قهوه

این مقاله دربارهٔ نوشیدنی قهوه است. برای دانه‌های تولیدکنندهٔ این نوشیدنی، دانه قهوه را ببینید. برای گیاه تولیدکنندهٔ این دانه‌ها، قهوه (گیاه) را ببینید. برای کاربردهای دیگر، قهوه (ابهام‌زدایی) را ببینید.

قَهوِه گونه‌ای نوشیدنی رایج است که از دانه‌های بوداده و آسیاب‌شدهٔٔ گیاه قهوه به‌دست می‌آید. قهوه کمی اسیدی است و به‌علت داشتن کافئین بالا، یک مادهٔ محرک است. این نوشیدنی، محبوب‌ترین نوشیدنی گرم در جهان است.

قهوه

یک فنجان قهوهٔ و یک فنجان کافه لاته
گونه	گرم یا سرد (معمولاً گرم)
خاستگاه	یمن (نوشیدنی) شاخ آفریقا (گیاه)
آغاز تولید	در حدود قرن پانزدهم میلادی
رنگ	سیاه، قهوه‌ای تیره، قهوه‌ای روشن، بژ

گیاه قهوه بومی یمن و آفریقا است اما بسیار بیش از این مناطق، در مناطق نیمه‌گرمسیری و گرمسیری قارهٔ آمریکا و جنوب‌شرقی آسیا همچنین به‌نسبت کمتر در برخی از نواحی جنوب آسیا مانند هند کشت می‌شود، هنگام رسیدن میوهٔ گیاه قهوه، دانه‌های قهوه را برداشت و فرآوری می‌کنند. دانه‌های قهوهٔ خشک‌شده به درجات مختلف برشته می‌شوند، بسته به عطر و طعم موردنظر، درجه‌بندی‌های پخت گوناگونی برای این محصول درنظر گرفته شده‌است.

واژه‌شناسی

قهوه، از میوه تا گیاه

قهوه عربی شدهٔ واژهٔ کفا یا کافا است که در اصل نام منطقه و شهری در جنوب غربی اتیوپی است که گیاه قهوه در نخست در آنجا یافت شده‌است، فرهنگ‌نویسان عرب می‌گویند واژهٔ قهوه در اصل نام گونه‌ای شراب بوده‌است که سپس نام این نوشیدنی شده و همچنین می‌گویند ریشهٔ این واژه، فعلِ «قها» (تلفظ: qahā) به‌معنی بی‌اشتها بودن است؛ زیرا در گذشته تصور بر این بود که این مایع باعث بی‌اشتهایی می‌شود.

این واژه همچنین از راه زبان ترکی به زبان‌های اروپایی راه یافته‌است.

چندین دلیل دیگر برای نامگذاری قهوه آورده شده که یکی از مشهورترین‌های آن این است که این واژه از یک زبان اتیوپیایی یا یک زبان آفریقایی دیگر گرفته شده باشد و در اصل نام منطقه‌ای به نام کفا در جنوب‌غربی اتیوپی بوده‌است. گمان می‌رود که گیاه قهوه نخست آن جا یافت شده، در ضمن مردم آن منطقه به این گیاه بون می‌گویند.

ابوعلی سینا، حدود هزار سال پیش در کتاب خود شرح جامعی در مورد قهوه آورده که البته ایرانیان در آن عصر بر آن نام کهوه نهاده بودند و بوعلی نیز همین واژه را به کار بسته‌است. بوعلی سینا قهوه را به‌منظور تحریک بیماران افسرده، به‌کارگرفته بوده‌است.

تاریخچه

در جهان اسلام

دین اسلام، نوشیدنی‌های الکلی را حرام به‌شمار می‌آورد و نوشیدنی قهوه به‌عنوان جایگزینی برای نوشیدنی‌های الکلی استفاده می‌شد. این نوشیدنی از قرن ۱۳ میلادی بسیار محبوب و مقبول شد و تا آغاز قرن ۱۵ میلادی در مصر، شام و عثمانی بسیار مصرف می‌گردید و در همهٔ این شهرها قهوه‌خانه‌هایی برپا شد، مقامات مذهبی در مکه، قاهره و استانبول تلاش کردند تا مصرف آن را ممنوع کنند، شیخ‌ها بر سر شباهت اثرات قهوه و الکل بحث می‌کردند و برخی به این اشاره می‌کردند که دست به دست کردن قوری قهوه، بی شباهت به دست به دست کردن پیالهٔ شراب، نوشیدنی ممنوعه در اسلام نیست، اما در پایان با نوشیدن قهوه موافقت کردند.

