سده هفدهم میلادی

سده‌ها: سده ۱۶ - سده ۱۷ - سده ۱۸
دهه‌ها: ۱۶۰۰ ۱۶۱۰ ۱۶۲۰ ۱۶۳۰ ۱۶۴۰ ۱۶۵۰ ۱۶۶۰ ۱۶۶۰ ۱۶۷۰ ۱۶۸۰ ۱۶۹۰
لویی چهاردهم در حال دیدار از آکادمی علوم به سال ۱۶۷۱ (۱۰۵۰). «بسیاری بر این باورند که (دانش مدرن) در اروپای سده ۱۷ متبلور شد و درک جدیدی از دنیای طبیعی را معرفی کرد.» - پیتر برت[۱]
شکسپیر، نمایشنامه نویس شهیر انگلیسی
نیو آمستردام در سال ۱۶۶۴ (۱۰۴۳). تحت حکومت بریتانیا نام این شهر به نیویورک تغییر یافت.
توکوگاوا ایه‌یاسو آخرین نظام شوگونی ژاپن را بنا نهاد که تا اوایل سده ۱۹ میلادی ادامه پیدا کرد.
آلبرشت فون والنشتاین، فرمانده کاتولیک
شاه عباس اول، شاهنشاه صفوی
رنه دکارت، فیلسوف فرانسوی . دکارت را پدر عقل گرایی نوین می دانند . ایده های او در ریاضیات منجر به شکل گیری حساب دیفرانسیل گردید و وی را پایه گذار هندسه تحلیلی می دانند . دوگانه گرایی ؛ شک دکارتی (می اندیشم پس هستم) ، جوهره های سه گانه و تعین گرایی کلاسیک از جمله پایه های فلسفه دکارت هستند.
سفیر ایران در سال ۱۶۰۵ (میلادی) (۹۸۴) برای شرکت در مراسم ازدواج شاه لهستانی سیگیسموند سوم وارد کراکوف می‌شود.
کشتار مهاجران در سال ۱۶۲۲ (میلادی) (۱۰۰۱). این کشتار نقش کلیدی در دشمن انگاشتن همهٔ بومی‌های سرخپوست از جانب استعمارگران انگلیسی داشت.
نبرد نوردلینگن ۱۶۳۴ (میلادی) (۱۰۱۳). ارتش کاتولیک امپراتوری روم مقدس که متکی به نیروهای حرفه‌ای اسپانیایی بود شکست سختی به ارتش پروتستان سوئد که به همراه متحدان آلمانی خود می‌جنگیدند وارد آوردند.
سلطان محمد چهارم، پادشاه عثمانی
آبل جانسون تاسمان اکتشافگر هلندی
نقشه اروپا در سال ۱۶۴۸ (۱۰۲۷) پس از جنگ سی‌ساله
ادعای تملک لوئیزیانا توسط فرانسه
امپراتور کانگشی
یک سوارکار تاتار کریمه در حال جنگ با سربازی از مشترک‌المنافع لهستان و لیتوانی.
نبرد وین
ویلیام سوم انگلستان

سدهٔ ۱۷ میلادی به فاصلهٔ بین سال‌های ۱۶۰۱ تا ۱۷۰۰ در گاهشماری گریگوری گفته می‌شود. این دوره برابر با سال‌های بین ۹۷۹ تا ۱۰۷۸ در گاهشماری هجری خورشیدی است. قرن هفدهم را می‌توان مرحله ابتدایی ورود اروپا به دوران جدید با گذر از قرون وسطی دانست. این دوره را با شاخصه‌هایی چون عصر طلایی هلند، جنبش فرهنگی باروک، لویی چهاردهم، انقلاب علمی و بحران عمومی در اروپا می‌شناسند. اصطلاح بحران عمومی از این جهت برای این دوره در نظر گرفته شده که در اروپا جنگ سی‌ساله،[۲] جنگ‌های عثمانی، پایان قیام هلند، تجزیه کشور همسود لهستان-لیتوانی و جنگ داخلی انگلستان رخ دادند.

برخی مورخان گستره بحران عمومی در سده ۱۷ میلادی را به کل جهان تعمیم می‌دهند. چین با سقوط امپراتوری مینگ ۳۰٪ جمعیت خود را از دست داد. در همین سده بود که اروپا شروع به استعمار قاره آمریکا کرد. کشف ذخایر افسانه‌ای نقره در پوتوسی پرو علیا و مکزیک باعث شد تورم در اروپا به شدت افزایش یابد زیرا ثروت انبوهی از سایر نقاط جهان وارد این قاره می‌شد.[۳]

در میان این بحران عمومی در جهان، پیروزی‌هایی نیز به چشم می‌خورد: در خاور نزدیک امپراتوری‌های عثمانی، صفوی و مغول قدرتمندتر می‌شدند و سیک‌ها در پنجاب به قدرت می‌رسیدند. کمی دورتر در ژاپن، توکوگاوا ایه‌یاسو آغازگر عصر ادو شد و سیاست انزواگرانه ساکوکو را که تا سده ۱۹ میلادی ادامه یافت در پیش گرفت. در چین سلسله مینگ با پیروزی‌های سردار منچویی به نام نورهاسی به چالش کشیده شد و پس از او توسط فرزندش هونگ تایجی ادامه یافت و سپس توسط نوه‌اش، امپراتور شونزی مؤسس دودمان چینگ به پایان رسید.

