دراویش گنابادی
| برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
سلسله نعمت‌اللهی سلطانعلیشاهی گنابادی یکی از سلسله‌های تصوف است.
تاریخچهویرایش
سلسله نعمت‌اللهی یکی از طریقت‌های تصوف است که سینه به سینه از امامان به این نقطه رسیده.[۱] سلسله نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی گنابادی در عصر حاضر از معروفترین سلسله‌های تصوف[۲]است.
کلمه نعمت‌اللهی از نام شاه نعمت‌الله ولی گرفته شده و چون در دوران وی، پیروان او را «نعمت‌اللهی» می‌خواندند، این عنوان به کسانی که بعد از وی از عقاید و روش صوفیانه وی تبعیت کردند، داده شد. قبل از شاه نعمت‌الله نام طریقت همنام با قطب وقت بوده، چنان‌که در زمان معروف کرخی به معروفیه و در زمان جنید بغدادی به جنیدیه مشهور بوده‌است.[۳]
نسبت خرقه شاه نعمت‌الله ولیویرایش
شاه نعمت‌الله ولی ← عبدالله یافعی ← ابی صالح بربری ← نجم الدی کمال کوفی ← ابوالفتوح صعیدی ← ابومدین مغربی ← ابوالسعود اندلسی ← شیخ ابوالبرکات ← ابوالفضل بغدادی ← احمد غزالی ← ابوبکر طوسی ← ابوالقاسم گورکانی ← ابوعثمان سعید مغربی ← ابوعلی کاتب ← ابوعلی رودباری ← جنید بغدادی ← سری سقطی ← معروف کرخی←[۴]
شاه نعمت‌الله ولیویرایش
سید نورالدّین شاه نعمت‌الله ولی از اقطاب و عرفای مشهور قرن هشتم و نهم هجری است نعمت‌الله ولی در روز دوشنبه چهاردهم ربیع الاول ۷۳۱ هجری قمری در شهر حلب متولد شد. هفت سال مرشد خود شیخ عبدالله یافعی را خدمت کرد در هرات نعمت‌الله ولی با نوهٔ میرحسینی هروی پرسنده سؤالات گلشن راز ازدواج کرد و ثمرهٔ این ازدواج فرزند او برهان الدین خلیل‌الله (متولد ۷۷۵ هجری) بود که پس از نعمت‌الله ولی به قطبیت سلسله نعمت‌اللهی رسید. شاه نعمت‌الله ولی قریب صد سال زندگی کرد و سرانجام در روز پنجشنبه بیست و سوم ماه رجب ۸۳۲ و به قولی ۸۳۴ هجری در کرمان خرقه تهی کرد.[۴]
فعالیت‌های عمرانیویرایش
نعمت‌الله ولی توجه خاصی به خدمات عام‌المنفعه داشت و در برخی از مناطق و شهرهای ایران مانند ماهان، کرمان، ابرقو و تفت یزد اقدامات عمرانی مانند احداث ساختمان، باغ و حفر قنات به انجام رسانید که برخی از آن‌ها مانند عمارت شاه ولی در تفت یزد کماکان باقی است.
تألیفات شاه نعمت‌اللهویرایش
از شاه نعمت‌الله ولی آثار و تألیفات متعددی به‌جا مانده‌است از جمله کلیات اشعار، رساله‌ها و شرح لمعات.[۵][۶][۷][۸]
مکتب شاه نعمت‌الله ولیویرایش
گرچه پیشوایان طریقت قبل از نعمت‌الله ولی تا زمان علی ابن ابیطالب فراوان بوده‌اند، بعد از وی این سلسله به نام نعمت‌اللهی معروف شد. یک نظر اجمالی به وضع تصوف قبل و بعد از نعمت‌الله ولی این علت را به خوبی توجیه می‌نماید. دو نوع اجتهاد از طرف نعمت‌الله ولی در تصوف به عمل آمد:[۹]
- اجتهاد نظری: نعمت‌الله ولی برای اینکه مسئله وحدت وجود را بیان کند، وجود را به دریایی تشبیه می‌کند و مظاهر آن را امواج و حبابهای آن دریا می‌داند که در حقیقت آب‌اند. شاه می‌گوید: حقیقت وجود مانند نقطه است و دایره‌ای که از حرکت آن پیدا می‌شود نمودار مظاهر وجود است که اگرچه ظاهراً وجودی دارد اما در حقیقت آن وجود اعتباری است. نیز مانند الف و سایر حروف که از نقطه پیدا می‌شوند و وجودشان ظاهری می‌باشد.