قهوه‌خانه نهاد جدیدی بود که مردان در آن جمع می‌شدند و به صحبت کردن، شعرخوانی و بازی‌هایی مانند تخته نرد و شطرنج می‌پرداختند. آن‌ها به مرکزی برای تجمع متفکران و به‌صورت ضمنی به رقیبی برای مسجد به‌عنوان محل ملاقات جمعی بدل شده بودند. برخی عالمان دینی معتقد بودند که قهوه‌خانه حتی از میکده هم بدتر است و مقامات هم متوجه شده بودند که این اماکن می‌تواند تبدیل به لانه‌های فتنه شود. با این حال همه تلاش‌ها برای ممنوعیت مصرف قهوه، حتی با وجود صدور حکم اعدام در دورهٔ سلطان مراد چهارم (۱۶۲۳ تا ۱۶۴۰ میلادی)، به شکست انجامید. در پایان عالمان دینی به اجماع رسیدند که مصرف قهوه، مباح است.

در اروپا

قهوه از دو مسیر به اروپا راه یافت، از طریق تجارت زمینی امپراتوری عثمانی و از طریق تجارت دریایی، از بندرهای یمن و شاخ آفریقا، پس از آغاز قرن هفدهم، گیاه قهوه که با قاچاق دانه‌های بسیار حاصلخیز به کشور هند راه یافته بود.

کافه رویال لندن، نقاشی از ویلیام اورفن به سال ۱۹۱۲

در این کشور هم پرورش یافت. تقریباً در سال ۱۶۵۰ میلادی، قهوه به کشور انگلستان وارد می‌شد و قهوه‌خانه‌ها در شهرهای آکسفورد و لندن تأسیس شدند.

کشت گیاه قهوه در انگلستان از همان زمان آغاز گردید، اما آفت‌ها و آب‌وهوای سرد منطقه، گیاهان قهوه را نابود نمود و انگلیسی‌ها مجبور شدند به جای کشت قهوه، به کشت چای روی بیاورند، نخست در اروپا به قهوه، به عنوان نوشیدنی مسلمانان، با دیدهٔ شک نگریسته می‌شد، اما گفته می‌شود که در حدود سال ۱۶۰۰، پاپ کلمنت هشتم چنان از یک فنجان قهوه لذت برد که انحصار آن در دست مسلمانان را خطایی بزرگ دانست و خواستار «تعمید دادن» آن شد. نوشیدن قهوه در اتریش، پس از شکست حصر وین در سال ۱۶۸۳ و مصادرهٔ ذخیرهٔ بزرگ قهوه آن‌ها، افزایش شدیدی یافت.

تا پیش از آغاز قرن هجدهم میلادی، استفاده از نوشیدنی قهوه در سراسر اروپا رایج شده بود. کشورهای اروپایی این گیاه را به مناطق گرمسیری معرفی کردند تا این کشورها نسبت به کشت و تولید انبوه گیاه قهوه اقدام نمایند. در اروپا هم مانند خاورمیانه و ایران بزرگ، قهوه‌خانه‌ها به مکانی برای معاشرت، مطالعه و تبادل نظر دربارهٔ موضوعات روز بدل شد. یک شباهت دیگر، امکان تبدیل آن‌ها به مکانی برای اجتماع عناصر نامطلوب و خرابکاران بود. چارلز دوم، پادشاه انگلستان قهوه‌خانه‌ها را «مکانی برای ملاقات خائنان و نشر شایعات سخیف دربارهٔ اعلی‌حضرت و وزیرانش» معرفی می‌کرد. در قرن ۱۸، قهوه‌خانه معروف پاریس، کافه پروکوپ، مشتریان ثابتی همچون مارا، دانتون و روبسپیر داشت که در طول انقلاب فرانسه در آنجا برای انقلاب طرح‌ریزی می‌کردند.

