت ایران: «دستگاه‌های اطلاعاتی برای مقابله با تهدیدهای امنیتی در هر حوزه‌ای از جمله تهدید سلامت عمومی در برخی مدارس باید آماده باشند.»[۱۲۷]
  • سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی: «این یک جنایت بزرگ و غیرقابل‌اغماض است.»[۱۲۸]

گمانه‌زنی پیرامون نوع مسمومیت و گاز به‌کاررفته

ویرایش

از نوع گاز به‌کارگرفته شده اطلاع دقیقی در دست نیست.[۸] مخصوصاً این که نیروهای امنیتی تحویل نتایج آزمایش به خانواده دانش‌آموزان مسموم‌شده را ممنوع اعلام کرده‌اند.[۱۲۹] معمولاً دانش‌آموزان پرتاب یک جسم در کلاس یا در حیاط مدرسه را گزارش کرده‌اند که از خود گاز خارج کرده و در نتیجه دچار عوارضی مانند خستگی، سوزش گلو، سرگیجه، حالت تهوع و سردرد شده‌اند. برخی نیز گزارش کرده بودند که بویی شبیه به بوی نارنگی استشمام کرده‌اند.[۲۵] گروهی دیگر نیز انفجار بمبی را گزارش کرده‌اند که از آن دودی با بوی نعنا خارج می‌شده است.[۱۳۰] برخی از دانش‌آموزان نیز بوی شدید گاز شهری به مشام‌شان خورده است.[۱۳۰] در یک مورد گزارش شده که بوی تخم‌مرغ گندیده می‌آمده و شبیه به گاز اشک‌آور بوده است.[۱۳۱]

منشأ انتشار گاز در حداقل یک مورد یک وسیله کپسول‌مانند دانسته شده که گاز ناشی از آن بی‌رنگ و بی‌بو بوده است و به صورت «نشت تدریجی» رخ داده است[۱۳۲] ولی قدرت گاز خارج‌شده به حدی بوده که افزون بر کسانی که داخل کلاس بوده‌اند افراد داخل راهرو هم دچار مسمومیت شده‌اند.[۱۳۲] سه ماه پس از شروع این حملات، علیرضا منادی سفیدان، رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی، اعلام کرد که «گاز دی‌نیتروژن (N2) در سم منتشرشده در مدارس وجود داشته است.»[۱۳۳]

گمانه‌زنی دربارهٔ آمران و عاملان

ویرایش

در شبکه‌های اجتماعی گمانه‌هایی مبنی بر دست داشتن «مخالفان تحصیل دختران در میان محافظه‌کاران جمهوری اسلامی» در مسمومیت‌های زنجیره‌ای قم و شهرهای دیگر مطرح شده اما در حال حاضر شاهد قطعی در تأیید این مدعا در دست نیست.[۳۰] اگر چه فاضل میبدی از استادان حوزه علمیه قم احتمال دخالت گروه‌های مذهبی افراطی هزاره‌گرایانه را داده است. هزاره‌گرایی یک باور آخرالزمانی است که فرقه‌های دینی و جنبش‌های مدنی و سیاسی آن را ترویج می‌کنند و بر این پایه استوار است که هر هزار سال پادشاهی خدا بر روی زمین بنا خواهد شد. فاضل میبدی در مصاحبه‌ای با روزنامه شرق عمدی بودن حملات را تأیید و آن مشابه به حملات طالبان دانسته است: «عمدی بودن این ماجرا واقعیت دارد. گفته می‌شود گروهی موسوم به هزاره‌گرا مسئول این مسمومیت‌های سریالی در مدارس هستند. یک جامعه‌شناس که نمی‌توانم نامش را بگویم در قم پژوهشی در این زمینه انجام داده … به این نتیجه رسیده است که هزاره‌گراها این اقدامات را انجام می‌دهند. این جریان شبیه طالبان هستند، گرچه طالبان اجازه نمی‌دهد دختران به دانشگاه بروند اما این گروه می‌گویند دختر نهایتاً تا سوم دبستان باید درس بخواند.»[۱۷] فاضل میبدی چند روز بعد در مصاحبهٔ دیگری گفت که انجام‌شده بیانگر آن است که این جریان در کشور درحال شکل‌گیری است ولی مرکز آن در قم و اصفهان است و در مسیحیت و یهودیت هست.[۱۳۴]

وزارت بهداشت نیز گفت که ماجرا عمداً و با هدف جلوگیری از تحصیل دختران روی می‌دهد[۱۳۵] که به‌طور تلویحی به احتمال دخالت گروه‌های تندروی مذهبی اشاره می‌کند. برخی منابع نیر به شباهت‌هایی میان مسمومیت‌های سریالی دانش‌آموزان دختر در ایران و سلسله حوادثی که پیش از استقرار حکومت طالبان، در افغانستان رخ داد اشاره کرده‌اند.[۱۳۶]

نفیسه مرادی، دانش‌پژوه دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا در مقاله‌ای به هم‌زمانی مسمومیت‌ها با فراگیر شدن شعار زن، زندگی، آزادی در دبیرستان‌ها اشاره کرد[۲۲] و با توجه به این که عمده حوادث در مدارس دخترانه رخ داده‌اند «ظن خرابکاری منبعث از دیدگاه‌های طالبانی» را مطرح کرد.[۲۹] سایت قم‌نیوز که از ابتدا اخبار مسمومیت‌ها را پوشش می‌داد این مطلب را منتشر کرد اما خیلی زود یادداشت پاک شده و قم‌نیوز ناچار به عذرخواهی شد.[۱۳۷] علی پورطباطبایی، خبرنگار وبگاه خبری قم‌نیوز، نیز بازداشت شد. روزنامهٔ کیهان در ۱۵ اسفند خواستار برخورد با کسانی شد که در مورد مسمومیت‌ها اظهار نظر کرده‌اند. روز بعد قوه قضائیه علیه روزنامه‌های هم‌میهن، شرق و وبگاه خبری-تحلیلی رویداد ۲۴ و همچنین فعالان سیاسی آذر منصوری و صادق زیباکلام و بازیگر رضا کیانیان اعلام جرم کرد.[۱۳۸]

در ۱۶ اسفند، مجید میراحمدی، معاون وزیر کشور، در مصاحبه با صدا و سیما اعلام کرد که چند نفر در پنج استان دستگیر شده‌اند. او گفت «برخی موارد که جنبه غیرمعاندانه داشته هم به دست آمده و افراد مرتبط ارشاد شدند». ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور، از مدیران وزارت اطلاعات درخواست کرد که دستگاه‌های اطلاعاتی آماده‌باش باشند.[۱۳۹]

خامنه‌ای و جمهوری اسلامی

ویرایش

در برخی از خبرگزاری‌های رسمی، سید علی خامنه‌ای و حکومت جمهوری اسلامی به عنوان مسببان این جنایت دانسته‌اند.[۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۴۰][۱۴۱]

برخی از منابع هم، سید احمد علم‌الهدی (پدر همسر سید ابراهیم رئیسی) را به عنوان عامل پشت پرده این مسمومیت‌ها معرفی کرده‌اند.[۱۵]

به گفته برخی از منابع، ضربات جنبش دانش‌آموزی به ویژه دختران دبیرستانی (در خیزش ۱۴۰۱ ایران) به جمهوری اسلامی، چنان عمیق و دردناک بوده که این حکومت، شیوه‌های این‌چنینی برای انتقام‌جویی در پی گرفت.[۱۶]

برخی از مدیران مدارس از انتشار خبر مسمومیت‌ها جلوگیری کرده و مانع خروج دانش‌آموزان از مدرسه شدند.[۱۴۲]

تقلید از روش سرکوبگری حکومت روسیه

ویرایش

عرفان ثابتی، جامعه‌شناس، احتمال می‌دهد که این روش سرکوب و تنبیه با آزمایش شیمیایی توسط حکومت جمهوری اسلامی، به تقلید از حکومت روسیه و به‌کارگیری فناوری آن باشد.[۱۴۱]

اعتراضات

ویرایش

در ۱۳ اسفند، برخی از خانواده‌های دانش‌آموزان مقابل ساختمان‌های آموزش و پرورش تهران، اصفهان، کرمانشاه و اردبیل تجمع کردند و شعارهایی علیه خامنه‌ای و مسئولان ارشد جمهوری اسلامی سر دادند.[۱۴۳][۱۴۴] نیروهای حکومتی در تهران معترضان را هدف ضرب و جرح قرار دادند. خانواده‌های دانش‌آموزان تهرانی شعارهایی چون «مرگ بر حکومت بچه‌کُش» و «بچه‌هامون رو کُشتند به جاش آخوند گذاشتند» سر دادند. والدین اصفهانی مقابل ساختمان آموزش و پرورش تجمع کردند و شعار «اسید پاشی، مسمومیت، هر دو یک جنایت» دادند. در کرمانشاه نیز گزارش شده است گروهی از معترضان توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدند.[۱۹]

در ۱۶ اسفند، معلمان و فرهنگیان با فراخوان شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی معلمان، تجمعاتی در چندین شهر برگزار کردند. لباس‌شخصی‌ها در این تجمعات برخی را بازداشت کردند. در رشت و مشهد پلیس از گاز اشک‌آور استفاده کرد.[۱۴۵]

اعتراضات سراسری

ویرایش

در ۱۶ اسفند ۱۴۰۱، اعتراضاتی سراسری در واکنش به مسمومیت زنجیره‌ای دانش‌آموزان در مدرسه‌ها و در شهرهایی همچون: تهران، تبریز، شیراز، کازرون، اصفهان، مشهد، نیشابور، رشت، کرج، سنندج، سقز، مریوان، زنجان، ساری، بابل، جلفا، هرسین، همدان و بوشهر... برگزار شد.[۶۸] در برخی شهرها، از جمله، اصفهان، رشت و سنندج، نیروهای حکومتی با گاز اشک‌آور و گلوله‌های ساچمه‌ای به معترضان حمله کردند و برخی از معلمان سنندجی نیز زخمی شدند.[۶۸]