- اجتهاد عملی: نعمت‌الله ولی اقداماتی در زمینه تصوف نمود که می‌توان از موارد زیر نام برد.
- اولین قدم مفید او منع پیروان مکتب خود از بیکاری و گوشه نشینی بود.
- اقدام دیگر وی این بود که مریدان را از داشتن لباس مخصوص فقر نهی نمود.
- از زمان نعمت‌الله ولی به بعد در روحیه پیروان نعمت‌اللهی نشاط و سرور و شادمانی سالک در سیر و سلوک بر خمود و گرفتگی و اندوه او می‌چربد.
- شاه نعمت‌الله ولی تصوف را امری انحصاری نمی‌دانست و هرکه را طالب مکتب توحید می‌دید، الفبای محبت می‌آموخت.
- شاه نعمت‌الله ولی با تمام ملل و نحل و سلاسل فقری آن زمان، با کمال محبت سلوک می‌نمود.[۵] [نیازمند منابع بیشتر]
قطب سلسلهویرایش
خصوصیات سلسله نعمت‌اللهیویرایش
ویژگی‌های مهم اجتماعی سلسله نعمت‌اللهی از این قرار است:[۱۰]
- عزلت را نمی‌پسندند و خلوت در انجمن را بر آن ترجیح می‌دهند.
- سخت مخالف استعمال حشیش و اعتیادات از این نوع‌اند.
- درویشان نعمت‌اللهی باید به کاری مشغول باشند و بیکاری در این طریق نهی است.
- لباس مخصوصی را انتخاب نکرده‌اند.
- انسان‌ها را از هر مذهب و ملت که باشند دوست دارند و احترام می‌گذارند و در زندگی روش ایشان شفقت به خلق‌الله است.
- طرفدار صلح و برابری و برادری هستند.
اعتراضات دراویش گنابادیویرایش
پس از اعلام اخباری مبنی بر دستگیری نورعلی تابنده و همچنین ایجاد ایست بازرسی در منطقه، دراویش گنابادی از تاریخ ۴ بهمن ماه ۱۳۹۶ در مقابل منزل او برای جلوگیری از تعرض به منزل تابنده توسط نیروهای امنیتی تجمع کردند. این تجمع به درگیری در همان شب میان نیروهای امنیتی و لباس شخصی با دراویش گنابادی منجر شد. در ادامه و با گذشت یک روز از این اتفاق، درگیری‌های بیشتری با افزایش دراویش در خیابان گلستان هفتم اتفاق افتاد.[۱۱][۱۲]
کسری نوری، حقوقدان وقوع درگیری بین نیروهای امنیتی و دراویش گنابادی در خیابان پاسداران تهران را تأیید کرد. این حقوقدان در همین رابطه به یورونیوز گفت دراویش از حقوق بنیادی‌شان دفاع کرده‌اند.[۱۳][۱۴] پس از ساعت‌ها تنش و درگیری میان دراویش گنابادی و مأموران امنیتی و لباس شخصی در اطراف خانه نورعلی تابنده، سایت مجذوبان نور گزارش داد که رئیس پلیس منطقه و مقامات امنیتی در محل حاضر شده‌اند و با دراویشِ تجمع کرده، گفتگو کرده‌اند.
دو روز بعد هم نورعلی تابنده در پیامی از هوادارانش خواست، آرامششان را حفظ و محل را ترک کنند و همچنین مجذوبان نور پیرو فرمان قطب دراویش گنابادی و در پی تکذیبه رسمی مقامات انتظامی مبنی بر وجود هرگونه برنامه‌ای برای بازداشت دراویش و تعهد شفاهی مقامات، از بازگشت آرامش به خیابان گلستان هفتم؛ محل منزل نورعلی تابنده خبر داد.