سیاست اروپا در طول بحران عمومی متأثر از فرانسه تحت فرمان لویی چهاردهم بود. طی حکومت وی قدرت پادشاهی در طول جنگ داخلی فروند به واسطهٔ تضعیف طبقه نیمه فئودال نجیب‌زادگان فرانسه متمرکزتر شد و این طبقه منکوب قدرت مطلق سلطنت شدند. حکومت این کار را با تغییر کاربری کاخ ورسای از یک منزلگاه شکاری به یک زندان مطلا که در آن دادگاه پادشاهی گسترش‌یافته را بسیار ساده‌تر می‌شد تحت نظارت داشت انجام داد. لویی چهاردهم با اطمینان از آرامش در داخل کشور مرزهای کشور را گسترده‌تر کرد به شکلی که مناطق روسیون، آرتوا، دانکرک، فرانش-کنته، استراسبورگ، آلزاس و لورین ضمیمه خاک فرانسه شدند.

در نیمه اول این سده قدرت در امپراطوری قدرتمند عثمانی عملاً در دست کوسم سلطان بود زنی که در پشت پرده پادشاهی هفت تن از سلاطین عثمانی عملاً قدرت و سپاه را در چنگ خود داشت و حتی دستور اعدام برخی از پادشاهان امپراطوری عثمانی را نیز صادر کرد. پس از مرگ کوسم سلطان نوبت به کوپولوزاده پاشاها رسید که نبض قدرت را در عثمانی به وسیله مقام صدارت در دست بگیرند و عملاً حکومت را اداره کنند.

با اتمام این سده، اروپایی‌ها به همت دانشمندانی نظیر نیوتون، لایبنیتس، گالیله، دکارت، فرما، هوک، بویل، لیوونهوک، گیلبرت و دیگران با لگاریتم، برق، تلسکوپ و میکروسکوپ، جبر، جاذبه، قوانین حرکت نیوتون، فشار هوا و ماشین‌های محاسبه‌گر آشنا شدند.

سده هفدهم میلادی در ایران که در آن زمان با نام پرشیا در جهان شناخته می‌شد، مصادف با پایان کار صفویان و به قدرت رسیدن افشاریان بود. شاهان صفوی و افشار قلمرو ایران را در این سده به ترتیب از سمت غرب و شرق گسترش دادند.

رویدادها

ویرایش
 
بازگشت از وین اثر یوزف براند. ارتش لهستان در حال بازگشت به وطن به همراه غنایم جنگی که از ارتش عثمانی در نبرد وین به دست آوردند.
 
پیمان نرچینسک مرزی بین چین و روسیه برقرار ساخت.
 
بانک انگلستان

شخصیت‌های مهم

ویرایش

رهبران، سیاستمداران و نظامیان جهان

ویرایش
 
کاردینال ریشلیو، صدراعظم لویی سیزدهم و مشهور به عالیجناب سرخپوش
 
هیو اونیل، مشهور به ارل کبیر، از بزرگ‌ترین مقاومان ایرلندی ضد قدرت انگلستان

موسیقی‌دانان و آهنگسازان

ویرایش
 
کلودیو مونته وردی، آهنگ‌ساز ایتالیایی موسیقی باروک و رنسانس

خالقان آثار تجسمی

ویرایش
 
کاراواجو
 
فونتن، شاعر و حکایت‌نویس فرانسوی
 
ژان باپتیست پوکلن مشهور به مولیر از برجسته‌ترین درام‌نویسان سده ۱۷ فرانسه

آموزگاران

ویرایش

کاشفان

ویرایش

فیلسوفان و دانشمندان

ویرایش
 
آنتونی فیلیپس فان لیوونهوک، پدر میکروب‌شناسی
 
جان لاک، از بزرگ‌ترین اندیشمندان عصر روشنگری . وی یکی از پدران تجربه گرایی نوین و لیبرالیسم کلاسیک به شمار می آید . بعد ها ایده های وی در تجربه گرایی منجر به مبنای عمیق فلسفی برای دستاورد های علمی زمانه خود همچون مکانیک نیوتونی شد و نظریات سیاسی وی بارور بسیاری از تحولات دیگر بود.

نوآوری‌ها

ویرایش
 
ویلیام هاروی، طبیب و زیست‌شناس انگلیسی که مبدع دستگاه گردش خون میباشد . کتاب وی تحت عنوان (رساله ای تشریحی درباره حرکت قلب و خون در حیوانات) فضای جامعه علمی را دچار تحولی شگرف گردانید.
 