اعتراضات خارج از ایران

ویرایش
 
تجمع زنان دانشجو در حسکه در خودمدیریتی دموکراتیک شمال و شرق سوریه، ۱۳ آوریل ۲۰۲۳.
  • در دانشگاه روژاوا در حسکه در اداره خودمختار شمال و شرق سوریه زنان دانشجوی عضو جنبش دانشجویان دموکراتیک ضمن تجمع و خواندن بیانیه در پشتیبانی از زنان ایران و کردستان، مسموم‌سازی دانش‌آموزان دختر را محکوم کردند و به نشانهٔ همبستگی و اعتراض تصویر زنی را با ماسک به همراه شعار زن، زندگی، آزادی بر دیوار دانشگاه نقاشی کردند.[۱۴۶]
  • اعضای جامعهٔ زنان جوان زنوبیا با تجمع در برابر دروازهٔ بغداد در شرق رقه در اداره خودمختار شمال و شرق سوریه مسموم‌سازی دختران دانشجو و حمله به زنان به خاطر حجاب را جنایت نامیدند و از مبارزان زنان ایران و کردستان حمایت کردند.[۱۴۷]
  • ۲۱ اسفند ۱۴۰۱: شهرهای نیویورک، واشینگتن، سن دیه‌گو و تعداد زیادی از سایر شهرهای آمریکا و همچنین شهرهای مونترال، اتاوا، تورنتو و ونکوور کانادا شاهد تجمع‌های گسترده ایرانیان جهت محکومیت حمله به دانش‌آموزان دختر مدارس ایران بودند. ایرانیان در این تجمع‌ها یک بار دیگر بر حمایت از اعتراضات مردم ایران تأکید کردند.[۱۴۸] همچنین گروهی از اوکراینی‌های مقیم نیویورک با حضور در تجمع اعتراضی ایرانیان در منهتن، حملات به مدارس و دانش‌آموزان دختر در ایران را محکوم کردند.[۱۴۸]

محکومیت دانشجویان معترض

ویرایش

هستی امیری و ضیاءالدین نبوی، دو دانشجوی دانشگاه علامه طباطبایی تهران، پس از حضور در تجمع دانشجویی مورخ ۱۶ اسفند ۱۴۰۱ در اعتراض به این مسمومیت‌ها، از سوی دادگاه انقلاب تهران به یک سال حبس تعزیری محکوم شدند.[۱۴۹]

گسترهٔ آماری و جغرافیایی حمله‌های شیمیایی

ویرایش

در طی چند ماه (و بلکه طبق منابع موجود در همین مقاله، به مدت یک سال: از آذر ۱۴۰۱ تا آبان ۱۴۰۲) هزاران[۹۸][۱۵۰][۱۵۱] دانش‌آموز (به ویژه) دختر در بیش از ۵۰۰ (پانصد) مدرسه[۱۱][۱۴] و در ۲۵ استان[۱۵۲] و در بیش از ۱۱۰ شهر،[۱۴] مسموم شدند. در برخی از مدرسه‌ها چند بار، مسمومیت ایجاد شد.[۱۵۳]

حمله‌ها از شهر قم که پایگاه مذهبی ایران است آغاز گردید. پس از قم شهری که تا کنون بیشترین حملات شیمیایی در دبیرستان‌های دخترانه و یک خوابگاه دانشگاه در آن صورت گرفته بروجرد است. در کنار قم و بروجرد، تهران پایتخت ایران یکی از بزرگ‌ترین هدف‌های این حملات بوده است.

تا روز هفتم اسفند بیش از ۸۰۰ نفر در سه ماه گذشته در مدارس مسموم شدند. از این تعداد دو نفر معلم و بیش از ۶۵۰ نفر دانش‌آموز دختر و تعدادی هم دانش‌آموز پسر می‌باشند.[۷]

بر طبق آخرین آمار، مسمومیت‌های دنباله‌دار دانش‌آموزان از ۹ آذر ۱۴۰۱، به مدت ۴ ماه است که ادامه دارد و به بیشتر استان‌های ایران کشیده شده است.[۶۸]

فهرست کامل رخدادها

ویرایش

فهرستی از مسمومیت‌ها در جدول زیر آمده است. ولی این فهرست فراگیر نیست و تمامی مسمومیت‌ها را شامل نمی‌شود. برخی از مسمومیت‌ها در شهرهای کوچک رخ داده و خبرگزاری‌ها آن را گزارش نکرده‌اند. در برخی از موارد خبرگزاری‌ها مسمومیت‌ها را با عنوان کلی «چندین مدرسه» یا برای نمونه «۸ مدرسه» گزارش کرده‌اند. چنین مواردی الزاماً در فهرست درج نشده است، زیرا تلاش بر این بوده که مسمومیت‌ها با نام مشخص مدرسه فهرست شود. چنین مشکلی دربارهٔ شمار آسیب‌دیدگان نیز وجود دارد و شمارگان گزارش‌شده در برخی از موارد در دسترس نیست، زیرا که منابع خبری آن را گزارش نکرده‌اند.