در ایران

دانه‌های قهوه که هنوز برشته نشده‌اند

تاریخ قطعی ورود قهوه به ایران معلوم نیست. اما چون در آغاز پادشاهی شاه عباس قهوه‌خانه در ایران وجود داشته ممکن است که نوشیدن قهوه از دوران شاه تهماسب یکم در ایران معمول شده باشد. قهوه در زمان صفویه جای خود را در میان نوشیدنی‌های روزانه ایرانی‌ها باز کرد و نمونه‌ای است از ورود ایران به شبکه اقتصادی جهانی آن دوران. تا قرن نوزدهم که چای به نوشیدنی غالب مردم تبدیل شد. (هنوز در ایران کلمهٔ قهوه خانه حتی به مکان‌هایی که در آن چای سرو می‌شود هم گفته می‌شود که نشان می‌دهد قهوه در ایران متداول‌تر از چای بوده یا پیش از ورود چای، پای خود را به ایران باز کرده) به گونه‌ای که هم‌اکنون نیز در زبان فارسی به رنگ آن، قهوه‌ای گفته می‌شود. همچنان این ماده سیاه و تلخ بسته به منطقهٔ جغرافیایی و طبقهٔ اجتماعی دوستداران خود را داشت. امروزه نوشیدن گونه‌های قهوه از جمله قهوه فرانسه، اسپرسو، کاپوچینو و قهوه فوری و شیر قهوه طرفداران بسیاری پیدا کرده. البته قهوه ترک به‌خاطر محبوبیت میان ایرانیان ارمنی از گذشته در میان مردم رایج بوده و به‌واسطه فال قهوه جایگاه خاص خود را داشته‌است.

صوفی‌ها با کمک نوشیدن قهوه می‌توانستند خود را برای انجام مراسم مذهبی بیدار نگه دارند. در دوران صفوی بود که قهوه‌خانه‌ها به‌عنوان مکان‌هایی برای تجمع شاعران و هنرمندان در ایران رواج پیدا کرد. در سال ۱۶۶۴ کاشف‌الدین یک داروشناس صفوی، یک رساله در مورد ارزش‌ها و ویژگی‌های قهوه به شاه عباس دوم تقدیم کرد. تاریخ فرهنگ نوشیدن چای در ایران تنها از پایان قرن پانزدهم آغاز شد. از آنجایی که کشورهای تولیدکننده قهوه مسافت بسیاری تا ایران داشتند، ترابری قهوه به ایران مشکلات بسیار داشت، اما نزدیکی تولیدکننده‌های عمده چای نظیر چین به جاده اصلی تجارت آن زمان یعنی جاده ابریشم سبب شد که تجارت و ترابری چای با سهولت بیشتری در ایران صورت بگیرد.

زیست‌شناسی گیاه قهوه

مقالهٔ اصلی: گیاه قهوه

تشریح دانه، گیاه و میوهٔ قهوهٔ عربیکا

چندین گونه از درختچهٔ قهوه وجود دارد که دانه‌ها یا همان میوهٔ قهوه از آن‌ها استخراج می‌شود، دو گونهٔ اصلی تجاری بیشتر کشت می‌شود که یکی معروف به قهوهٔ عربیکا است که مورد توجه‌ترین گونه است و بومی ارتفاعات جنوب غربی اتیوپی و فلات بوما در جنوب شرقی سودان و احتمالاً کوه مارسابیت در شمال کنیا است. گونه دیگر، گونهٔ قهوهٔ کانفورا است که بومی نواحی غربی و مرکزی زیر صحرای آفریقا از گینه تا اوگاندا و سودان جنوبی می‌باشد و به‌نام روبوستا شناخته می‌شود، چندین گونهٔ دیگر هم وجود دارد که کمتر مطرح هستند از جمله لیبریکا، موریتیانا، راکیموسا و استنوفیلا

