جناح اصولگرایان جمهوری اسلامی ایران
| در بیطرفی این مقاله اختلافنظر وجود دارد. (مه ۲۰۱۹) |
| لحن یا سبک این مقاله بازتابدهندهٔ لحن دانشنامهای استفادهشده در ویکی‌پدیا نیست. |
| برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
اصولگرایان یکی از دو جناح و جریان سیاسی اصلی در جمهوری اسلامی ایران هستند.
| اصولگرایان | |
|---|---|
| رهبر | فاقد رهبری واحد |
| رهبران پارلمانی |
علی لاریجانی کاظم جلالی (فراکسیون مستقلین ولایی)[۱] حمیدرضا حاجی‌بابایی (فراکسیون نمایندگان ولایی)[۲] |
| بنیانگذاری | ۱۳۸۰ |
| پیشین | جناح راست |
| مرام |
اسلام‌گرایی[۳] اسلام سیاسی[۴] حاکمیت دینی[۵] ولایت فقیه |
| مجلس | مستقلین ولایی، نمایندگان ولایی |
| کشور |
 ایران |
|
سیاست در ایران حزب‌های سیاسی انتخابات | |
| قوه مجریه | |
|---|---|
| رئیس‌جمهور |
خیر |
| وزیران |
۲ از ۱۸ |
| معاونان رئیس‌جمهور |
۰ از ۱۲ |
| دستیاران رئیس‌جمهور |
۰ از ۱ |
| قوه مقننه | |
| رئیس مجلس |
آری |
| تعداد کرسی در مجلس |
۹۳ از ۲۹۰ |
| شورای نگهبان |
تحت تسلط[۶] |
| قوه قضائیه | |
| رئیس قوه قضائیه |
آری |
| وضعیت |
تحت تسلط[۶] |
| نهادهای فرا قوه‌ای | |
| مجلس خبرگان رهبری[۷] |
۶۶ از ۸۸ |
| مجمع تشخیص مصلحت |
اکثریت[۸] |
| شوراهای اسلامی شهر و روستا | |
| رئیس شورای عالی استان‌ها |
خیر |
| مراکز استان‌ها[۹] |
۹۱ از ۳۲۰ |
محتویات
زمینه‌های پیدایشویرایش
زمینه‌های اعتقادیویرایش
در سال‌های پس از انقلاب اسلامی در مقابل طیف روشنفکران مذهبی که حامی تغییر ساختارهای مذهبی موجود، (از جمله دستگاه روحانیت، تقلید، برتری روحانیت و طبقه وابسته و … و منطبق کردن احکام دین با ارزش‌های نوین (مانند مردم سالاری و حقوق بشر) بوده و هستند، جریاناتی بوده و هستند که مایل به حفظ وضع موجود و مخالف تغییر در ساختارها و باورهای سنتی می‌باشند. هم‌اکنون واژه اصول‌گرایی از طرف خود این افراد برای توصیف مشی فکری خود به کار می‌رود. اکثریت جریانات مذهبی و دستگاه و طبقه روحانیت عمدتاً در مجموعه اصولگرایان شناخته می‌شوند. طیف روشنفکران مذهبی، طیف اصولگرایان را متهم به «تفسیر خشونت‌آمیز و واپسگرایانه و انحرافی از دین» می‌کنند. اصولگرایان نیز طیف روشنفکران مذهبی را «اهل مسامحه بر سر ارزش‌های مذهبی» و «غرب زده» معرفی می‌کنند.[نیازمند منبع]
پیشینهٔ سیاسیویرایش
پس از پیروزی سید محمد خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری هفتم در سال ۱۳۷۶ از نام اصلاح طلب برای نامیدن افراد و گروه‌های هوادار وی استفاده شد. اصلاح‌طلبان برای طیف مخالف خود از واژه محافظه‌کاران استفاده می‌کردند. همچنین برای اصلاح طلبان از اصطلاح غیررسمی دوم خردادی‌ها نیز استفاده می‌شد. در واکنش به اصلاح طلبان، طیف مقابل به مرور از عبارت اصولگرایان برای توصیف خود استفاده کردند. در رویدادهای مرتبط با انتخابات دهم ریاست جمهوری، جریان اصلاحات به جنبش سبز نامور شد و در مقابل اصولگرایان از عبارت جریان فتنه برای اشاره به اصلاح طلبان[نیازمند منبع] و معترضین به نتایج انتخابات دهم استفاده می‌کردند.
پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری، اختلاف‌ها و چنددستگی‌ها در جریان اصول‌گرایی، شدت یافت و به مرور زمان، شدیدتر شد. تا جایی که این اختلاف‌ها در پایان دولت دوم محمود احمدی‌نژاد، به بیشترین میزان خود از زمان تشکیل جناح اصولگرا رسید.[۱۰]
تشکل‌های اصول‌گراویرایش
پس از پیروزی جبهه دوم خرداد در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۷۶ ایران، گروه‌های اصولگرا بر این باور بودند که جبهه دوم خرداد از اصول انقلاب یعنی اسلام، قانون اساسی، ولایت فقیه، رهبری روح‌الله خمینی، و رهبری سیدعلی خامنه‌ای دور شدند؛ بنابراین در مقابل پیروان سید محمد خاتمی، عنوان اصولگرایان را برای خود انتخاب کردند. مهمترین تشکل‌های اصولگرا:
- جامعه روحانیت مبارز
- حزب موتلفه اسلامی
- جبهه پایداری انقلاب اسلامی
- جامعه اسلامی مهندسین
- جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی
- جامعه زینب
- انجمن اسلامی پزشکان
- جامعه اسلامی دانشجویان
- آبادگران ایران اسلامی
- انصار حزب الله
- جامعه اسلامی مهندسین
که نام خود را جبهه متحد اصولگرایان گذاشتند.
این تشکل‌ها را بر اساس گرایش‌های سیاسی آن‌ها می‌توان به چهار دسته تقسیم‌بندی کرد:
- اصولگرایان سنتی
- اصولگرایان تحول‌خواه
- اصولگرایان پیرو دکتر احمدی‌نژاد
- اصولگرایان مستقل[۱۱]
تشکیلات سیاسیویرایش
اصولگرایان نامی است که محافظه‌کاران پس از انتخابات دور اول شوراهای شهر بر خود نهادند.
مریم بهروزی دبیرکل سابق جامعهٔ زینب معتقد است:[۱۲] اصولگرایان سه طیف هستند:
- طیف پیروان خط امام و رهبری که جامعهٔ زینب هم بخشی از همین طیف است.
- طیف تحول‌خواهان و جمعیت ایثارگران که دو یا سه حزب دارند.
- طیف پیرامون محمود احمدی‌نژاد.
جامعه روحانیت مبارزویرایش
در سال ۱۳۵۶ به تأکید روح‌الله خمینی و حمایت وی از مرتضی مطهری نخستین هسته جامعه روحانیت مبارز شکل گرفت و اساسنامه آن هم در سال ۱۳۵۷ تدوین شد. برنامه‌ریزی راهپیمایی‌ها، سخنرانی در مساجد، تهیهٔ شعارها و هماهنگی و سازماندهی مبارزات بر ضد حکومت پهلوی عمدتاً برعهدهٔ جامعه روحانیت مبارز بود. در آذر ۱۳۵۸ به توصیه بنیانگذار جمهوری اسلامی اساسنامهٔ جدیدی تنظیم شد.[۱۳][۱۴] جامعه روحانیت مبارز با همکاری برخی روحانیون انقلابی همچون مرتضی مطهری، سید محمد حسینی بهشتی، محمدرضا مهدوی کنی، محمدعلی موحدی‌کرمانی، عباسعلی عمید زنجانی، محمد مفتح، علی‌اکبر ناطق‌نوری و محمدجواد باهنر بنیان نهاده شد.
مؤتلفه اسلامیویرایش
مؤتلفه اسلامی، که در دی ماه سال ۱۳۶۶، در هفتمین مجمع عمومی خود، به «حزب مؤتلفه اسلامی» تغییر نام داد.
از چهره‌های مؤثر و مشهور حزب مؤتلفه اسلامی در گذشته، می‌توان از مهدی عراقی، مهدی بهادران، اسدالله لاجوردی، سید علی اندرزگو، محمد بخارایی، محمدصادق امانی، رضا صفار هرندی، مرتضی نیک‌نژاد، محمدصادق اسلامی، احمد شهاب، علی درخشان، حبیب‌الله عسگراولادی و سید علی‌اکبر پرورش نام برد. از میان چهره‌های سیاسی موجود نیز، می‌توان از اسدالله بادامچیان، محمدنبی حبیبی، حمیدرضا ترقی، توکلی بینا، کاظم انبارلویی، حسین انواری، فاطمه رهبر و حسن صبوری نام برد. ارگان رسمی این حزب هفته نامه شما است.