تاریخ شهر نام مدرسه شمار آسیب‌دیدگان توضیحات
۹ آذر ۱۴۰۱ قم هنرستان دخترانه نور یزدانشهر ۱۸ دانش‌آموز[۱۵۴]
۱۲ آذر ۱۴۰۱ ساری مدرسه شبانه‌روزی پسرانه امام حسین[۱۵۵] ۵۰ دانش‌آموز علت مسمومیت نشت گاز مونوکسید کربن اعلام شد.[۱۵۶][۱۵۷]
۱۹ آذر ۱۴۰۱ وردنجان[۱۵۵] مدرسه مولوی ۱۸ دانش‌آموز[۱۵۴]
۲۲ آذر ۱۴۰۱ قم هنرستان دخترانه نور یزدانشهر ۵۱ دانش‌آموز[۱۵۴]
۲۶ دی ۱۴۰۱ اردبیل دبیرستان دخترانه فرزانگان[۱۵۸] ۵۸ دانش‌آموز[۱۵۹]
۲ بهمن ۱۴۰۱ روستای شفیع قوچان ۴۰ دانش‌آموز[۱۵۵]
۸ بهمن ۱۴۰۱ قم دبیرستان دخترانه فاطمیه[۱۵۸] ۱۵دانش‌آموز[۱۵۴]
روستای موسی‌آباد، تربت جام ۴ دانش‌آموز[۱۵۵]
۱۰ بهمن ۱۴۰۱ قم دبیرستان دخترانه فاطمیه ۱۷ دانش‌آموز و ۱ معلم[۱۵۴]
۱۲ بهمن ۱۴۰۱ قم دبیرستان دخترانه بلقیس برقعی[۱۵۸] ۷ دانش‌آموز و ۱ معلم[۱۵۴]
۱۶ بهمن ۱۴۰۱ قم مدرسه قرائتی پردیسان[۱۶۰]
مدرسه میثم تمار[۱۶۰] علت علائم مسمومیت، اضطراب دانش‌آموزان اعلام شد.[۱۶۱]
مدرسه طاها[۱۶۰]
مدرسه امامی[۱۶۰] ۳ دانش‌آموز[۱۵۵] علت آن نقص سیستم گرمایشی و مسمومیت با مونوکسیدکربن اعلام شد.[۱۶۱]
دبیرستان شاهد رضویه[۱۵۵]
۱۷ بهمن ۱۴۰۱ اردبیل چهار مدرسه[۱۵۸]
قم هنرستان فاطمه‌الزهرا در منطقه ۲۰متری کیوانفر ۱۱[۱۶۲] یا ۱۸ دانش‌آموز[۱۵۵] در پی تجمع خانواده‌ها، یکی از مسئولان این مدرسه علت مسمومیت را بوی رنگ و اسپری اعلام کرد.[۱۶۳]
هنرستان سیدحسن برقعی ۷ دانش‌آموز[۱۶۲]
دبیرستان شاهد رضویه ۷ دانش‌آموز[۱۶۲]
۲۳ بهمن ۱۴۰۱ قم دبیرستان ریحانه‌النبی ۱۲ دانش‌آموز و چند نفر از کادر مدرسه[۱۶۴] مسمومیت ۳۷ دانش‌آموز نیز اعلام شده است. در تماسی که خبرنگار اجتماعی تسنیم با یکی از مدارس درگیر این حادثه در شهر قم داشت، مسئولان مدرسه از «انتشار بویی شبیه نارنگی» و پس از آن سرگیجه و بد شدن حال دانش‌آموزان سخن گفتند.[۱۶۵]
دبیرستان هیئت امنایی دخترانه اخوان کریمی قم
۲۵ بهمن ۱۴۰۱ قم مدرسه راهنمایی دو شیفته پسرانه (نام نامعلوم)[۱۵۴]
۱۳ مدرسه[۳۰] دست‌کم ۱۱۷ دانش‌آموز[۲۹]
تهران دبیرستان دخترانه[۱۵۸] محمودزاده در منیریه[۱۶۶] ۳۰ دانش‌آموز[۱۶۶][۱۶۷] روابط عمومی آموزش و پرورش تهران دلیل مسمومیت را استفاده از اسپری حشره‌کش اعلام کرد.[۱۵۴]
۲۶ بهمن ۱۴۰۱ قم دبیرستان شاهد رضویه[۱۵۸]
۳۰ بهمن ۱۴۰۱ قم ۱۱ دانش‌آموز[۱۶۸] دانشگاه علوم پزشکی قم اعلام کرد که دانش‌آموزان دچار علائم تنفسی، سوزش گلو و حالت تهوع شده بودند و «حال عمومی آنها خوب است».
۱ اسفند ۱۴۰۱ قم پنج مدرسه ۲۵ دانش‌آموز[۱۶۹]
۲ اسفند ۱۴۰۱ بروجرد دبیرستان دخترانه احمدیه ۱۹[۱۵۴] یا ۲۱[۱۷۰] دانش‌آموز سخنگوی وزارت بهداشت مسمومیت‌های بروجرد را با مسمومیت‌های قم بی‌ارتباط دانست.[۳۶]
همدان دبستان ابوذر غفاری شهرستان رزن ۴۵ دانش‌آموز[نیازمند منبع] ۴۵ نفر از دانش‌آموزان این دبستان به بیمارستان منتقل شده‌اند و خانواده‌ها برای منتشر نکردن خبر این مسمومیت تهدید شده و تحت فشار هستند. در مدارکی که به دست بی‌بی‌سی فارسی رسیده علت بستری شدن این دانش‌آموزان مسمومیت با گاز مونوکسید کربن درج شده است. اما والدین این دانش‌آموزان می‌گویند پاهای بچه‌هایشان بی‌حال است و فقط خوابیده‌اند.
۳ اسفند ۱۴۰۱ بروجرد دبیرستان دخترانه احمدیه ۶۲ دانش‌آموز[۱۷۱] دلیل اولیه نشت گاز منوکسیدکربن از سالن ورزشی مجاور مدرسه اعلام شد.[۱۵۴]
قم سه مدرسه مجموعاً ۱۵ دانش‌آموز[۱۷۲]
۶ اسفند ۱۴۰۱ بروجرد دبیرستان دخترانه احمدیه ۴۴ دانش‌آموز[۱۳۷]
قم یک مدرسه ۷ دانش‌آموز[۳۸][۱۷۳]
۷ اسفند ۱۴۰۱ قزوین دبستان دخترانه همت ۶ دانش‌آموز[نیازمند منبع] مدیرکل آموزش و پرورش استان قزوین ادعای مسمومیت را تکذیب کرد و گفت دانش‌آموزان برای عدم حضور در مدرسه و محل امتحان این گونه وانمود کرده‌اند.[۱۷۴]
قم براساس گزارش دانشگاه علوم پزشکی قم تعدادی از دانش‌آموزان قمی با علائم مشکوک به مسمومیت در مراکز درمانی قم پذیرش شده‌اند.[۱۷۵]
بروجرد دبیرستان دخترانه ۱۵ خرداد ۱۰۷ دانش‌آموز[۱۳۵]
دبستان دخترانه فرشتگان ۶۰ دانش‌آموز[۱۷۶]
تهران مدرسه دخترانه مبعث (جنت‌آباد شمالی) تعدادی از دانش‌آموزان پایهٔ چهارم و پنجم دچار مسمومیت شده و برخی توسط خانواده به بیمارستان منتقل شدند.[۱۷۷]
۸ اسفند ۱۴۰۱ قم ۳۴ دانش‌آموز[۱۷۸]
بروجرد مدرسه پسرانه خیام بروجرد[۱۷۹]
مدرسه دخترانه فرشتگان بروجرد ۶۰ دانش‌آموز[۱۸۰] چیزی شبیه بمب در بخشی از مدرسه ترکید و از آن دودی با بوی نعنا خارج شد.[۱۸۰]
مدرسه دخترانه پروین اعتصامی[۱۸۱] ۶۰ دانش‌آموز[۱۸۱]
کرمانشاه مدرسه دخترانه یاسین[۱۳۲] منشا انتشار گاز سمی «یک وسیله کپسول مانند» بوده است و گاز ناشی از آن «بی‌رنگ و بی‌بو» بوده است. میزان انتشار و دامنه تأثیرگذاری این گاز با «نشت تدریجی» در حدی بوده که افزون بر دانش‌آموزان آن کلاس، افرادی که در راهروهای مدرسه حضور داشته‌اند نیز دچار مسمومیت شده‌اند.[۱۳۲]
مدرسه دخترانه شهیم[۱۳۲]
۹ اسفند ۱۴۰۱ قم ۹ دانش‌آموز[۱۸۲]
تهران (پردیس) دبیرستان دخترانه خیام در فاز ۱۱[۱۸۳] ۳۵ دانش‌آموز[۱۸۳] بعضی شاهدان عینی گفته‌اند بعد از پرتاب شدن یک شیء به داخل دبیرستان که صدای زیادی داشت دانش‌آموزان دچار علائم مسمومیت شدند.
تهران دبیرستان راه زینب[۱۸۴] ۳۵ دانش‌آموز[۱۸۴] گزارش شده که گاز به کار رفته نشانهٔ خاصی نداشته و یک باره همه دانش‌آموزان کلاس «دچار خواب‌آلودگی شده‌اند»[۱۸۴]
بروجرد دانشگاه آزاد بروجرد[۱۸۵] نخستین حمله‌ای است که در شب و به یک دانشگاه صورت گرفته است.
۱۰ اسفند ۱۴۰۱ تهران دبیرستان دخترانه شهدای ۱۳ آبان[۱۸۶]
دبستان دخترانه یارجانی در نارمک[۱۸۷][۱۸۸][۱۸۹] حمله ساعت ۱۱ صبح در منطقه ۸ نارمک رخ داد.
دبستان دخترانه هاجر[۱۸۸][۱۸۹]
دبیرستان دخترانه عصمت[۱۹۰]
دبیرستان دخترانه امت در تهرانپارس[۱۸۹][۱۹۱] صدایی شبیه ترکیدن بمب از راهرو شنیده و بعد بویی را استشمام کرده‌اند.[۱۹۱]
مدرسهٔ دخترانه سیاوش زرازوند[۱۹۲]
دبستان دخترانه جاجرودی[۱۹۳]
دبیرستان دخترانه سیزده آبان در تهرانسر[۱۸۹][۱۹۴] چشمان بچه‌ها می‌سوخت و اشک‌آلود بود. کف بالا می‌آوردند، حالت استفراغ داشتند، بوی تخم‌مرغ گندیده می‌آمد و شبیه به گاز اشک‌آور بود.[۱۳۱]
دبیرستان دخترانه رضوان (فردیس)[۱۹۵][۱۹۶] مسمومیت گسترده
دبستان دخترانه خدابخش[۱۹۷]
دبیرستان دخترانه عصمت[۱۹۸][۱۹۹] ۱۵ آمبولانس برای مسمومیت دانش آموزان دبیرستان عصمت از جمله دو اتوبوس آمبولانس آمده‌اند.[۱۹۸]
مدرسه دخترانه امام حسن[۱۹۹]
مدرسه دخترانه مدرس[۱۹۹]
مدرسه دخترانه زراوند[۱۸۹][۱۹۹]
مدرسه دخترانه جاجرودی[۱۹۹]
مدرسه دخترانه مهدیه[۱۸۹][۱۹۹]
مدرسه دخترانه سما[۱۹۹]
مدرسه دخترانه عفاف[۱۹۹]
مدرسه دخترانه سیدالشهداء[۱۸۹][۱۹۹]
هنرستان دخترانه پاپلی خلعت‌بری[۱۸۹][۱۹۹]
مدرسه دخترانه فرزانگان تهرانسر[۱۹۹]
مدرسه دخترانه امام حسین[۱۸۹][۱۸۹][۱۹۹]
مدرسه دخترانه شمس (پردیس تهران)[۱۹۹]
مدرسه دخترانه رضوان (پردیس تهران)[۱۹۹]
اردبیل دبستان دخترانه غیردولتی دین و دانش[۲۰۰] ۱۰۸ دانش‌آموز[۲۰۰] صبح ۱۰ اسفند در ۸ مدرسه دخترانه اردبیل، دانش‌آموزان با استشمام بوی نامطبوع، احساس سوزش در گلو و سستی مواجه شدند که بلافاصله پس از این رخداد، همه دانش‌آموزانی که احساس مسمومیت داشتند به دست عوامل اورژانس به مراکز درمانی منتقل شدند.[۲۰۰]

داده‌های جداگانه از حملات به مدرسه‌های اردبیل گزارش نشده است و خبرگزاری‌های حملات ۱۰ اسفند به مدرسه‌های اردبیل را به صورت گروهی گزارش کرده‌اند.[۲۰۱]

دبستان دخترانه غیردولتی طیبه[۲۰۰]
دبستان دخترانه سما[۲۰۰]
مدرسه نمونه دولتی دخترانه عفاف[۲۰۰][۲۰۰]
دبیرستان دخترانه هیئت امنایی شهید خلبان ذاکر[۲۰۰][۲۰۲]
دبیرستان دخترانه غیردولتی بهاران[۲۰۰]
دبیرستان دخترانه معراج شاهد[۲۰۰]
دبستان دادمان[۲۰۰]
دبیرستان دخترانه فرزانگان ۲[۲۰۳]
مدرسه دخترانه راه زینب اصلاندوز[۲۰۴] ۴۸ دانش‌آموز[۲۰۴]
کرمانشاه دبستان دخترانه سپهر مصباح[۲۰۵]
مدرسه دخترانه آیت‌آلله[۲۰۵]
اصفهان (خمینی‌شهر) دبیرستان دخترانه دانشگاه صنعتی[۲۰۳][۲۰۶]
۱۱ اسفند ۱۴۰۱ کرج دانشگاه فنی و حرفه‌ای کرج (۱۷ شهریور)[۲۰۷] دست کم ۲۱ دانشجو[۲۰۸]
۱۳ اسفند ۱۴۰۱ تهران مدرسه دخترانه سید جمال‌الدین اسدآبادی[۲۰۹] در عبدل‌آباد تهران بیش از ۲۰ دانش‌آموز[۲۱۰] معلم‌ها گفتند که چیزی به داخل کلاس پرتاب شد که بوی خیلی بدی می‌داد که در نتیجه حال دانش‌آموزان بد شده و سرگیجه گرفته‌اند. حال یکی از معلم‌ها هم بد شده و به زمین افتاده است.[۲۰۹]
دبیرستان دخترانه عصمت در صفادشت[۵۷][۲۱۰]
دبستان دخترانه حجت در صفادشت[۵۷][۲۱۰]
قم یک مدرسه در قم (نام برده نشده است)[۲۱۱] ۴۴ دانش‌آموز[۲۱۱]
۱۴ اسفند ۱۴۰۱ همدان هنرستان دخترانه فاطمیه[۲۱۲]
دبیرستان دخترانه شاهید جاویدالاثر[۲۱۳]
هنرستان دخترانه فاطمیه[۲۱۳]
بندرعباس مدرسه دخترانه کوثر[۲۱۴] ۱۱ دانش‌آموز[۲۱۴]
یاسوج دبستان هجرت[۲۱۵]
شیراز مدرسه دخترانه دکتر معطری (نیایش چمران)[۲۱۶]
ایلام دبیرستان دخترانه قدسیه[۲۱۷]
گنبد کاووس هنرستان فاطمه زهرا[۲۱۸] بستری ۳ دانش‌آموز[۲۱۹]
کاشان دبیرستان دخترانه کاشان[۲۲۰]
مشهد مدرسه دخترانه صداقت[۲۲۱][۲۲۲]
رامهرمز مدرسه دخترانه زینب[۲۲۳][۲۲۴] ۶۰ دانش‌آموز[۲۲۳]
آبادان مدرسه دخترانه صدیقه کبری[۲۲۲]
مدرسه دخترانه حضرت رقیه[۲۲۲]
مدرسه دخترانه فاطمه زهرا[۲۲۲]
اهواز دبیرستان توانا در شهرک دانشگاه[۲۲۵]
مدرسه دخترانه عفاف[۲۲۲]
مدرسه دخترانه پایگاه هوایی ارتش[۲۲۲]
یزد دبیرستان دخترانه سیدالشهداء[۲۲۲][۲۲۶][۲۲۷]
تبریز مدرسه دخترانه سرداران[۲۲۸]
اصفهان مدرسه دخترانه شایستگان در فولادشهر[۲۲۲][۲۲۹]
مدرسه دخترانه پیام شاهد[۲۳۰]
کرمانشاه مدرسه دخترانه معصومیه شاهد در گیلان‌غرب[۲۲۲]
۲۷ فروردین ۱۴۰۲ قزوین مدرسه دخترانه یاس النبی در تاکستان قزوین تعدادی از دانش‌آموزان نیز مسموم و به مراکز درمانی منتقل شده‌اند.[۲۳۱]