همه گیاهان قهوه در خانوادهٔ بزرگ روناسیان قرار دارند که درخت و در حقیقت درختچه‌هایی همیشه‌سبز هستند که ممکن است تا ۵ متر ارتفاع داشته باشند. برگ‌های درختچهٔ قهوه سبز، تیره و براق می‌باشد و معمولاً میان ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر (۴/۶ اینچ) طول و ۶ سانتی‌متر (۲/۴ اینچ) عرض دارند. برگ‌ها اغلب ساده بوده و گل‌ها به رنگ سفید و معطر هستند. مادگی گیاه شامل تخمدان تحتانی است که مشخصهٔ روناسیان می‌باشد، گل‌ها اغلب بیضی شکل و اندازهٔ آن‌ها حدود ۱/۵ سانتی‌متر (۰/۶ اینچ) می‌باشد. میوهٔ نارس قهوه به رنگ سبز است و در ادامه تبدیل به رنگ زرد می‌شوند و در هنگام رسیدن تبدیل به رنگ قرمز می‌شوند، هر میوهٔ قهوه شامل دو دانه است و در ۵ تا ۱۰ درصد از میوه‌ها تنها یک دانه وجود دارد. میوه‌های قهوه در گونهٔ عربیکا میان ۶ تا ۸ ماه می‌رسند و قابل چیدن هستند در حالی که در قهوهٔ روبوستا (کانفورا) حدود ۹ تا ۱۱ ماه زمان می‌برد. میوه‌ها را معمولاً به کمک نور خورشید خشک می‌کنند اما روش‌های صنعتی هم برای این کار وجود دارد. قهوهٔ عربیکا بیشتر خودش گرده افشانی می‌کند و قهوهٔ کانفورا و لیبریکا نیاز به پیوند دارند و باید رویشی تکثیر شوند از جمله قلمه‌زدن، پیوند و جوانه‌زدن که از روش‌های معمول تکثیر رویشی است.

تولید

کشورهای تولیدکنندهٔ عمدهٔ قهوه در سال ۲۰۲۰:

جایگاه	کشور	منطقه	میلیون تن
۱	برزیل	آمریکای لاتین	۳٫۷
۲	ویتنام	جنوب‌شرق آسیا	۱٫۷۶
۳	کلمبیا	آمریکای لاتین	۰٫۸۳
۴	اندونزی	جنوب‌شرق آسیا	۰٫۷۷
۵	اتیوپی	شرق آفریقا	۰٫۵۸
۶	پرو	آمریکای لاتین	۰٫۳۸
۷	هندوراس	آمریکای لاتین	۰٫۳۶
۸	هند	جنوب آسیا	۰٫۳
۹	اوگاندا	شرق آفریقا	۰٫۲۹
۱۰	گواتمالا	آمریکای لاتین	۰٫۲۳
	جهانی		۱۰٫۸

امروزه بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکنندهٔ قهوه عبارتند از: برزیل، ویتنام، کلمبیا، اندونزی، اتیوپی، پرو، هندوراس و هند. در سال ۲۰۲۰، برزیل به‌تنهایی ۳۴ درصد از مجموع تولید دانه‌های سبز قهوه در جهان را داشته‌است.پس از برزیل ،ویتنام ۱۶ درصد قهوه جهان را تولید می‌کند در هفتاد کشور دیگر هم قهوه تولید می‌شود، اما میزان تولید آن کشورها کمتر است. بزرگ‌ترین واردکنندگان قهوه، ایالات متحده آمریکا، آلمان، ژاپن، فرانسه، ایتالیا، و اسپانیا می‌باشند.

بیشترین میزان مصرف سرانهٔ قهوه در کشورهای فنلاند (۱۱ کیلوگرم)، دانمارک (۹٫۷ کیلوگرم)، نروژ (۹٫۵ کیلوگرم)، سوئد (۸٫۶ کیلوگرم)، و استرالیا (۷٫۸ کیلوگرم) گزارش شده‌است. ایالات متحدهٔ آمریکا با این‌که بزرگ‌ترین واردکنندهٔ قهوه است، اما مصرف سرانهٔ آن تنها ۴٫۱ کیلوگرم است.

