ویکی‌پدیا:روابط خارج از ویکی

تصویر گروهی‌از ویکی‌نویسان و دیگر شرکت‌کنندگان در جلسه «جشن پانصدهزار مقالگی» در ساکما

روابط خارج از ویکی‌پدیا (یا به اصطلاح روابط زیرویکی) به کلیه تماس‌های کاربران ویکی‌پدیا، خارج محیط پروژه گفته می‌شود. نرم‌افزار ویکی‌پدیا خود امکان برقراری ارتباط خصوصی میان کاربران را فراهم کرده‌است. کاربرانی که در ترجیحات خود، پست الکترونیکی یا ایمیل معرفی کرده‌اند، این امکان را به کاربران ثبت نام کرده داده‌اند که به‌صورت خصوصی و با استفاده از ایمیل با آنها تماس بگیرند. همچنین بنیاد ویکی‌پدیا کانال‌های آی‌آرسی را جهت مکالمه برخط فراهم کرده‌است.

از آنجا که ویکی‌پدیا نوعی اجتماع مجازیست، میل به برقراری ارتباط میان افراد این اجتماع نیز وجود دارد. این ارتباطات گاه سازنده و در جهت آشنایی فنی کاربران تازه‌کار است ولی گاهی باعث ایجاد تنش‌های درون ویکییایی، و حتی افشای اطلاعات خصوصی افراد می‌شود. همچنین مکالمات خارج از ویکی عموماً غیررسمی تر بوده و باعث پیوند بین کاربران و شکل‌گیری اجتماع‌های مجازی می‌شود. کاربران تصوراتی و دیدگاه‌هایی نسبت به یکدیگر بر مبنای مکالمات خارج از ویکی تشکیل می‌دهند. این تصورات عموماً در قضاوت در مورد رفتار شخص در ویکی‌پدیا تأثیر می‌گذارد، در حالی که بسیاری ملاحظات خاصی را هنگام ویرایش ویکی‌پدیا در نظر می‌گیرند. ارتباطات خارج از ویکی همچنین می‌تواند جهت اطلاع‌رسانی در مورد وقوع یک نظرخواهی استفاده شود. این می‌تواند باعث این شود که افراد با دیدگاه خاصی مشارکت غیرمتوازنی در یک نظرخواهی داشته باشند.

انواع

از جمله راه‌های برقراری این ارتباطات، می‌توان به ارتباط ایمیلی، چت، ارتباط تلفنی، دیدار و میتینگ‌های حضوری اشاره کرد.

راه پیشنهاد شده بنیاد کانال‌های آی‌آرسی است.

دلایل برقراری ارتباط

دلایل بسیاری را می‌تواند سبب‌ساز شروع ارتباطات زیرویکییایی دانست. از جمله این دلایل می‌توان به:

• جذابیت یک کاربر حرفه‌ای برای کاربران تازه‌کار
• گپ‌های خودمانی و درددل
• یادگیری مسائل فنی از کاربران قدیمی‌تر
• دادن پیشنهاد نامزدی برای مدیریت یا سایر دسترسی‌ها به یک کاربر به‌صورت غیر علنی
• بیان چند و چون شرایط، در موقعیت‌های خاص برای کاربر کم‌تجربه
• سوالات در مورد روابط بین کاربران ویکی‌پدیا (یا به اصطلاح باندهای قدرت) از کاربر باسابقه‌تر
• دعوت یا درخواست برای درخواست کمک یا شرکت در یک بحث یا نظرخواهی به نفع کاربری خاص
• ایجاد و سپس هماهنگی دسته، گروه یا باندی همفکر و بعضاً ناهمفکر برای شرکت جهت‌دار در نظرخواهی‌ها، رای‌گیری‌های مدیریتی، و اردوکشی‌های گسترده برای دفاع از هم گروه خود
• تهدید و ارعاب علنی یا غیرعلنی یک یا چند کاربر در یک مورد خاص

سودمندی‌ها

• غیررسمی بودن مکالمات خارج از ویکی به افراد اجازه می‌دهد که راحتتر خود را بیان کنند.
• به افراد آزادی این را می‌دهد که در مورد موضوعات مختلف بحث کنند در حالی که در ویکی‌پدیا بحث در مورد مسائلی که مربوط به ویکی نیست مکروه دانسته می‌شود.
• این شانس را به شما می‌دهد که با افرادی که امکان ملاقات مستقیم ندارید، ارتباط برقرار کنید.
• از مکالمات خارج از ویکی می‌توان جهت مشورت و سؤال کوتاه استفاده کرد تا از اشتباهات احمقانه جلوگیری شود.
• از مکالمات خارج از ویکی می‌توان جهت صرفه‌جویی در وقت، کمک گرفتن برای رفع مشکلات تکنیکی و حل مشکلات آزاردهنده استفاده کرد.
• از مکالمات خارج از ویکی می‌توان جهت پرسش در مورد اتفاقی که در حال وقوع است استفاده کرد تا مثلاً از جنگ چرخشی جلوگیری شود.
• از مکالمات خارج از ویکی می‌توان جهت بحث در مواردی که موضوع جنبه خصوصی دارد استفاده کرد.
• انتقال تنش‌های بین دو یا چند کاربر به خارج از ویکی برای جلوگیری از اتلاف وقت و انرژی ویکی‌نویسان غیردرگیر

مضرات

• خصوصی بودن کانالهای زیرویکیایی امکان اینکه افراد چیزهایی بگویند که گفتن آنها در ویکی تحمل نمی‌شود را فراهم می‌آورد.
• عدم انجام تمام بحث‌ها در ویکی باعث تکه‌تکه شدن بحث شده، و امکان دنبال کردن رشته بحث توسط دیگران را از بین می‌برد.