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. «مسمومیت زنجیره‌ای ده‌ها دختر دانش‌آموز در دست‌کم ۱۰ مدرسه پنج شهر ایران». BBC News فارسی. ۲۰۲۳-۰۴-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  2. «مسمومیت‌های زنجیره‌ای در ایران». BBC News فارسی. ۲۰۲۳-۰۹-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ «ادامه مسمومیت دانش‌آموزان دختر قم و بروجرد، یک نماینده مجلس:مسئله عمدی است». رادیوفردا. ۷ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۹ اسفند ۱۴۰۱.
  4. «سیاست ۶ اسفندمسمومیت دانش‌آموزان یا کار اپوزیسیون است یا افراط‌گرایان داخلی/ خانواده‌ها از نتیجه آزمایش فرزندانشان بی‌اطلاعند/ اطلاع‌رسانی روشنی انجام نمی‌شود». شرق (روزنامه). ۶ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  5. «مرگ دختر ۱۱ ساله در قم هم‌زمان با مسمومیت‌های دنباله‌دار دانش‌آموزان». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۲۳.
  6. «مسمویت‌های زنجیره‌ای؛ کمیته حقیقت‌یاب مجلس: ۵ هزار دانش‌آموز در ۲۵ استان درگیر شده‌اند». بی‌بی‌سی فارسی. ۶ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ مارس ۲۰۲۳.
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ «گزارش تحقیقی بی‌بی‌سی: بیش از ۸۰۰ دانش‌آموز در ایران مسموم شده‌اند». بی‌بی‌سی فلرسی. ۹ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۲۳.
  8. ۸٫۰ ۸٫۱ «علوم پزشکی قم: فعلاً به نتیجه خاصی در مورد مسمومیت دانش آموزان نرسیده‌ایم». ایسنا. ۱ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  9. ۹٫۰ ۹٫۱ «گزارش کمیته علمی وزارت بهداشت: بخشی از دانش‌آموزان با ماده استنشاقی مسموم شدند». بی‌بی‌سی. ۱۵ اسفند ۱۴۰۱.
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «ابوالفضل قدیانی: «بیت» خامنه‌ای سرمنشأ «حمله بیولوژیکی» به مدارس است». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۳-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۳.
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ «ردپای حامیان خامنه‌ای در مسمومیت سریالی دختران دانش‌آموز». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۳-۰۲-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۳.
  12. ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ alarabiya (۱۸ مارس ۲۰۲۳). «مسمومیت دانش‌آموزان و استراتژی کلان جمهوری‌اسلامی برای تداوم حکمرانی». farsi.alarabiya.net.
  13. ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ «مسمومیت دانش‌آموزان و استراتژی کلان جمهوری‌اسلامی برای تداوم حکمرانی». www.radiozamaneh.com. ۲۰۲۳-۰۳-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۳.
  14. ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ «خامنه‌ای و مسمومیت دانش‌آموزان». mojahedin.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۳.
  15. ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ «آیا علم‌الهدی پشت مسمومیت سریالی در مدارس ایران است ؟!». iranglobal.info. ۲۰۲۳-۰۳-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۳.
  16. ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ لندن، کیهان. «عمدی بودن مسمومیت سریالی دانش‌آموزان؛ انتقام از جنبش دانش‌آموزی برای نقش‌آفرینی در اعتراضات؟». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۳.
  17. ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ روزنامه شرق (۷ اسفند ۱۴۰۱). «گروهی موسوم به «هزاره‌گرا» پشتِ مسمویت‌های سریالی مدارس است / مرکز ثقل این جریان در قم و اصفهان است». روزنامه شرق. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۲۳.
  18. "Iran mysterious serial poisonings may have psychogenic origin: Experts". ParsToday. March 5, 2023. Retrieved 2023-03-08.
  19. ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ «خشم عمومی از مسموم‌سازی دانش‌آموزان و اعتراض شهروندان؛ عوامل سرکوب به معترضان حمله کردند». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۴ مارس ۲۰۲۳.
  20. «رهبر انقلاب: عوامل مسمومیت دانش‌آموزان باید به اشد مجازات برسند». الف. ۱۵ اسفند ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۲۳.
  21. Catanzaro, Michele (2023-03-13). "Suspected Iran schoolgirl poisonings: what scientists know". Nature (به انگلیسی). 615 (7953): 574. doi:10.1038/d41586-023-00754-2. PMID 36914862. S2CID 257507144.
  22. ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ «معمای سریال مسمومیت دانش‌آموزان قمی». فرارو. ۱۸ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  23. «مسمومیت 51 دانش آموز دختر در قم/ آموزش و پرورش اطلاعیه داد». اقتصادنیوز. ۲۲ آذر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  24. ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ ۲۴٫۲ «مسمومیت‌های زنجیره‌ای دانش‌آموزان در قم، رسانه‌ها از یک نامه «عجیب» خبر دادند». رادیوفردا. ۲۴ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  25. ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ ۲۵٫۲ «بدحالی بعد از «بوی نارنگی»: ماجرای مسمومیت دانش‌آموزان چیست؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۷ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  26. «راه حل عجیب آموزش و پرورش قم برای مسئله مسمومیت‌های سریالی». اقتصادنیوز. ۱۸ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  27. «مدارس استان قم به‌دلیل مسمومیت‌ها ۲ روز غیرحضوری شدند». فرارو. ۱۷ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  28. «هیئتی برای رسیدگی به علت مسمومیت دانش‌آموزان به قم اعزام شود». خبرگزاری مهر. ۱۸ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  29. ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ ۲۹٫۲ ۲۹٫۳ ۲۹٫۴ «موضوع مسمومیت‌های سریالی دانش‌آموزان با وارد شدن نهادهای امنیتی و سپاه بالا گرفت». رادیوفردا. ۲۶ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  30. ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ ۳۰٫۲ ۳۰٫۳ «ورود نهادهای امنیتی به موضوع مسمومیت‌های دانش‌آموزان قم». دویچه وله. ۲۶ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  31. «وزیر آموزش و پرورش: مشکلی برای بازگشایی مدارس قم نیست». پایگاه اطلاع‌رسانی دولت. ۲۶ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  32. «جمعی از خانواده دانش آموزان قمی در مقابل فرمانداری تجمع کردند». قم نیوز. ۲۵ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  33. «وزیر بهداشت: عامل مسمومیت دانش‌آموزان قمی "میکروبی" نیست». خبرگزاری تسنیم. ۲۶ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  34. «تشکیل کمیته ویژه بررسی علت مسمومیت دانش‌آموزان در قم». خبرگزاری تسنیم. ۲۶ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  35. «دادستان کل کشور: مسمومیت دانش آموزان قم نشان از احتمال اقدامات مجرمانه عمدی دارد». قدس آنلاین. ۱ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  36. ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ «مسمومیت دانش‌آموزان بروجرد ارتباطی با مسمومیت‌های اخیر قم ندارد». ایرنا. ۳ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  37. «علت مسمومیت مشخص نیست/ مدرسه احمدیه به‌طور موقت تعطیل شد/ چهار دانش‌آموز قمی هم بستری شدند». شبکه شرق. ۶ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۷ اسفند ۱۴۰۱.
  38. ۳۸٫۰ ۳۸٫۱ «تکرار مسمومیت سریالی دانش‌آموزان دختر در قم و بروجرد، انتقال ۴۸ دانش‌آموز به بیمارستان». رادیوفردا. ۷ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۷ اسفند ۱۴۰۱.
  39. «معاون وزیر بهداشت:مسمومیت دانش آموزان قمی ناشی از ترکیبات شیمیایی در دسترس بود». ایرنا. ۷ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۸ اسفند ۱۴۰۱.
  40. «معاون وزیر بهداشت اذعان کرد مسمومیت‌های سریالی دختران دانش‌آموز عمدی است». رادیوفردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۸ اسفند ۱۴۰۱.
  41. ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ ۴۱٫۲ «مسمومیت در مدارس دخترانه؛ جریانی در قم و اصفهان "مرکز ثقل" – DW – ۱۴۰۱/۱۲/۷». دویچه وله. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۷.
  42. رادیوفردا (۲۰۲۳-۰۲-۲۶). «ادامه مسمومیت دانش‌آموزان دختر قم و بروجرد؛ یک نمایندهٔ مجلس: مسئله عمدی است». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۷.