گوتفرید ویلهلم فون لایبنیتس، فیلسوف، ریاضیدان و فیزیک‌دان آلمانی . وی به همراه آیزاک نیوتون از پدران حساب دیفرانسیل و انتگرال به شمار می آید . در زمینه فلسفی میتوان به ضرورت مطلق و مشروط و ضرورت های متافیزیکی یا اخلاقی ؛ حقیقت عقل و واقع ؛ منادولوژی و ... اشاره نمود.

در این سده تغییرات عظیمی در دانش و فلسفه رخ داد که از آن با عنوان انقلاب علمی یاد می‌شود.

منابع

ویرایش
  1. Peter Barrett (2004), Science and Theology Since Copernicus: The Search for Understanding, p. 14, Continuum International Publishing Group, ISBN 0-567-08969-X
  2. "The Thirty-Years-War". Western New England College. Archived from the original on 9 October 1999. Retrieved 2008-05-24.
  3. "The Seventeenth-Century Decline". The Library of Iberian resources online. Retrieved 13 August 2008.
  4. «The Tatar Khanate of Crimea». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۲.
  5. «جغرافیا، تاریخ و قوم نگاری بلوچستان». دانشنامه ایرانیکا. دریافت‌شده در ۲۳ مارس ۲۰۲۳.
  6. Alan Macfarlane (1997). "The savage wars of peace: England, Japan and the Malthusian trap". p.64. ISBN 0-631-18117-2
  7. Karen Cullen,Karen J. Cullen (2010). "Famine in Scotland: The 'Ill Years' of the 1690s". Edinburgh University Press. p.20. ISBN 0-7486-3887-3

دهه‌ها و سال‌ها

ویرایش

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش

برگرفته از ویکی‌پدیای انگلیسی،

هزاره سده
۹ پ‌م: ۹۰ پ‌م ۸۹ پ‌م ۸۸ پ‌م ۸۷ پ‌م ۸۶ پ‌م ۸۵ پ‌م ۸۴ پ‌م ۸۳ پ‌م ۸۲ پ‌م ۸۱ پ‌م
۸ پ‌م: ۸۰ پ‌م ۷۹ پ‌م ۷۸ پ‌م ۷۷ پ‌م ۷۶ پ‌م ۷۵ پ‌م ۷۴ پ‌م ۷۳ پ‌م ۷۲ پ‌م ۷۱ پ‌م
۷ پ‌م: ۷۰ پ‌م ۶۹ پ‌م ۶۸ پ‌م ۶۷ پ‌م ۶۶ پ‌م ۶۵ پ‌م ۶۴ پ‌م ۶۳ پ‌م ۶۲ پ‌م ۶۱ پ‌م
۶ پ‌م: ۶۰ پ‌م ۵۹ پ‌م ۵۸ پ‌م ۵۷ پ‌م ۵۶ پ‌م ۵۵ پ‌م ۵۴ پ‌م ۵۳ پ‌م ۵۲ پ‌م ۵۱ پ‌م
۵ پ‌م: ۵۰ پ‌م ۴۹ پ‌م ۴۸ پ‌م ۴۷ پ‌م ۴۶ پ‌م ۴۵ پ‌م ۴۴ پ‌م ۴۳ پ‌م ۴۲ پ‌م ۴۱ پ‌م
۴ پ‌م: ۴۰ پ‌م ۳۹ پ‌م ۳۸ پ‌م ۳۷ پ‌م ۳۶ پ‌م ۳۵ پ‌م ۳۴ پ‌م ۳۳ پ‌م ۳۲ پ‌م ۳۱ پ‌م
۳ پ‌م: ۳۰ پ‌م ۲۹ پ‌م ۲۸ پ‌م ۲۷ پ‌م ۲۶ پ‌م ۲۵ پ‌م ۲۴ پ‌م ۲۳ پ‌م ۲۲ پ‌م ۲۱ پ‌م
۲ پ‌م: ۲۰ پ‌م ۱۹ پ‌م ۱۸ پ‌م ۱۷ پ‌م ۱۶ پ‌م ۱۵ پ‌م ۱۴ پ‌م ۱۳ پ‌م ۱۲ پ‌م ۱۱ پ‌م
۱ پ‌م: ۱۰ پ‌م ۹ پ‌م ۸ پ‌م ۷ پ‌م ۶ پ‌م ۵ پ‌م ۴ پ‌م ۳ پ‌م ۲ پ‌م ۱ پ‌م
۱:   ۱   ۲   ۳   ۴   ۵   ۶   ۷   ۸   ۹ ۱۰
۲: ۱۱ ۱۲ ۱۳ ۱۴ ۱۵ ۱۶ ۱۷ ۱۸ ۱۹ ۲۰
۳: ۲۱ ۲۲ ۲۳ ۲۴ ۲۵ ۲۶ ۲۷ ۲۸ ۲۹ ۳۰
۴: ۳۱ ۳۲ ۳۳ ۳۴ ۳۵ ۳۶ ۳۷ ۳۸ ۳۹ ۴۰