نقشه کشورهای کشت‌کننده قهوه بر اساس گونه قهوه تولیدی

بیشتر مناطق کشت عمده قهوه در اطراف استوا و مناطق پر باران قرار دارند. دانه‌های قهوه در هر منطقه عطر و بوی مخصوص به خود را دارد. بر این اساس بیشتر قهوهٔ تولیدی را به نام کشور یا منطقهٔ تولیدکننده می‌شناسند مانند قهوه جاوه، قهوه کلمبیا و قهوه کنا.

برشته‌کاری

دانهٔ قهوه سبز طبیعی و میزان برشتار آن بر پایهٔ گونه قهوه

	میزان	مدت زمان
آمریکن روست	برشتار ملایم	حدود ۷ دقیقه
سیتی روست	برشتار متوسط	۹ الی ۱۱ دقیقه
فرنچ روست	برشتار تا حد تیره	۱۱ الی ۱۳ دقیقه
اسپرسو روست	تیره‌ترین حالت	حدود ۱۴ دقیقه

گونه‌های قهوه

مرغوب‌ترین قهوه که طعم و بویی منحصربه‌فرد دارد از بوته‌ای به نام عربیکا به دست می‌آید که قدیمی‌ترین گونه قهوه است و در ارتفاع ۱۰۰۰ تا ۲۴۰۰ متر بالاتر از سطح دریا رشد می‌کند. حدود ۷۵ ٪ از کل قهوه‌ای که در جهان کشت می‌شود عربیکا است. قدیمی‌ترین گونه قهوهٔ عربیکا، جاوه است که امروزه نامی شناخته شده محسوب می‌شود.

گونه دیگری از قهوه روبوستا نام دارد که در بلندی ۲۵۰۰ پایی رشد می‌کند و بیشتر از عربیکا تحمل سرما را دارد. میزان کافئین روبوستا دو برابر عربیکا است، اگرچه بو و طعم آن در رده پایین‌تری قرار دارد و ارزان‌تر است. روبوستا حدود ۲۵ ٪ از کشت قهوه جهان را تشکیل می‌دهد. گونه مرغوب آن هم برای تهیه اسپرسو به کار می‌رود. گونه دیگری از قهوه که در آفریقای غربی می‌روید لیبریکا نام دارد که درصد بسیار اندکی از دانه‌های قهوه از این گونه هستند.

سنت‌های قهوه‌نوشی

قهوه محلی خلیج فارس معمولاً تلخ است و با ترکیب هل یا ادویه‌های دیگر تهیه می‌شود. معمولاً آن را یک بار با اندکی تأخیر، پس از ورود مهمان‌ها سرو می‌کنند – زود سرو کردن آن می‌تواند نشانه بی‌ادبی و عجله باشد – و یک بار پیش از خروج آن‌ها. بسیاری اوقات آن را درست پیش یا پس از نوشیدن یک فنجان کوچک چای شیرین می‌نوشند. ترتیب سرو کردن این نوشیدنی متفاوت است اما این دو نوشیدنی بسیار متفاوت باید در یک فاصله زمانی کوتاه نوشیده شود.

روش‌های سِرو قهوه

نوشیدنی‌های با پایهٔ قهوه بسیار گوناگون هستند و می‌توان افزودنی‌های مختلفی از جمله شیر، شکر، کاکائو، دارچین، بستنی، آبلیمو و خامه به قهوه‌ها اضافه کرد.

سه گونه از روش‌های معمول سِرو قهوه

	نحوهٔ آماده کردن
قهوهٔ ساده	دانهٔ قهوهٔ آسیاب شده به همراه آب با روش‌های مختلف نظیر دم کردن، روش چکه‌ای یا به صورت سرد (مثلاً خیساندن)
قهوهٔ اسپرسو	دانهٔ قهوهٔ آسیاب شده با غلظت بالا در آب جوش که با فشار بالا از دانه‌ها می‌گذرد
قهوهٔ فوری	پودر قهوهٔ فوری به همراه آب (پودر قهوهٔ فوری در کارخانه‌ها و با واکنش‌های شیمیایی تهیه می‌شود)

نوشیدنی‌های ترکیبی قهوه

نوشیدنی‌های ترکیبی قهوه، از قهوه به همراه افزودنی‌ها با نسبت‌های خاص و ویژگی‌های تزئینی خاص تهیه می‌شوند.