باندبازی

صفحه‌های اصلی: وپ:دعوای ایلی و وپ:باندبازی

• از مهم‌ترین مضرات روابط زیرویکییایی، تشکیل باند و به تبع آن گسترش باندبازی است. به گونه‌ای که کاربرانی که علایق مشترک دینی یا سیاسی دارند با هم دوست می‌شوند و در رای‌گیری‌های مربوط به مدیر شدن کاربری یا درگیری‌های ویرایشی به مانند دعوای ایلی هماهنگ عمل می‌کنند.

لو رفتن اطلاعات شخصی

• محتمل است کاربرانی که مدت مدیدی با هم معاشرت زیرویکیایی داشته‌اند، بسیاری از اطلاعات شخصی و خصوصی/خانوادگی خود را برای یکدیگر بازگو کنند. این کار ممکن است باعث پخش آن اطلاعات بین دیگر کاربران شود. از این اطلاعات خصوصی ممکن است در آینده به عنوان ابزار تهدید و ارعاب کاربر استفاده شود. ممکن است این اطلاعات در ویکی نیز نشر داده شود که خود نقض قانون اوتینگ است.

توصیه‌ها

• در زمان انجام هر کاری در ویکی‌پدیا، «کسب اجماع از بحث‌های خارج ویکی» را به منزله «کسب اجماع» قرار ندهید. چیزی به نام اجماع خارج از ویکی وجود ندارد.
• نباید به مکالمات خارج از ویکی به عنوان دلیلی برای زیر پا گذاشتن رعایت حسن نیت یا احترام به نظرات افراد استناد کرد.
• در توجیه رفتارتان ادعا نکنید که آن را انجام دادید زیرا شخص دیگری در خارج از ویکی آنگونه به شما گفته بود. این عمل به معنی این است که شما برای رفتارتان توضیح منطقی نداشته‌اید.
• خطاب به کاربر دیگری نگویید که «آه، ما که راجع به آن در خارج از ویکی حرف زدیم». این کار باعث عصبانیت افراد می‌شود. افرادی هستند که مکالمات انجام‌شده در کانال‌های آی‌آرسی را عموماً باعث شر می‌دانند.
• توطئه کاری شیطانی است. جهت آزار رساندن به کاربران توطئه و همدستی نکنید؛ برای بدام انداختن کاربران دیگر و تهییج آنها به شکستن قوانین دسیسه نکنید. اگر با کاربری مشکلی دارید، به‌جای تلاش برای حذف فیزیکی آنها سعی کنید از رهنمودهایی که در ویکی‌پدیا:حل اختلاف آمده پیروی کنید.
• روابط خارج از ویکی‌پدیا همیشه فرهنگ همکاری را تشویق نمی‌کند. حتی زمان‌هایی که افراد قصد همکاری دارند، سوءتفاهم و تفاوت‌های شخصیتی می‌تواند باعث ایجاد محیطی آشفته و خصمانه شود. در این زمان‌ها وجود افرادی که می‌توانند با دو طرف صحبت کرده و محیط را آرام کنند می‌تواند به رشد همکاری‌ها کمک کند. اینگونه افراد جهت حل مشکلات از اختیارات خاصی یا اعمال نیرویی بهره نمی‌گیرند، بلکه به نرمی سعی می‌کنند که سطح برخوردها را کاهش داده و کاربران را به سمت رفتار مناسبتر هدایت کنند.
• بدون اجازه افراد، متن مکالمات خارج از ویکی با آنها را منتشر نکنید. این کار ممکن است باعث شود که آن افراد دیگر با شما صحبت نکنند، و از کانال‌های آی‌آرسی محروم شوید. در ویکی‌پدیا حداقل دو قانون وجود دارد که بسته به شرایط می‌تواند شما را به دلیل انتشار مکالمات خارج از ویکی شایسته قطع دسترسی بداند. اول اینکه مکالمه خارج از ویکی می‌تواند شامل اطلاعات خصوصی افراد باشد که افشای آن باعث قطع دسترسی شما خواهد شد؛ و دیگر ایجاد اخلال ناشی از انتشار بدون اجازه مکالمات خارج است.

برای مدیران

• بستن اورژانسی بر پایه مکالمات خارج از ویکی ایده بدی است، و نیازمند دقت بسیار زیادی می‌باشد. تصمیم‌گیری را به بقیه واگذارید. اگر توجه شما را به موضوعی جلب کرده‌اند و پس از بررسی آن را نیازمند قطع دسترسی می‌یابید، همواره دقت کنید که شما ممکن است فقط یک طرف داستان را شنیده باشید.
• اعمال مدیریتی همواره باید بر پایه شواهد درون-ویکی استوار باشند.
• اگر دوست شما از شما خواست که صفحه شخصی اش را پاک کنید، به او بگویید که از الگوهای مربوط استفاده کند.
• اگر کسی از خارج از ویکی به شما بگوید که فلان کاربر در حال خرابکاری است، به او بگویید که اول الگوی اخطاری به کاربر بدهد و سپس خودتان به ویرایش‌های کاربر رسیدگی کنید. آنگونه عمل کنید که انگار کانال‌هایی مانند آی‌آرسی وجود ندارند زیرا تا زمانی که در ویکی‌پدیا هستیم رفتار باید بگونه‌ای باشد که گویی آی‌آرسی وجود ندارد.
• هیچ‌وقت کسی را بخاطر کاری که در حق شما در خارج از ویکی‌پدیا انجام داده قطع دسترسی نکنید. هیچ عذری در این مورد پذیرفته نیست.