ویکی‌پدیا

تنخ

تَنَخ یا تناخ (به عبری: תנ"ך) مجموعه کتاب‌های مقدس یهودیان است که نزد مسیحیان، کتاب مقدس عبری خوانده می‌شود و با برخی تغییرات و اضافات با عنوان عهد عتیق در کتاب مقدس مسیحیان جای گرفته‌است. تنخ شامل بر سه بخش است:

صفحه‌ای از تنخ نوشته شده در قرن یازدهم میلادی به همراه تفسیر به زبان آرامی (ترگم)

تنخ در حقیقت کلمه‌ای است که از ترکیب حرف نخست این سه واژه در زبان لاتین ساخته شده‌است.

نام مجموعه کتاب‌های تنخ ویرایش

تورات ویرایش

مقالهٔ اصلی: تورات

بخش اول که خود شامل پنج (به نوعی شش) سِفر (کتاب) است. تورات پراهمیت‌ترین نوشتار یهودست و به باور آنان به‌وسیله یهوه (خداوند) به موسی وحی شده‌است. (نام‌های درون پرانتز در ذیل عنوانی است که در نزد مسیحیان به کار می‌رود)

  • برشیت בראשית (پیدایش) عنوان سفر پیدایش یا تکوین که دربردارنده داستان آفرینش، سرگذشت آدم و حوا، نوح، ابراهیم، لوط، اسماعیل، اسحاق، یعقوب و فرزندان وی است و با مرگ یوسف به پایان می رسد.
  • شموت שמות (خروج) عنوان سفر خروج و دربردارنده مطالبی چون ماجرای بردگی بنی اسرائیل در مصر، تولد و پیامبری موسی علیه السلام، خروج بنی اسرائیل از مصر، سرگردانی آنها در بیابان و اعطای ده فرمان به حضرت موسی است.
  • وییقرا ויקרא (لاویان) عنوان سفر لاویان و شامل احکام شرعی و آداب و شعائری است که در واقع به منزله کتاب راهنمای کاهنان بنی اسرائیل از سبط لاوی محسوب می شود.
  • بمیدبار במדבר (اعداد) عنوان سفر اعداد و شامل گزارش دو سرشماری قوم بنی اسرائیل و حوادثی است که بین راه مصر و سرزمین موعود بر این قوم گذشت.
  • دواریم דברים (تثنیه) عنوان سفر تثنیه است که حاوی بازگویی مقررات و فرمان های اسفار قبلی از زبان موسی خطاب به بنی اسرائیل و تعیین یوشع به عنوان رهبر بنی اسرائیل و درنهایت درگذشت موسی است.

سفر ششم ویرایش

  • يوشع יהושע (صحیفه یوشع)[۱]

در ترجمه یونانی و به پیرو آن ترجمه لاتینی، این اسفار را بر اساس محتوای اصلی هریک چنین نامیده اند: گنسیس (پیدایش )، اکسودوس (خروج )، لویتیکوس (لاویان )، نومری (اعداد) و دویترونومیوم (ناموس یا قانون دوم ) که گفته می شود ترجمه نادرستی از عبارت «این نسخه تورات » در فقره هجده از باب هفده همین سفر است.

به عقیده یهودیان، خداوند، تورات را از طریق موسی (مُشِه رَبَنو) در پنج کتاب (سِفِر) به بنی اسرائیل ابلاغ کرده است و ازینرو اعتقاد به آسمانی بودن تورات از ضروریات دین یهود به شمار می رود. در واقع بیشتر یهودیان معتقدند که تورات به هر دو صورت کتبی و شفاهی طی چهل سال اقامت بنی اسرائیل در بیابان از ۲۴۴۸ تا ۲۴۸۸ عبری بر موسی نازل شد و او آن را به قوم خود آموخت. صورت کتبی عبارت از همین اسفار خمسه و بخش شفاهی شامل همه تعالیمی است که از موسی به یوشع، سپس به پیران قوم منتقل شده و سرانجام پس از قرنها نقل سینه به سینه، به مجمع کبیر (کِنِسِت هگدولا) و آنگاه به معلمان دینی (تنائیم ) رسید که آنها بخشی از این تعالیم را به کتابت در آوردند که در نهایت از آنها، میشناه، تلمود، تألیفات میدراشی و نظایر اینها پدید آمد. در این دیدگاه، دو مجموعه کتبی و شفاهی تورات تنها در کنار هم قابل استفاده و اجرا هستند و نادیده گرفتن تفصیل شفاهی بر اجمال کتبی موجب بروز مشکلات و گاه انحرافاتی خواهد شد، زیرا در بسیاری از موارد، خداوند نحوه انجام دادن دستورها و احکام را به طور دقیق و صریح در تورات کتبی بیان نکرده است. البته اعتقاد یهودیان به متن مکتوب در برابر تورات شفاهی مبنایی درون دینی دارد و به بیان دقیقتر محدود به خود متن مقدّس یهودی است. آنچه به گزارش عهد عتیق بر موسی نازل شد شامل مطالبی بود که بر سطح دو لوح سنگی جا می گرفت و عبارت از انبوهی از قوانین و داده های وحیانی نبود. همچنین در خود تورات، تصریحی وجود ندارد که همه اسفار خمسه را موسی نوشته یا حتی آورده است و به نظر هم نمی رسد که واژه تورات در اینجا بر کل اسفار خمسه اطلاق شده باشد. به این ترتیب اگر تورات شفاهی به معنای تفصیل اجمال وحیانی است، قسمت عمده پنج سفر فعلی تورات را نیز می توان به این اعتبار، جزو تورات شفاهی دانست چرا که به اعتقاد یهودیان، اینها تعالیمی است که موسی طی چهل سال به قوم خود «آموخته » است.

نوییم ویرایش

مقالهٔ اصلی: کتب انبیاء

بخش دوم که خود شامل دو قسمت نوییم ریشونیم و کتب دوازده‌گانه است:

نوییم ریشونیم ویرایش

با نبوت یهوشوع یا ورود بنی اسرائیل به سرزمین مقدس شروع می‌شود و تاریخچهٔ اقوام بنی‌اسرائیل را پس از آن بیان می‌کند.

از رخدادهای زمان داورانی چون دوورا و گیدعون و شیمشون که پس از یوشع رهبری مردم را به عهده گرفتند سخن می‌گوید.

این کتاب به دوران پس از شوفطیم می‌پردازد. همچنین از به پادشاهی رسیدن شائول نخستین پادشاه بنی اسرائیل و سپس داوود سخن می‌گوید.

با شرح دوران پادشاهان بنی اسرائیل پس از داوود که از سلطنت شلومو (سلیمان) است، آغاز می‌شود و تا خرابی بیت همیقداش اول به دست نبوکد نصر پادشاه بابل ادامه دارد.

کتب دوازده‌گانه ویرایش

کتوویم ویرایش

مقالهٔ اصلی: کتوویم

بخش سوم تنخ:

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. ↑ https://www.pasokhgoo.ir/node/33473

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=تنخ&oldid=37373074»