  43. «درگذشت «فاطمه رضایی» دختر دانش‌آموز در قم | پای مسمومیت‌ها درمیان است؟». عرشه آنلاین. ۸ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۲۳.
  44. «فوت دختر ١١ ساله قمی ارتباطی با حوادث مسمومیت ندارد». خبرگزاری مهر. ۷ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۲۳.
  45. ۴۵٫۰ ۴۵٫۱ ۴۵٫۲ «افشای ردپای شیعیان افراطی در مسمومیت دختران دانش‌آموز». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۷.
  46. «فاضل میبدی: گروهی موسوم به «هزاره‌گرا» مسمویت‌های سریالی را رقم زده‌اند». www.iran-emrooz.net. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۲.
  47. «روایت فاضل میبدی از «گروه» پشت‌پرده «مسمومیت عمدی» دختران دانش‌آموز». خبرآنلاین. ۲۰۲۳-۰۲-۲۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۲.
  48. «مسمومیت زنجیره‌ای دختران دانش‌آموزان؛ مولوی عبدالحمید: مسمومیت‌ها انتقام از خیزش زنان است». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۲.
  49. «ویدیوها از مسمومیت دانش‌آموزان دختر دبیرستان دولتی خیام در فاز ۱۱ پردیس». تویتر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳.
  50. «"سرنخ پنهان" مسمومیت‌های سریالی در مدارس دخترانه ایران – DW – ۱۴۰۱/۱۲/۹». dw.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۲.
  51. «گزارش «شرق» از جلسه ویژه مجلس دربارهٔ مسمومیت سریالی دختران دانش‌آموز: در بهارستان چه گذشت؟». شرق (روزنامه). ۱۱ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  52. «مسمومیت زنجیره‌ای مدرسه‌های ایران؛ چرا واقعیت پنهان است؟». BBC News فارسی. ۲۰۲۳-۰۳-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  53. ۵۳٫۰ ۵۳٫۱ «نخستین واکنش آمریکا به مسمومیت گسترده دانش‌آموزان در ایران». بی‌بی‌سی. ۱۱ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  54. «معاون فرماندار پردیس: شواهد نشان می‌دهد پارک شدن تانکر حامل سوخت نفتا در مجاورت مدرسه خیام عامل مسمومیت دانش آموزان باشد». انتخاب. ۱۲ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۳ مارس ۲۰۲۳.
  55. «واکنش‌ها به مسمومیت دختران دانش‌آموز و ضرب و شتم والدین معترض».
  56. ۵۶٫۰ ۵۶٫۱ «بسیاری معتقدند مسمومیت دختران، نوعی سرکوب اعتراضات است». پایگاه مولوی عبدالحمید. ۱۲ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۳ مارس ۲۰۲۳.
  57. ۵۷٫۰ ۵۷٫۱ ۵۷٫۲ «مسمومیت زنجیره‌ای دختران دانش‌آموز در ایران؛ تکرار حمله در ده‌ها مدرسه در چندین شهر». بی‌بی‌سی. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۲۳.
  58. ۵۸٫۰ ۵۸٫۱ فرح پهلوی (۱۴ اسفند ۱۴۰۱). «پیام شهبانو فرح پهلوی به مناسبت رویدادهای اخیر ایران». پایگاه رسمی فرح پهلوی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژانویه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۲۳.
  59. «وزیرکشور: نمونه‌های مشکوکی در تحقیقات یافت شده که در حال بررسی است». ایرنا. ۱۳ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۲۳.
  60. «مسمومیت دانش‌آموزان به خوزستان رسید». خبرگزاری مهر. ۲۰۲۳-۰۳-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۵.
  61. «واکنش چهره‌های مخالف به مسمومیت دانش‌آموزان دختر؛ تجمع اعتراضی والدین نگران در چند شهر». بی‌بی‌سی. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۵.
  62. «مسمومیت سریالی دختران دانش‌آموز؛ خانواده‌ها تجمع کردند، برخی مدارس تعطیل شدند». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۵.
  63. «۳۷ دانش آموز نیشابوری به دلیل مسمومیت در بیمارستان بستری شدند». خبرگزاری مهر. ۲۰۲۳-۰۳-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۵.
  64. «مسمومیت ۵۰ دانش آموز در نیشابور». دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۵.
  65. «بازداشت یک روزنامه‌نگار در قم؛ پورطباطبایی بازداشت شد». شرق (روزنامه). ۱۴ اسفند ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۱۵ اسفند ۱۴۰۱.
  66. «آن سوی فتنه مسموم‌سازی مأموریت ترور شخصیت نظام». کیهان (روزنامه). ۱۵ اسفند ۱۴۰۱.
  67. ۶۷٫۰ ۶۷٫۱ «تداوم مسمومیت دختران دانش‌آموز؛ خامنه‌ای: عوامل جنایت شناسایی و به اشد مجازات می‌رسند». euronews. ۲۰۲۳-۰۳-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۷.
  68. ۶۸٫۰ ۶۸٫۱ ۶۸٫۲ ۶۸٫۳ «اعتراضات سراسری به مسمومیت سریالی مدارس؛ حمله با گاز اشک‌آور و گلوله ساچمه‌ای به معترضان». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۲.
  69. ۶۹٫۰ ۶۹٫۱ «بازگشت مسمومیت‌های سریالی به مدارس با پایان تعطیلات؛ مراجعه ۷۸ دانش‌آموز به مراکز درمانی نقده». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۴.
  70. ۷۰٫۰ ۷۰٫۱ «انتقال ۲۰ دانش آموز دختر تبریزی با علایم مسمومیت به بیمارستان».
  71. «مسمومیت‌های تازه دانش‌آموزان دختر در تبریز و اصفهان – DW – ۱۴۰۲/۱/۱۵». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۵.
  72. AV. "خبرگزاری هرانا | اصفهان؛ هشت دانش آموز در پی مسمومیت راهی بیمارستان شدند - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Retrieved 2023-04-05.
  73. «شروع مسمومیت دانش آموزان قمی در سال ۱۴۰۲ | بدحالی ۷ دختر در یک مدرسه». همشهری آنلاین. ۲۰۲۳-۰۴-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۵.
  74. «مسمومیت ۱۰۰ دانش‌آموزان دختر در سقز + ویدئو». پنجره خبر. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۴.
  75. ۷۵٫۰ ۷۵٫۱ MJ. "خبرگزاری هرانا | مسمومیت بیش از ۱۰۰ دانش آموز دختر در سقز/ بازداشت تعدادی از والدین نگران - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Retrieved 2023-04-14.
  76. فردا، رادیو (۲۰۲۳-۰۴-۰۹). «اعتراضات مردم در سقز با شعار «مرگ بر خامنه‌ای»، در پی مسمومیت دختران در چندین مدرسه دیگر». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۴.
  77. Z, N. "خبرگزاری هرانا | مسمومیت شماری از دانش آموزان دختر در کرج - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Retrieved 2023-04-11.
  78. «حملات شیمیایی به مدارس دخترانه ادامه دارد». www.iran-emrooz.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۱.
  79. ۷۹٫۰ ۷۹٫۱ SYK. "خبرگزاری هرانا | مسمومیت شماری از دانش آموزان مدارس دخترانه در شهرهای مختلف - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Retrieved 2023-04-14.
  80. ۸۰٫۰ ۸۰٫۱ ۸۰٫۲ MJ. "خبرگزاری هرانا | مسمومیت دانش آموزان؛ گزارشی از بازداشت سه دختر در شیراز - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Retrieved 2023-04-14.
  81. ۸۱٫۰ ۸۱٫۱ ۸۱٫۲ ۸۱٫۳ «حملات شیمیایی به مدارس دخترانه در پنج استان ایران؛ ده‌ها دانش‌آموز بستری شدند». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۶.
  82. «حجاب اجباری؛ ارسال صدها پیامک به مالکان خودرو و واحدهای صنفی – DW – ۱۴۰۲/۱/۲۷». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۶.
  83. «مسمومیت‌های سریالی در شهرهای مختلف ایران ادامه دارد؛ ده‌ها دانش آموز دختر راهی مراکز درمانی شدند». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۲۳-۰۴-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۷.
  84. «iran emrooz (ایران امروز)». www.iran-emrooz.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۷.
  85. «ادامه "حملات شیمیایی" و مسمومیت ده‌ها دانش‌آموز دختر – DW – ۱۴۰۲/۱/۲۸». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۷.
  86. «دست‌کم ۲۶ مدرسه هدف حملات شیمیایی قرار گرفتند». www.iran-emrooz.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۹.
  87. «ادامه حملات شیمیایی به مدارس؛ انتقال ۲ معلم به بخش مراقبت‌های ویژه».
  88. «ادامه مسمومیت زنجیره‌ای؛ درخواست شورای هماهنگی فرهنگیان: کمیته حفاظت از دانش‌آموزان تشکیل بدهیم». BBC News فارسی. ۲۰۲۳-۰۴-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۴.
  89. تداوم حمله به مدارس؛ این بار مسمومیت دختران در مهرشهر کرج, retrieved 2023-04-24
  90. ۹۰٫۰ ۹۰٫۱ ۹۰٫۲ ۹۰٫۳ ۹۰٫۴ فردا، رادیو (۲۰۲۳-۰۵-۰۱). «مسمومیت‌های مشکوک دختران دانش‌آموز در تهران و دیگر شهرها ادامه دارد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۵-۰۶.
  91. «حمله شیمیایی به یک مدرسه دخترانه در شهر قدس تهران». ایران‌وایر. ۱۵ مهر ۱۴۰۲. دریافت‌شده در اکتبر ۷, ۲۰۲۳.
  92. «هفت صبح | جزییات مسمومیت 67 دانش‌آموز مدرسه «کوثر» زنجان». هفت صبح. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۳۱.