	ترکیب‌ها	توضیحات
شیر قهوه مقالهٔ اصلی: شیر قهوه	قهوه به همراه شیر و شکر	نسبت‌های آن اهمیت چندانی ندارد؛ می‌توان گفت که کافی میکس (۳ در ۱) یا قهوه کن‌لچه یا کافه لاته یا لاته ماکیاتو یا کاپوچینو یا کافه موکا همگی انواعی از شیر قهوه هستند.
کافی میکس (۳ در ۱) مقالهٔ اصلی: کافی میکس (۳ در ۱)	قهوهٔ آماده به همراه شیر خشک و شکر (منظور از ۳ در ۱، وجود شکر، شیر و قهوه در آن است)	با نسبت‌های خاص و سلیقه‌ای که به صورت پودر به آب جوش اضافه می‌گردد. کافی میکس یک فراوردهٔ صنعتی محسوب می‌شود، چراکه تنها از پودر قهوهٔ آماده در ترکیب اصلی آن استفاده می‌شود و امروزه اغلب پودرهای آماده فراوری‌شدهٔ قهوه، از ترکیب کافی میکس تهیه شده‌اند.
کافه لاته مقالهٔ اصلی: کافه لاته	یکی از نوشیدنی‌های پایهٔ قهوه به همراه شیر	گونه‌ای نوشیدنی قهوه است از ترکیب اسپرسو با شیر بخار داده شده به دست می‌آید.
کافه ماکیاتو مقالهٔ اصلی: کافه ماکیاتو	اسپرسو به همراه اندکی شیر و گاهی شکر	گفته می‌شود که در آن نسبت شیر به قهوه بسیار ناچیز است و روی سطح آن را به صورت کف‌های تکه‌تکه شیر تزئین می‌کنند.
لاته ماکیاتو مقالهٔ اصلی: لاته ماکیاتو	شیر به همراه اندکی اسپرسو و گاهی شکر	گفته می‌شود که در آن نسبت قهوه به شیر بسیار ناچیز است و روی سطح آن را به صورت لکه‌های قطره‌ای قهوه تزئین می‌کنند.
کافه موکا مقالهٔ اصلی: کافه موکا	یکی از نوشیدنی‌های پایهٔ قهوه به همراه شیر	نوع شکلاتی کافه لاته است.
کاپوچینو مقالهٔ اصلی: کاپوچینو	اسپرسو به همراه شیر	نسبت شیر و قهوه در این روش یک به یک است. کاپوچینوهای آماده هم در بازار وجود دارد که از پودر قهوهٔ آماده استفاده می‌گردد.
قهوه دالگونا مقالهٔ اصلی: قهوه دالگونا	قهوهٔ فوری به همراه شکر و آب و شیر داغ	نسبت مساوی قهوه فوری و شکر و آب که پس از مخلوط کردن به صورت کاراملی درآمده سپس به شیر داغ اضافه می‌گردد.

