امپراتوری اکد
امپراطوری اکد، نخستین امپراطوری شناخته شده در جهان بود.[۲]اَکِدیان (۲۵۰۰–۲۳۰۰ پ. م)، قومی سامی‌نژاد بود که در شمال خاک میانرودان و در حوالی موصل و کرکوک کنونی، می‌زیستند. این قوم، ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد در نزاع با سومریان، پیروز شدند. در دوره حکومت پادشاهی به نام سارگون از سال ۲۳۳۴ پ. م، تسلط خود را از کرمانشاهان تا شام و دریای مدیترانه، گسترش دادند.
فرمانروایی اکد | |
|---|---|
| ح. ۲۳۳۴ –&#۳۲;۲۱۵۴ پ٫م٫ | |
![سر برنزی یک حاکم اکدی ، درسال ۱۹۳۲ در نینوا کشف شد ، که احتمالاً یا سارگون یا احتمالاً نوه سارگون نارام‌سین را نشان می دهد.[۱]](/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Sargon_of_Akkad_(frontal).jpg) | |
 نقشه فرمانروایی اکد (قهوه‌ای) و جهت‌هایی که در آن مبارزات نظامی انجام شد (پیکان زرد) | |
| پایتخت | شهر اکد |
| زبان(های) رسمی | |
| زبان(های) رایج | زبان اکدی زبان سومری (رو به زوال) |
| دین(ها) | ادیان میانرودان باستان |
| حکومت | پادشاهی |
| پادشاه | |
• ح. ۲۳۳۴–۲۲۷۹ پ٫م٫ | سارگون بزرگ (نخستین) |
• ح. ۲۱۷۰–۲۱۵۴ پ٫م٫ | شار تورول (واپسین) |
| دوره تاریخی | عصر برنز |
• بنیان‌گذاری | ح. ۲۳۳۴ پ٫م٫ |
• فتوحات سارگون بزرگ | ح. ۲۳۴۰ –&#۳۲;۲۲۸۴ پ٫م٫ |
• فروپاشی | ح. ۲۱۵۴ پ٫م٫ |
| مساحت | |
| ۳۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۱۲٬۰۰۰ مایل مربع) | |
| ۲۳۰۰ پ.م. | ۶۵۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۲۵۰٬۰۰۰ مایل مربع) |
| ۲۲۵۰ پ.م. | ۸۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۳۱۰٬۰۰۰ مایل مربع) |
| ۲۲۰۰پ.م. | ۲۵۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۹۷٬۰۰۰ مایل مربع) |
| امروز بخشی از | عراق ایران سوریه ترکیه |
دوران زمامداری ویرایش
اَکِدیان ۳۰۰ سال در قدرت باقی ماندند. سرانجام در سال ۱۷۵۰ ق.م. سپاه کاسی به ریاست گانداش برای فتح اَکِد حمله کرد و اَکِد فتح شد. کاسی‌ها جایگزین دولت اَکِد شدند و به سلطنت سلسله سارگون پایان دادند. حکومت کاسی‌ها (از ۱۲۵۰–۱۷۵۰) بر بابل ۵۰۰ ساله شد.
با گذشت زمان سومریان دوباره قدرت را به قبضه درآورده و شهر لاگاش را پایتخت خود قرار دادند. زبان سومری را از نو به جای زبان اَکِدی رسمیت دادند. به دستور سارگون قوانین موجود به زبان سومری به زبان اَکِدی ترجمه شد. در زمان آشور بانیپال با تهیه نسخه‌ای از آن‌ها قوانین مزبور را به سرزمین آشور بردند.
فهرست شاهان ویرایش
| نام | دورهٔ زمانی متوسط تاریخ |
تاریخچهٔ کوتاه تاریخ |
|---|---|---|
| سارگن | ۲۳۳۴–۲۲۷۹ پ.م. | |
| ریموش | ۲۲۷۸–۲۲۷۰ پ.م. | |
| منیشتوشو | ۲۲۶۹–۲۲۵۵ پ.م. | |
| نارام سین | ۲۲۵۴–۲۲۱۸ پ.م. | |
| شار کالی شری | ۲۲۱۷–۲۱۹۳ پ.م. | |
| دودو اکدی | ۲۱۸۹–۲۱۶۹ پ.م. | |
| شو تورول | ۲۱۶۸–۲۱۵۴ پ.م. |
پیشینه تاریخی ویرایش
همزمان با حکومت سومریان در جنوب عراق، در میانه عراق سلسله دیگری از مردمان سامی‌نژاد زندگی می‌کردند و دارای شهرهای آبادی همچون: «بورسیبا»، «کیش»، «نفَّر»، «اجاده» و چند شهر دیگر بودند و همواره بر سر تصاحب زمین‌های کشاورزی با دولت جنوبی خود به نزاع برمی‌خاستند تا آن‌که در سال ۲۷۵۰ پ. م مردی به نام «سارگون اکدی» در میان آنان به قدرت رسید و توانست با جنگ‌ها و حملات خود سومریان را نابود و سرزمین‌های آنان را تصاحب کند، لیکن ملت شکست خورده سومری بار دیگر توانست اَکِدیان را در حملات خود شکست دهد. پس از آن حاکمان سومری و اکدی به توافق رسیدند و در سال ۲۵۰۰ ق. م، کشور یکپارچه‌ای به نام «اَکِد و سومر»، که تمامیِ میانه و جنوب عراق را در بر می‌گرفت، به پا داشتند.[۳]
اضمحلال ویرایش
افول شاهنشاهی اکد به علت تغییرات اقلیمی رخداد ۴٫۲ هزار سال پیش بوده است.
پانویس ویرایش
- ↑ Mallowan, M. E. L. (1936). "The Bronze Head of the Akkadian Period from Nineveh". Iraq. 3 (1): 104–110. doi:10.2307/4241589. JSTOR 4241589.
- ↑ "READ: What is an Empire (article)". Khan Academy (به انگلیسی). Retrieved 2023-07-11.
- ↑ قمی، محمدرضا: اماکن زیارتی و سیاحتی عراق. ویراستار علی ورسه‌ای: [تهران]: نشر مشعر، ۱۳۷۹. ص: ۱۳.
منابع ویرایش
- تاریخ ماد، ایگور میخائیلوویچ دیاکونوف.
- گرانتوسگی: تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ترجمه کریم کشاورز، تهران، ۱۳۴۵.
- پیگولووسکایا: تاریخ ایران از عهد باستان تا قرن ۱۸، ترجمه کریم کشاورز، تهران، ۱۳۵۳.
- تاریخ اجتماعی ایران، مرتضی راوندی، (جلد ۱)، ۱۳۵۴.
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ امپراتوری اکد موجود است. |