  93. «مسمومیت دانش‌آموزان در اهواز؛ "استرس، بدحالی و شیطنت" – DW – ۱۴۰۲/۸/۱۴». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۶.
  94. «دانش آموزان مدرسه کوثر اهواز راهی بیمارستان شدند؛ شروع ماجرای مسمومیت‌های سریالی در مدارس؟». اعتمادآنلاین. ۲۰۲۳-۱۱-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۶.
  95. ۹۵٫۰ ۹۵٫۱ «عفو بین‌الملل: هدف از حملات شیمیایی احتمالاً تنبیه دختران معترض به حجاب اجباری است». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۹.
  96. ۹۶٫۰ ۹۶٫۱ «دربارهٔ حملات شیمیایی به مدارس تحقیق مستقل شود». www.iran-emrooz.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۱۹.
  97. «مسمومیت سریالی در ایران؛ فراخوان اقدام فوری عفو بین‌الملل – DW – ۱۴۰۲/۲/۱». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۴.
  98. ۹۸٫۰ ۹۸٫۱ «عفو بین‌الملل: هدف از حملات شیمیایی احتمالاً تنبیه دختران معترض به حجاب اجباری است». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۴-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۳.
  99. فردا، رادیو. «دسترسی به گازهای «ترکیبی» برای حمله به مدارس «برای افراد عادی امکان‌پذیر نیست»». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  100. ۱۰۰٫۰ ۱۰۰٫۱ «نگرانی از مسموم‌سازی دختران محصل؛ سازمان حقوق بشر ایران خواستار واکنش قوی جامعه جهانی شد». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۴-۰۵-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  101. «مسمومیت دانش‌آموزان؛ واکنش آمریکا، تکذیب کتک زدن یک مادر – DW – ۱۴۰۱/۱۲/۱۱». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۷.
  102. «مسمومیت زنجیره‌ای دختران دانش‌آموزان؛ مولوی عبدالحمید: مسمومیت‌ها انتقام از خیزش زنان است». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۷.
  103. «واکنش آیت الله علوی بروجردی به مسمومیت دانش آموزان». ۸ اسفند ۱۴۰۱.
  104. «کارشناسان سازمان ملل: «مسمومیت‌های عامدانه» در ایران مدرک خشونت مستمر علیه زنان و دختران است». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۳۱.
  105. ۱۰۵٫۰ ۱۰۵٫۱ «کاخ‌سفید ارتباط احتمالی مسموم‌شدن دختران در ایران با تلاش آنها برای تحصیل را «شرم‌آور» خواند». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۷.
  106. «ادامه واکنش‌های گسترده به مسمومیت دختران دانش‌آموز و تأکید بر پاسخگویی جمهوری اسلامی». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۷.
  107. «درخواست نرگس محمدی از زندان: با «حرکت‌های گسترده اعتراضی» جنایت علیه دخترانمان را متوقف کنیم». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۱.
  108. «تداوم مسمومیت‌های سریالی؛ فراخوان برای تجمع و اعتراض خیابانی – DW – ۱۴۰۱/۱۲/۱۵». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۵.
  109. «بازگشت مسمومیت‌های سریالی به مدارس با پایان تعطیلات؛ مراجعه ۷۸ دانش‌آموز به مراکز درمانی نقده». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۴-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  110. ۱۱۰٫۰ ۱۱۰٫۱ «ادامه واکنش‌های گسترده به مسمومیت دختران دانش‌آموز و تأکید بر پاسخگویی جمهوری اسلامی». ایران اینترنشنال. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۵.
  111. https://www.khabaronline.ir/news/1739586/سخنگوی-سپاه-با-عرض-شرمندگی-انگار-بعضی-داخلی-ها-بدشان-نمی-آید
  112. "JOINT MOTION FOR A RESOLUTION on Iran, in particular the poisoning of hundreds of schoolgirls". اتحادیه اروپا (به انگلیسی). ۲۴ اسفند ۱۴۰۱. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ= (help)
  113. «پارلمان اروپا: مسمومیت دانش‌آموزان در ایران «تلاشی برای خاموش کردن» آنهاست». بی‌بی‌سی. ۲۶ اسفند ۱۴۰۱.
  114. ۱۱۴٫۰ ۱۱۴٫۱ «پارلمان اروپا حملات شیمیایی به دختران در فضاهای آموزشی ایران را محکوم کرد». العربیه فارسی. ۲۰۲۳-۰۳-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۸.
  115. ۱۱۵٫۰ ۱۱۵٫۱ ۱۱۵٫۲ «پارلمان اروپا با صدور قطعنامه‌ای مسموم کردن دختران دانش‌آموز در ایران را محکوم کرد». www.radiozamaneh.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۸.
  116. ۱۱۶٫۰ ۱۱۶٫۱ «قطعنامه پارلمان اروپا در مورد مسمومیت در مدارس دخترانه ایران – DW – ۱۴۰۱/۱۲/۲۵». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۸.
  117. «درخواست قانونگذاران اروپایی از سازمان ملل برای تحقیق دربارهٔ مسمومیت دختران در ایران». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۸.
  118. «پارلمان اتحادیه اروپا با صدور قطعنامه‌ای مسمومیت دانش‌آموزان در ایران را محکوم کرد». euronews. ۲۰۲۳-۰۳-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۸.
  119. فردا، رادیو (۲۰۲۳-۰۳-۱۶). «پارلمان اروپا با اکثریت قاطع، مسمومیت مشکوک دانش‌آموزان ایرانی را محکوم کرد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۸.
  120. «ادامه «مسمومیت» زنجیره‌ای در ایران؛ انتقاد از انکار مسئولان و «بایکوت» مدارس در مهاباد». BBC News فارسی. ۲۰۲۳-۰۴-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  121. «گزارش وزارت اطلاعات دربارهٔ علت مسمومیت‌ها: «شوخی، تمارض، و اهداف ضدامنیتی» است». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۴-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  122. «تاکید مراجع تقلید بر برخورد قاطعانه با عوامل ایجاد مسمومیت دانش آموزان». خبرگزاری رسا. ۱۱ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۳ مارس ۲۰۲۳.
  123. «حوادث مدارس موجب نگرانی خانواده‌ها، دانش آموزان و معلمان است». خبرگزاری مهر. ۱۱ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۳ مارس ۲۰۲۳.
  124. «ماجرای «نگران کننده» مسمومیت دانش‌آموزان در قم به کجا رسید؟». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۴ فوریه ۲۰۲۳.
  125. «ادامه مسمومیت‌های مرموز دانش‌آموزان؛ وزیر آموزش و پرورش: شایعات فضای مجازی است». صدای آمریکا. ۱۱ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  126. «وزیر بهداشت: سم بسیار خفیف باعث مسمومیت دانش آموزان شده است». خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا). ۹ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳.
  127. https://www.khabaronline.ir/news/1740173/آماده-باش-رئیسی-به-دستگاه-های-اطلاعاتی
  128. https://www.khabaronline.ir/news/1740371/روزنامه-اصولگرا-با-مسمومیت-ها-وارد-یک-جنگ-کثیف-میکروبی-و-شیمیایی
  129. «استقرار نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی در مدارس به بهانه مقابله با مسمومیت دانش‌آموزان». العربیه. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  130. ۱۳۰٫۰ ۱۳۰٫۱ الناز محمدی (۸ اسفند ۱۴۰۱). «بمب‌های بودار». روزنامه هم‌میهن. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۲۳.
  131. ۱۳۱٫۰ ۱۳۱٫۱ «دو مدرسه هاجر و سیزده آبان هم به لیست مسمومیت‌ها اضافه شدند / مسئولان مدرسه فقط به دنبال خالی کردن مدرسه و آرام کردن اوضاع بودند/ بوی تخم‌مرغ گندیده فضا را پر کرده بود/ بچه‌ها کف بالا می‌آوردند». شرق (روزنامه). بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  132. ۱۳۲٫۰ ۱۳۲٫۱ ۱۳۲٫۲ ۱۳۲٫۳ ۱۳۲٫۴ «روایت شاهدان عینی از مسمومیت دانش‌آموزان دو دبستان کرمانشاه در اثر انتشار گاز سمی با منشأ یک کپسول». سازمان حقوق بشری هه‌نگاو. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۷.
  133. «رئیس کمیسیون آموزش مجلس: براساس نتیجه آزمایش‌ها گاز N ۲ در سم منتشرشده در مدارس وجود داشته / وزیر بهداشت: دُز سم منتشر شده پایین بوده / وزیر آموزش: عوامل پشت پرده شناسایی شوند». انتخاب. ۹ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۲۳.
  134. «توضیح فاضل میبدی دربارهٔ انتشار خبر جنجالی از قول او: تکذیب می‌کنم!». ۸ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۳ مارس ۲۰۲۳.
  135. ۱۳۵٫۰ ۱۳۵٫۱ دویچه ویله فارسی (۸ اسفند ۱۴۰۱). «مسمومیت در مدارس دخترانه؛ جریانی در قم و اصفهان "مرکز ثقل"». دویچه ویله فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۲۳.