تأثیر قهوه بر سلامتی

فایده‌ها

• به دلیل خاصیت نشاط‌بخشی قهوه، ضد افسردگی است.
• نوشیدن یک فنجان قهوه در بسیاری از مواقع سردرد را برطرف می‌کند.
• پژوهش‌های ۹ ساله دانشمندان ژاپنی نشان می‌دهد مصرف منظم قهوه به دلیل دارا بودن اسید کلروژونیک، خطر ابتلاء به سرطان کبد را تا ۴۹ درصد و مصرف نامنظم قهوه می‌تواند خطر ابتلاء به سرطان کبد را تا ۲۹ درصد کاهش دهد.
• بوییدن دانه‌های قهوه می‌تواند باعث بازگشت اشتهای از دست رفته پس از آشپزی شود. مولکول‌های قهوه با حرکات جنبشی خاص خود باعث جدا شدن مولکول‌های غذا از گیرنده‌های بویایی بینی و بدین ترتیب باعث بازگشت اشتها می‌شود. این دو پژوهشگر همچنین این روش را جهت افزایش سلامتی حیوانات در مؤسسه‌های پژوهش‌هایی پیشنهاد کرده‌اند.
• مصرف مکرر قهوه در طول ماه، با کاهش خطر ابتلاء به بیماری کلانژیت (بیماری کبد) همراه است.
• قهوه حاوی پروتئینی است که دارای اثری مشابه مورفین بوده و از خاصیت ضد درد و آرام‌بخشی برخوردار است. برخی از این پروتئین‌ها مشابه پروتئین‌های انسانی است. در آزمایش‌های صورت گرفته بر روی موش‌های آزمایشگاهی مشخص شد که اثرات تسکین‌دهنده پروتئین‌های موسوم به opioid peptides از دوام بیشتری برخوردار بوده و با عوارض جانبی همراه نیست.
• پژوهشگران ایتالیایی با مطالعه بر روی یک هزار و ۴۰۰ بزرگسال این کشور دریافتند که عادت مصرف کم قهوه برای حفظ سلامت مغز مفید است.
• دارای خاصیت انرژی بخشی و اشتیاق آفرینی است.
• دارای نقش کمکی در چربی سوزی
• افزایش تحرکات فیزیکی
• ارزش غذایی بالا
• ضد آلزایمر
• ضد پارکینسون
• خواص مراقبتی بر روی کبد
• مقابله با برخی از سرطان ها
• قابلیت کاستن سکته قلبی و برخی دیگر از بیماری‌های قلب
• افزایش طول عمر

مضرات

• سینوزیت و عفونت مخاطی: قهوه به دلیل داشتن کافئین بسیار ادرارآور است و مایعات بدن را دفع می‌کند، از این‌رو غلظت مخاطی سینوس‌ها را بالا برده و غدد ترشحی را می‌بندد که باعث التهاب و زمینه‌ساز رشد باکتری‌ها می‌شود، بنابراین در تشدید بیماری سینوزیت بسیار مؤثر است.
• مصرف قهوه برای افرادی که نارسایی کلیه دارند، به دلیل وجود درصد بالایی از پتاسیم، توصیه نمی‌شود و آن‌ها می‌بایست، تحت نظر پزشک قهوه مصرف کنند.
• سنگ کلیه: خوردن قهوه به صورت بسیار باعث دفع کلسیم از بدن و در نتیجه رسوب کردن آن در کلیه‌ها و ایجاد سنگ کلیه می‌شود، بنابراین افراط در آن می‌تواند برای کلیه‌ها مضر و سنگ‌ساز باشد. گرچه مبتلایان به سنگ کلیه باید خوردن قهوه را به کمتر از دو فنجان در روز کاهش دهند.
• افزایش فشار خون: قهوه باعث افزایش فشار خون می‌شود و افراد مبتلا به پرفشاری خون در برابر آن آسیب پذیرتر هستند.
• برهم‌زدن سلامت خواب: قهوه سلامت خواب را برهم می‌زند و تا حد چشم‌گیری بر دستگاه عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد. بهتر است ۴ تا ۶ ساعت پیش از خواب قهوه مصرف نشود.
• نفخ و سنگینی معده: خوردن قهوه بلافاصله پس از غذا به دلیل نفخ‌آوری معده را سنگین می‌کند و موجب رودل کردن می‌شود.

تأثیر قهوه در لاغر شدن

ادعا شده که مصرف روزانه قهوه باعث می‌شود تا ۴۰٪ ابتلا به بیماری سرطان کبد کاهش یابد و به گونه‌ای می‌توان گفت که ویژگی ضدسرطانی دارد. برای لاغر شدن سریع می‌توان پودر قهوه سبز را با عسل یا آب جوش ترکیب کرده و به صورت ناشتا میل کرد.