حمله نیروهای امنیتی به معترضان به بازداشت نعمت‌الله ریاحی، از دراویش گنابادی، بار دیگر در تاریخ ۳۰ بهمن ماه به درگیری میان نیروهای پلیس جمهوری اسلامی ایران و دراویش گنابادی انجامید. این درگیری با تیراندازی نیروهای پلیس و زیر گرفته‌شدن و مرگ سه تن از آن‌ها توسط یک اتوبوس همراه بود. دراویش دخالت در این واقعه را رد کردند.[۱۵][۱۶] نیروهای امنیتی ۳۰۰ نفر از دراویش را بازداشت کردند.[۱۷]
حصر خانگی قطب دراویش گنابادی، نورعلی تابندهویرایش
از یک اسفند نورعلی تابنده عملاً در نوعی حصر خانگی قرار گرفت.[۱۸] نورعلی تابنده در یک پیام ویدئویی که در ۱۵ اسفند ۹۶ منتشر شد، به‌طور تلویحی از «حصر خانگی» خود خبر داد و ابراز امیدواری کرد که محدودیت‌های اعمال‌شده در مورد وی و پیروان این سلسله رفع شود.[۱۹]
نورعلی تابنده در تابستان (۱۳۹۸) یکسال و نیم پس از حوادث گلستان هفتم توانست به شهرستان بیدخت، زادگاه خود، سفر کند اما پیروان او گفتند که به دراویش اجازه همراهی با او داده نشد.
| ” | به ما «حنظل» می‌دهند و بعد انتظار دارند که ما بگوییم عسل است. | “ |
—نورعلی تابنده، دولتسرا - گلستان هفتم | ||
نورعلی تابنده یک سال پیش در ویدیوی کوتاه تلویحاً از سوء قصد به جان خود خبر داد و گفت قبلاً هم به جان اقطاب پیشین سوء قصد شده بود. چند ماه پس از آن حتی خبر از مسموم کردن تدریجی خود داد و در یکی از فیلم‌ها تابنده گفته بود، به ما «حنظل» می‌دهند و بعد انتظار دارند که ما بگوییم عسل است یا در جای دیگر گفت نمی‌دانم در داروهایم چیست که دائماً مرا خواب آلود می‌کند و برخی مواقع بیهوش می‌شوم.
نهایتاً تابنده در ۳ دی پس از حدود دو سال حصر خانگی در بیمارستان مهر تهران درگذشت و شایعات مربوط به مسمومیت یا کشته شدن آقای تابنده در هیچ‌یک از خبرگزاری‌ها تأیید نشد.[۲۰]
درگذشت مجذوبعلیشاه و تعیین قطب بعدیویرایش
نورعلی تابنده از اوایل آبان ۱۳۹۸ در بیمارستان مهر تهران، بستری[۲۱] و نهایتاً در تاریخ ۳ دی ماه ۱۳۹۸ درگذشت،[۲۲] و پیکر او به بیدخت منتقل[۲۳] در آرامستان مزار سلطانی بیدخت خاکسپاری شد.[۲۴]
بنابر وصیت نورعلی تابنده که روز چهارشنبه ۴ دی ۱۳۹۸، در مراسم خاکسپاری وی قرائت شد، سید علیرضا جذبی طباطبایی ملقب به لقب طریقتی ثابتعلیشاه به عنوان قطب جدید درویشان سلسله نعمت‌اللهیه سلطانعلیشاهی (گنابادی) تعیین شد.[۲۴]
جستارهای وابستهویرایش
پانویسویرایش
- ↑ لغت‌نامه دهخدا، حرف ن، تألیف علی‌اکبر دهخدا (۱۲۵۸–۱۳۳۴ شمسی)، دانشگاه تهران، دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی، چاپخانهٔ دانشگاه تهران، تیرماه ۱۳۴۸ شمسی
- ↑ مرتضی مطهری. «مشاهیر صوفیه». کتاب آشنایی با علوم اسلامی، جلد ۲ صفحه ۱۰۹، انتشارات حوزه.