  136. «مسمومیت دانش‌آموزان ایرانی با مسمومیت ۸ سال پیش دختران افغان چه ارتباطی دارد؟». اعتماد آنلاین. ۵ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  137. ۱۳۷٫۰ ۱۳۷٫۱ ««مسمومیت‌های سریالی» در مدارس دخترانه ایران، ده‌ها دانش‌آموز دیگر به بیمارستان منتقل شدند». بی‌بی‌سی فارسی. ۶ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  138. «دادستانی تهران علیه ۳ رسانه و سه چهره معروف در رابطه با مسمومیت‌ها اعلام جرم کرد». بی‌بی‌سی فارسی. ۷ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۲۳.
  139. «مسمومیت‌های زنجیره‌ای؛ معاون وزیر کشور: «تعدادی» دستگیر و برخی «ارشاد شدند»». بی‌بی‌سی فارسی. ۷ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۲۳.
  140. «واکنش چهره‌های مخالف به مسمومیت دانش‌آموزان دختر؛ تجمع اعتراضی والدین نگران در چند شهر». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  141. ۱۴۱٫۰ ۱۴۱٫۱ «واکنش یونیسف به مسمومیت دانش‌آموزان؛ روایت عرفان ثابتی از «تجربه مشابه» در روسیه». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۳-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  142. «آموزش و پرورش: مدیران از انتشار خبر مسمومیت‌ها جلوگیری کرده و مانع خروج دانش آموزان از مدرسه شوند». اخبار روز - سایت سیاسی خبری چپ. ۲۰۲۳-۰۳-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  143. «تداوم مسمومیت زنجیره‌ای دختران دانش‌آموز در ایران؛ گروهی از خانواده‌ها دست به تجمع زدند». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۴ مارس ۲۰۲۳.
  144. «ادامه حمله گازی به مدارس دخترانه با آغاز هفته؛ تجمع اعتراضی خانواده‌ها در تهران». رادیو فردا. ۲۰۲۳-۰۳-۰۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۴ مارس ۲۰۲۳.
  145. «تجمع معلمان در دستکم ۲۰ شهر ایران در حمایت از دانش‌آموزان؛ نیروهای امنیتی به خشونت متوسل شدند». بی‌بی‌سی فارسی. ۷ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۲۳.
  146. آژانس خبری فرات: دانشجویان حسکه از قیام خلق‌های ایران و روژهلات کوردستان پشتیبانی کردند، نوشته‌شده در ۱۳ آوریل ۲۰۲۳؛ بازدید در ۱۳ آوریل ۲۰۲۳.
  147. آژانس خبری فرات: زنان جوان حملات گازهای شیمیایی بر دانش‌آموزان در ایران و روژهلات کوردستان را محکوم می‌کنند، نوشته‌شده در ۱۷ آوریل ۲۰۲۳؛ بازدید در ۱۸ آوریل ۲۰۲۳.
  148. ۱۴۸٫۰ ۱۴۸٫۱ «تجمع ایرانیان در شهرهای آمریکا و کانادا در اعتراض به حملات علیه دانش‌آموزان دختر در ایران». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۱.
  149. «تایید محکومیت یک سال زندان برای هستی امیری و ضیا نبوی به دلیل اعتراض به مسمومیت‌های سریالی». شرق. ۲۰۲۳-۱۰-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۳۱.
  150. «مسمومیت مشکوک دانش آموزان ایران؛ «بمبک بدبوی» وزارت اطلاعات». iranwire. ۹ اردیبهشت ۱۴۰۲.
  151. «تداوم مسمومیت‌ها در مدارس ایران؛ عفو بین‌الملل: میلیون‌ها دختر دانش‌آموز در خطر هستند». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۴-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  152. «مسمومیت «دستکم ۵ هزار دانش‌آموز در ۲۵ استان»؛ ماده محرک استنشاقی «گازی» است». صدای آمریکا. ۲۰۲۳-۰۳-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  153. عظیمایی، محمود (۲۰۲۳-۰۷-۲۵). «داده‌کاوی بیش از پنج ماه مسمومیت مشکوک در مدارس ایران». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۴.
  154. ۱۵۴٫۰۰ ۱۵۴٫۰۱ ۱۵۴٫۰۲ ۱۵۴٫۰۳ ۱۵۴٫۰۴ ۱۵۴٫۰۵ ۱۵۴٫۰۶ ۱۵۴٫۰۷ ۱۵۴٫۰۸ ۱۵۴٫۰۹ «مسمومیت سریالی دانش‌آموزان؛ از واقعیت‌ها تا پیگیری‌ها». ایرنا. ۳ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  155. ۱۵۵٫۰ ۱۵۵٫۱ ۱۵۵٫۲ ۱۵۵٫۳ ۱۵۵٫۴ ۱۵۵٫۵ ۱۵۵٫۶ «انتشار آمار مسمومیت‌های مشکوک دانش آموزان قمی در ۷۰ روز گذشته؛ پشت پرده چیست؟». همشهری آنلاین. ۱۸ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  156. «۵۰ دانش‌آموز مدرسه شبانه‌روزی در ساری دچار گازگرفتگی شدند». ایرنا. ۱۳ آذر ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  157. «ماجرای عجیب مسمومیت دانش‌آموزان». روزنامه تعادل. ۲۵ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  158. ۱۵۸٫۰ ۱۵۸٫۱ ۱۵۸٫۲ ۱۵۸٫۳ ۱۵۸٫۴ ۱۵۸٫۵ «اینفوگرافی». اعتماد آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  159. «مسمومیت ۵۸ دانش‌آموز در مدرسه فرزانگان اردبیل / اورژانس: هیچ‌کدام از مصدومان بدحال نیستند / همه آن‌ها تا ساعتی دیگر مرخص می‌شوند / علت مسمومیت نشت گاز از موتورخانه مدرسه بوده». پایگاه خبری تحلیلی انتخاب. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۳-۰۳-۰۱.
  160. ۱۶۰٫۰ ۱۶۰٫۱ ۱۶۰٫۲ ۱۶۰٫۳ «مسمومیت دانش آموزان چهار مدرسه در قم». خبرگزاری صدا و سیما. ۱۶ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  161. ۱۶۱٫۰ ۱۶۱٫۱ «ادامه مسمومیت دانش آموزان در قم». همشهری آنلاین. ۱۷ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  162. ۱۶۲٫۰ ۱۶۲٫۱ ۱۶۲٫۲ «مسمومیت دانش آموزان قمی امروز هم ادامه یافت». خبرگزاری صدا و سیما. ۱۷ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  163. «مسمومیت سریالی دانش‌آموزان قم؛ ۱۵ دانش‌آموز بر اثر گاز گرفتگی به بیمارستان اعزام شدند». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۰۱.
  164. «مسمومیت دانش‌آموزان دبیرستان ریحانه النبی قم و چند مدرسه دیگر». شبکه شرق. ۲۳ بهمن ۱۴۰۱. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  165. «علت مسمومیت‌های سریالی مشکوک دانش‌آموزان و دانشجویان چیست؟!/ انتشار "بویی شبیه نارنگی" در زمان مسمومیت!». خبرگزاری تسنیم. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۳-۰۳-۰۱.
  166. ۱۶۶٫۰ ۱۶۶٫۱ «پس از قم، دانش آموزان یک مدرسه در تهران هم دچار مسمومیت شدند». یورونیوز. ۱۴ فوریه ۲۰۲۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  167. «مسمومیت دانش آموزان؛ این بار در تهران». بهارنیوز. ۲۵ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  168. «ادامه مسمومیت دانش آموزان در مدارس قم؛ ۱۱ دانش آموزان دیگر راهی بیمارستان شدند». خبرآنلاین. ۳۰ بهمن ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  169. «۲۵ دانش آموز قمی به بیمارستان انتقال یافتند». قم نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۲۳.
  170. «۵۲ دانش‌آموز دیگر در مدرسه احمدیه بروجرد امروز مسموم شدند». ایسنا. ۳ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  171. «مسمومیت دوباره ۶۲ دانش آموز دبیرستان دخترانه در بروجرد». ایرنا. ۳ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  172. «ادامه مسمومیت‌های سریالی دانش‌آموزان در قم / ۱۵ دانش آموز در ۳ اسفند به بیمارستان منتقل شدند». قم نیوز. ۳ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۱.
  173. «مسمومیت، امروز نیز ۷ دانش‌آموز قمی را راهی بیمارستان کرد». خبرگزاری دانشجویان ایران. ۷ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳.
  174. «تکذیب خبر مسمومیت ۶ دانش آموز در قزوین». تابناک. ۸ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۸ اسفند ۱۴۰۱.
  175. «معاون وزیر بهداشت:مسمومیت دانش آموزان قمی ناشی از ترکیبات شیمیایی در دسترس بود». خبرگزاری جمهوری اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  176. «بمب‌های بودار - روزنامه هم‌میهن». hammihanonline.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۷.
  177. «معاون وزیر بهداشت: مسمومیت‌های دانش‌آموزان قم عمدی و برای تعطیلی مدارس دخترانه بوده است». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  178. «ادامه مسمومیت‌های سریالی؛ ۳۴ دانش‌آموز دیگر در قم به مراکز درمانی مراجعه کردند». شبکه شرق. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۲۳.
  179. «مسمومیت دانش‌آموزان به مدرسه خیام بروجرد رسید- اخبار لرستان - اخبار استانها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۷.
  180. ۱۸۰٫۰ ۱۸۰٫۱ روزنامه هم‌میهن (۸ اسفند ۱۴۰۱). «بچه‌ها می‌گویند شیئی را دیده‌اند که از بیرون به داخل مدرسه پرتاب شد». روزنامه هم‌میهن. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳.
  181. ۱۸۱٫۰ ۱۸۱٫۱ «خانواده‌ها نگران، مسئولان ساکت/ بیمارستان‌ها از دانش‌آموزان مسموم شده، آزمایش نمی‌گیرند/ آزمایش به عهده خانواده‌ها گذاشته شده». شبکه شرق. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۳-۰۲-۲۸.
  182. «ادامه ماجرای مسمومیت دانش آموزان؛ امروز هم ۹ دانش آموز قمی در مراکز درمانی پذیرش شدند». پایگاه خبری تحلیلی انتخاب. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  183. ۱۸۳٫۰ ۱۸۳٫۱ «مسمومیت دانش‌آموزان به پردیس رسید/ انتقال ۳۵ دانش‌آموز دبیرستان دخترانه خیام به بیمارستان». خبرگزاری تسنیم. ۹ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳.