انصار حزب‌اللهویرایش
انتخابات هفتم اسفند ۱۳۹۴ویرایش
درگذشت محمدرضا مهدوی کنی در سال ۱۳۹۳ خورشیدی سبب شد که اصولگرایان با مشکلات گوناگونی برای کسب پیروزی در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری که به‌طور هم‌زمان در ۷ اسفند ۱۳۹۴ برگزار شد، مواجه شوند. اصولگرایان برای ایجاد انسجام در تشکیلات خود، اقدام به ایجاد ائتلافی تحت عنوان «ائتلاف بزرگ اصولگرایان» به رهبری محمدعلی موحدی کرمانی و غلامعلی حداد عادل کردند. این ائتلاف از نظر اکثر احزاب اصول‌گرای وقت مورد تأیید قرار گرفت. در جناح رقیب، اتحاد میان سید محمد خاتمی، اکبر هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی و سید حسن خمینی نوعی یکپارچگی را در اردوگاه اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان پدیدآورد. سرانجام اصولگرایان در دهمین دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی در شهر تهران شکست سنگینی را متحمل شدند، به‌طوری‌که حداد عادل، سر لیست ائتلاف بزرگ اصولگرایان و دیگر نامزدهای ائتلاف بزرگ اصولگرایان در شهر تهران از راهیابی به مجلس دهم بازماندند.
پانویسویرایش
- ↑ «برای انتخابات هیئت رئیسه با عارف و حاجی‌بابایی رایزنی کردیم/ هرسه فراکسیون مجلس باید با یک مکانیسم اجماعی پیش بروند». خبرگزاری خانه ملت. ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۹ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ «مخالت فراکسیون ولایی با افزایش قیمت بنزین و حذف یارانه ۳۵ میلیون نفر». خبرگزاری خانه ملت. ۱۷ دی ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۹ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ Mehdi Mozaffari (2007), "What is Islamism? History and Definition of a Concept", Totalitarian Movements and Political Religions, Routledge, 8 (1): 17–33, doi:10.1080/14690760601121622,
In fact, Iranian ‘Islamists’ of our day call themselves ‘Usul gara’, which literally means ‘fundamentalist’, but in a positive sense. It designates a ‘person of principles’ who is the ‘true Muslim’.
- ↑ Behrooz Ghamari-Tabrizi (2013), "Women's Rights, Shari'a Law, and the Secularization of Islam in Iran", International Journal of Politics, Culture and Society, New York: Springer Science+Business Media, 26 (3): 237–253, doi:10.1007/s10767-013-9143-x
- ↑ Mohseni, Payam (2016). "Factionalism, Privatization, and the Political economy of regime transformation". In Brumberg, Daniel; Farhi, Farideh. Power and Change in Iran: Politics of Contention and Conciliation. Indiana Series in Middle East Studies. Indiana University Press. p. 47.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ "Freedom in the World: Iran", Freedom House, 2017, retrieved 25 May 2017
- ↑ Hossein Mousavian (3 March 2016), "The new Iranian Parliament is loyal to Leader but advocating for Rouhani", IRNA, 81989099, retrieved 25 May 2017
- ↑ "Iran conservatives tighten grip on top oversight body", Agence France-Presse, Yahoo, 14 August 2017, retrieved 14 August 2017
- ↑ «پیروزی قاطع اصلاح طلبان در ۲۰ مرکز استان» (PDF). روزنامه ایران. تهران: مؤسسه ایران. سال ۲۳ (۶۵۰۶): ۱. ۷ خرداد ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۵ اسفند ۱۳۹۶.
- ↑ حداد عادل: بدترین وضعیت برای اصولگرایان،سال ۹۲ بود/فرجی دانا اکثر رؤسای دانشگاه‌ها را از جریان فتنه برگزید خبرآنلاین
- ↑ جریان‌شناسی سیاسی ایران معاصر، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، مؤلف. دکتر آیت‌الله مظفری، صفحهٔ 145، سال 89
- ↑ «گفتگو با مریم بهروزی، رئیس «جامعه زینب» مریم بهروزی: طیف احمدی‌نژاد، پیروز انتخابات نیست». وبگاه رادیو زمانه. ۱ اوت ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۱۷.
- ↑ «اتفاق نظر جمعی اعضا برای ریاست آیت‌الله موحدی کرمانی در جامعه روحانیت مبارز». خبرگزاری دانشجو. ۱۹ آبان ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۳ فروردین ۱۳۹۵.
- ↑ «جامعه روحانیت مبارز؛ تشکلی که با انگیزه‌های دینی و سیاسی شکل گرفت». باشگاه خبرنگاران جوان. ۱ فروردین ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۳ فروردین ۱۳۹۵.
منابعویرایش
پیوند به بیرونویرایش
| در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ جناح اصولگرایان جمهوری اسلامی ایران موجود است. |
- نقش و تأثیر احمدی‌نژاد در چالش میان اصولگرایان روزنامه شرق
- نگاهی به کارنامه ۸ ساله اصول‌گرایی جهان نیوز
- تعریف سایت اصولگرا از مفهوم اصول‌گرایی پایگاه خبری اصولگرا