- ↑ مقاله سلسله نعمت‌اللهی نوشته علیرضا نوربخش، مجله صوفی، شماره ۱، نشریه خانقاه نعمت‌اللهی لندن، زمستان ۱۹۸۹ میلادی.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ پیران طریقت، تألیف دکتر جواد نوربخش، انتشارات یلدا قلم، ۱۳۸۳ خورشیدی، شابک:۳–۰۶–۵۷۴۵–۹۶۴
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ زندگی و آثار شاه نعمت‌الله ولی، تألیف دکتر جواد نوربخش، انتشارات یلدا قلم، چاپ سوم، تهران ۱۳۸۶ خورشیدی
- ↑ کلیات اشعار شاه نعمت‌الله ولی، به کوشش دکتر جواد نوربخش، انتشارات یلداقلم، چاپ یازدهم، تهران ۱۳۸۵ خورشیدی، شابک: ۷–۴۹–۵۷۴۵–۹۶۴
- ↑ رساله‌های حضرت سید نورالدین شاه نعمت‌الله ولی، در ۴ جلد شامل ۹۴ رساله، به کوشش دکتر جواد نوربخش، انتشارات خانقاه نعمت‌اللهی، تهران ۱۳۵۵، ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ خورشیدی
- ↑ شرح لعمات از شاه نعمت‌الله ولی کرمانی، به کوشش دکتر جواد نوربخش، انتشارات خانقاه نعمت‌اللهی، تهران ۱۳۵۴ خورشیدی
- ↑ سلسله نعمت‌اللهی
- ↑ فرهنگ نوربخش، اصطلاحات تصوف، تألیف دکتر جواد نوربخش، جلد ۴، ص ۱۶۵–۱۶۶، انتشارات خانقاه نعمت‌اللهی، چاپ دوم ۱۳۷۲ خورشیدی
- ↑ بی‌بی‌سی فارسی. «درگیری دراویش گنابادی و نیروهای امنیتی در تهران».
- ↑ صدای آمریکا. «درگیری دراویش گنابادی با نیروهای امنیتی و لباس شخصی در تهران».
- ↑ یورونیوز. «کسری نوری: دراویش از حقوق بنیادی‌شان دفاع می‌کنند».
- ↑ مجید خیامدار (۱۵ بهمن ۱۳۹۶). «درگیری درویشان گنابادی با مأموران امنیتی در تهران». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۵ فوریه ۲۰۱۸.
- ↑ «مرگ سه مأمور در حمله اتوبوس در ادامه تنش پلیس و دراویش». صدای آمریکا. ۳۰ بهمن ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۱۹ فوریه ۲۰۱۸.
- ↑ «درگیری پلیس تهران با دراویش گنابادی؛ «سه مأمور پلیس کشته شدند»». رادیو فردا. ۳۰ بهمن ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۳ فوریه ۲۰۱۸. بیش از یک پارامتر
|بازیابی=و|accessdate=داده‌شده است (کمک) - ↑ «دستگیری عناصر اصلی دراویش». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۸ ژانویه ۲۰۲۰.
- ↑ «رهبر دراویش گنابادی نمی‌توانم بیرون بیایم اما در منزل آزادم». بی‌بی‌سی.
- ↑ «قطب دراویش گنابادی «حصر خانگی» خود را تأیید کرد». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مارس ۲۰۱۸.
- ↑ «نورعلی تابنده درگذشت». صدای امریکا.
- ↑ «وخامت حال دوکتر نورعلی تابنده | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۵. پارامتر
|first1=بدون|last1=در Authors list وارد شده‌است (کمک) - ↑ «دکتر نورعلی تابنده، قطب درویشان گنابادی درگذشت | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۵.
- ↑ «پیکر دکتر نور علی تابنده به گناباد منتقل می‌شود | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۵.
- ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ «خبرها از تعیین ثابتعلیشاه به عنوان جانشین دکتر نورعلی تابنده + تصویر | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۵.
پیوند به بیرونویرایش
- «دراویش گنابادی؛ چه می‌گویند و چه می‌خواهند». ایران وایر. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ فوریه ۲۰۱۸.
- «دراویش گنابادی و حقوق بنیادی شان». یورونیوز.
- «دراویش گنابادی و کشمکش با حکومت ایران؛ گاهشمار». بی‌بی‌سی فارسی.
- «مشکل جمهوری اسلامی با دراویش چیست؟». دویچه وله.
- «ولایت فقیه و انتقام‌گیری تاریخی از دراویش». رادیو فردا.
- «باورهای دراویش و برخورد حکومت، آب روانی که سنگ خارا شد». رادیو زمانه.
- گلستان در آتش
منبعویرایش
- کتاب رهبران طریقت و عرفان - تألیف: میرزامحمدباقر سلطانی گنابادی. انتشارات حقیقت. شابک : ۹۶۴۷۰۴۰۵۶۳