  184. ۱۸۴٫۰ ۱۸۴٫۱ ۱۸۴٫۲ «مسمومیت به مدرسه دخترانه راه زینب رسید». فرارو. ۹ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳.
  185. تصویر ۱۵۰۰+ (۹ اسفند ۱۴۰۱). «پیچیدن بوی عجیبی در هوا، مسمومیت و بستری شدن دانشجویان خوابگاه بروجرد». حساب تویتر ۱۵۰۰+ تصویر. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳.
  186. «جدیدترین اخبار مسمومیت دانش‌آموزان امروز 10 اسفند1401». تجارت نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۳-۰۳-۰۱.
  187. «توضیحات وزارت اطلاعات در مجلس دربارهٔ مسمومیت دانش‌آموزان «به هیچ وجه قانع‌کننده نبود»». رادیو فردا. ۱۰ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  188. ۱۸۸٫۰ ۱۸۸٫۱ «ادامه مسمومیت‌های سریالی؛ دانشجویان دختر در خوابگاه دانشگاه آزاد بروجرد مسموم شدند». العربیة فارسی. ۱۰ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  189. ۱۸۹٫۰۰ ۱۸۹٫۰۱ ۱۸۹٫۰۲ ۱۸۹٫۰۳ ۱۸۹٫۰۴ ۱۸۹٫۰۵ ۱۸۹٫۰۶ ۱۸۹٫۰۷ ۱۸۹٫۰۸ ۱۸۹٫۰۹ «قربانیان جنگ بیولوژیکی». جهان صنعت. ۱۱ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۳.
  190. «گسترش دامنه مسمومیت دانش‌آموزان؛ توضیحات وزارت اطلاعات «به هیچ وجه قانع‌کننده نبود»». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  191. ۱۹۱٫۰ ۱۹۱٫۱ «مسمومیت دانش‌آموزان یک دبیرستان دخترانه در «تهرانپارس» + تصویر». اعتماد (روزنامه). ۱۰ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  192. «مسمومیت سریالی دختران دانش‌آموز به تهران رسید/ گزارش مسمومیت در دو مدرسه شرق و غرب تهران». ایران پرس. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  193. «موج مسمومیت؛ چندین مدرسه دخترانه در غرب و شرق تهران درگیر شدند / اردبیل، کرمانشاه و البرز هم گرفتار مسمومیت شدند / ادامه مسمومیت‌ها در قم». پایگاه خبری تحلیلی انتخاب. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  194. «دو دانش‌آموز مسموم دبیرستان تهرانسر از جزئیات مسمومیتشان گفتند». اعتماد (روزنامه). ۱۰ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  195. «امروز دهم اسفند ۱۴۰۱، مدرسهٔ دخترانهٔ رضوان فردیس، مردم پس از مسمومیت دانش‌آموزان درحال تلاش برای باز کردن راه آمبولانس». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۰ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۳.
  196. «پر بودن آمبولانس». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۰ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۳.
  197. «امروز دهم اسفند، مسمومیت دانش‌آموزان مدرسهٔ دبستان دخترانهٔ خدابخش تهران». ۱۵۰۰ تصویر. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۳.
  198. ۱۹۸٫۰ ۱۹۸٫۱ «مسمومیت دانش‌آموزان دبیرستان دخترانه عصمت در منطقه ۵ تهران + تصاویر». ۱۰ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۳.
  199. ۱۹۹٫۰۰ ۱۹۹٫۰۱ ۱۹۹٫۰۲ ۱۹۹٫۰۳ ۱۹۹٫۰۴ ۱۹۹٫۰۵ ۱۹۹٫۰۶ ۱۹۹٫۰۷ ۱۹۹٫۰۸ ۱۹۹٫۰۹ ۱۹۹٫۱۰ ۱۹۹٫۱۱ ۱۹۹٫۱۲ ۱۹۹٫۱۳ «دست‌کم ۲۶ مدرسه دیگر ایران در روز چهارشنبه هدف حملات زنجیره‌ای با گاز قرار گرفتند». رادیو فردا. ۱۰ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۳.
  200. ۲۰۰٫۰۰ ۲۰۰٫۰۱ ۲۰۰٫۰۲ ۲۰۰٫۰۳ ۲۰۰٫۰۴ ۲۰۰٫۰۵ ۲۰۰٫۰۶ ۲۰۰٫۰۷ ۲۰۰٫۰۸ ۲۰۰٫۰۹ ۲۰۰٫۱۰ «مسمومیت دانش‌آموزان در ۸ مدرسه اردبیل». ایسنا. ۱۰ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  201. «مسمومیت دانش‌آموزان ۸ مدرسه اردبیل/ ۱۰۸ دانش‌آموز به بیمارستان منتقل شدند». خبرگزاری تسنیم. ۱۰ اسفند ۱۴۰۱.
  202. «امروز دهم اسفند، مسمومیت دانش‌آموزان مدرسهٔ دخترانهٔ خلبان ذاکر اردبیل». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۰ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۳.
  203. ۲۰۳٫۰ ۲۰۳٫۱ «ادامه مسموم کردن‌های سریالی در دست‌کم ۲۶ مدرسه کشور؛ مقامات «دشمنان» را مقصر دانستند». ایران اینترنشنال. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  204. ۲۰۴٫۰ ۲۰۴٫۱ «۴۸ دانش‌آموز در اصلاندوزِ اردبیل مسمومیت شدند». شرق (روزنامه). ۱۱ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۳ مارس ۲۰۲۳.
  205. ۲۰۵٫۰ ۲۰۵٫۱ «مسمومیت دانش‌آموزان کرمانشاهی در دبستان دخترانه». خبرگزاری تسنیم. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۳.
  206. «امروز دهم اسفند، مسمومیت دانش‌آموزان مدرسهٔ دخترانه دانشگاه صنعتی اصفهان». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۰ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۲۳.
  207. «مسمومیت تعدادی از دانشجویان در یک خوابگاه دخترانه در کرج». خبرگزاری صدا و سیما. ۱۱ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۳ مارس ۲۰۲۳.
  208. «تکرار حمله با گاز سمی؛ انتقال دست‌کم ۲۱ دانشجوی دختر دانشگاه فنی و حرفه‌ای کرج به بیمارستان». رادیو فردا. ۱۲ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۳ مارس ۲۰۲۳.
  209. ۲۰۹٫۰ ۲۰۹٫۱ نسترین فرخه (۱۴ اسفند ۱۴۰۱). «رنج دخترانه». شرق (روزنامه). بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۲۳.
  210. ۲۱۰٫۰ ۲۱۰٫۱ ۲۱۰٫۲ «مسمومیت دختران دانش آموز امروز در تهران و کرج + اسامی ۳ مدرسه و فیلم». پایگاه خبری و اطلاع‌رسانی رکنا. ۱۳ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۲۳.
  211. ۲۱۱٫۰ ۲۱۱٫۱ «مسمومیت ۴۴ دانش آموز قمی در حوادث شنبه ۱۳ اسفند». خبرگزاری صدا و سیما. ۱۳ اسفند ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۲۳.
  212. «دانش‌آموزان فریاد می‌زنند: نمی‌خوایم بمیریم… مدرسه هنرستان فاطمیه همدان یکشنبه ۱۴ اسفند». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  213. ۲۱۳٫۰ ۲۱۳٫۱ «همدان یکشنبه ۱۴ اسفند: دبیرستان شاهد جاویدالاثر و هنرستان فاطمیه». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  214. ۲۱۴٫۰ ۲۱۴٫۱ «مسمومیت به دانش‌آموزان مدرسه کوثر بندرعباس رسید/ انتقال ۱۱ دانش آموز به بیمارستان». سایت خبری تحلیلی عصر ایران. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  215. «یاسوج ۱۴ اسفند ۱۴۰۱ حملهٔ شیمیایی به دبستان هجرت». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  216. «حملهٔ شیمیایی به مدرسه دکتر معطری (نیایش چمران)». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  217. «حمله شیمیایی به دبیرستان دخترانه قدسیه ایلام و انتقال دست‌کم ۷ دانش‌آموز به بیمارستان به دلیل مسمومیت شدید». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  218. «تاریخ ۱۲/۱۴ هنرستان فاطمه زهرا، گنبد کاووس». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  219. «انتقال دانش‌آموزان گنبدکاووس با علائم مشابه مسمومیت به بیمارستان». خبرگزاری فارس.
  220. «کاشان مدرسه مؤتمن گاز زدن بچه هارو انتقال دادن بیمارستان». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  221. «مدرسه دخترانه صداقت مشهد ۱۴ اسفند ۱۴۰۱». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  222. ۲۲۲٫۰ ۲۲۲٫۱ ۲۲۲٫۲ ۲۲۲٫۳ ۲۲۲٫۴ ۲۲۲٫۵ ۲۲۲٫۶ ۲۲۲٫۷ ۲۲۲٫۸ «گسترده‌تر شدن حملات شیمیایی به مدارس در ۱۴ اسفند؛ جان دختران در خطر است». ایندیپندنت. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  223. ۲۲۳٫۰ ۲۲۳٫۱ «مدرسهٔ دخترانهٔ زینب رامهرمز ساعت ۱۱؛ ۶۰ دانش‌آموز مسموم شدند». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  224. «رامهرمز ۱۴ اسفند ۱۴۰۱». ۱۵۰۰ تصویر.
  225. «دبیرستان توانا اهواز شهرک دانشگاه». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  226. «حمله شیمیایی جمهوری‌اسلامی به دبیرستان دخترانه سیدالشهدا در یزد ۱۴ اسفند». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  227. «حمله شیمیایی جمهوری‌اسلامی به دبیرستان دخترانه سیدالشهدا در یزد ۱۴ اسفند». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  228. «امروز ۱۴ اسفند، حملهٔ شیمیایی به مدرسهٔ دخترانهٔ سرداران در تبریز». ۱۵۰۰ تصویر.
  229. «امروز ۱۴ اسفند، حمله به مدرسهٔ دخترانهٔ شایستگان در فولادشهر اصفهان». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  230. «امروز ۱۴ اسفند، اصفهان، دبیرستان دخترانه پیام شاهد را هم زدند». ۱۵۰۰ تصویر. ۱۴ اسفند ۱۴۰۱.
  231. سایت خبری صدای مردم (۲۷ فروردین ۱۴۰۲). «موج جدید مسمومیت‌های سریالی در مدارس دخترانه چند شهر». https://www.sedayemardom.net/. پیوند خارجی در |وبگاه= وجود دارد (کمک)

پیوند به بیرون

ویرایش