تأثیر بر ساعت زیستی

اثبات تأثیر قهوه بر ساعت زیستی بدن پیش از خواب

پژوهشگران در پژوهشی نشان دادند که کافئین عصرگاهی، نه تنها باعث اختلال خواب می‌شود، بلکه ساعت زیستی ۲۴ ساعتهٔ بدن انسان را نیز به هم ریخته و از نو به کار می‌اندازد، این ساعت مجموعه‌ای از سیگنال‌های مولکولی است که بدن را در برنامهٔ ۲۴ ساعته اش منظم نگه می‌دارد. نوشیدن قهوه معادل دو برابر یک قهوه اسپرسو در سه ساعت پیش از خواب، ساعت بدن را به‌طور متوسط حدود ۴۰ دقیقه به عقب می‌کشد، برای جبران این موضوع می‌توان به قهوه، شیر اضافه کرد. در واقع ترکیب شیر با قهوه باعث از میان رفتن اثر کافئین موجود در قهوه می‌شود.

اگرچه اثرات کافئین بر روی هشیاری و خواب به‌خوبی شناخته شده، اما پژوهشگران از چگونگی تأثیر آن بر ساعت شبانه‌روزی انسان مطمئن نبودند. آزمایش بر روی پنج نفر انجام شد که چند ساعت پیش از ساعت خواب طبیعی، به آن‌ها یک قرص کافئین داده شده بود، سپس آن‌ها در معرض نور کم یا شدید قرار گرفتند. نتیجهٔ این آزمایش نشان می‌داد که کافئین تقریباً اثری معادل نصف اثر قرار گرفتن در معرض نور شدید را دارد که یکی از بهترین راه‌های مطالعه برای جابه‌جایی ساعت بدن است. پژوهشگران همچنین دریافتند که سلول‌های بدن انسان در معرض کافئین، ۲۴ ساعت شان را به اصطلاح کِش می‌دهند، اثری که آن را با مولکول‌های مرتبط با ریتم ۲۴ساعتهٔ بدن در ارتباط می‌دانند. در عین حال، اعتقاد پژوهشگران در این زمینه حاکی از این است که نوشیدن قهوه در صورتی که در وقت مناسب باشد، می‌تواند باعث جبران تأخیر ساعت درونی بدن بر اثر پرواز با هواپیما شود.

ترکیبات و ارزش تغذیه‌ای

جدول تغذیه‌ای

ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۲ کیلوژول (۰٫۴۸ کیلوکالری)
کربوهیدرات	۰
قند	۰
فیبر خوراکی	۰
چربی	۰٫۰۲
پروتئین	۰٫۱۲
ویتامین‌ها	درصد ارزش روزانه
ویتامین (B۱)	۱٪ ۰٫۰۱۴ میلی‌گرم
(B۲)	۶٪ ۰٫۰۷۶ میلی‌گرم
نیاسین (B۳)	۱٪ ۰٫۱۹۱ میلی‌گرم
ویتامین ب۶	۰٪ ۰٫۰۰۱ میلی‌گرم
فولیک (B۹)	۱٪ ۲ میکروگرم
ویتامین ث	۰٪ ۰ میلی‌گرم
ویتامین ئی	۰٪ ۰٫۰۱ میلی‌گرم
ویتامین کا	۰٪ ۰٫۱ میکروگرم
مواد معدنی	مقدار درصد ارزش روزانه
کلسیم	۰٪ ۲ میلی‌گرم
آهن	۰٪ ۰٫۰۱ میلی‌گرم
منیزیم	۱٪ ۳ میلی‌گرم
فسفر	۰٪ ۳ میلی‌گرم
پتاسیم	۱٪ ۴۹ میلی‌گرم
سدیم	۰٪ ۲ میلی‌گرم
روی	۰٪ ۰٫۰۲ میلی‌گرم
دیگر اجزاء	مقدار
آب	99.39 g
کافئین	40 mg
Link to USDA Database entry
یکاها μg = میکروگرم • mg = میلی‌گرم IU = یکاهای بین‌المللی
†درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند. منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا

نگارخانه

• 

  دانه‌های بودادهٔ قهوه

• 

  یک زن از اتیوپی در حال آماده کردن قهوه

• 

  قهوهٔ ترک.

• 

  میوهٔ نارس (کال) قهوه

• 

  میوهٔ قهوه

جستارهای وابسته

• قهوه ترک
• اسپرسو
• اسپرسوساز
• قوری قهوه‌ساز اسپرسو
• قهوه فوری، قهوه آماده یا پودر قهوه