ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۱٬۰۱۸٬۳۶۰ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

پرتره‌ای از تویوتومی هیده‌یوشی

تویوتومی هیده‌یوشی یک سامورایی و یکی از سه رهبر متحدکنندهٔ ژاپن در دوران آشوب‌زدهٔ سنگوکو بود. اواخر قرن شانزدهم میلادی کشور ژاپن بر اثر جنگ‌های داخلی میان قدرتمندان ولایتی، دایمیوها، تجزیه شده بود و آن‌ها برای کسب قدرت نهایی در حال نبرد با یکدیگر بودند. در سال ۱۵۶۸ اودا نوبوناگا، با جنگ‌های متمادی علیه دایمیوهای رقیب، پایهٔ وحدت ملی را بنیان گذاشت. اما این تویوتومی هیده‌یوشی بود که کار را به اتمام رساند، هرچند میوهٔ آن را توکوگاوا ایه‌یاسو چید. هیده‌یوشی در یک خانوادهٔ فقیر کشاورز متولد شد و با واسطهٔ یکی از آشنایانش به خدمت اودا نوبوناگا درآمد. نوبوناگا وی را آشیگارو (سرباز پیادهٔ تفنگ‌دار) کرد و پس از گذشت چند سال به خاطر جدی بودن در کارش در رأس آشیگاروهای خاندان اودا قرار گرفت. هیده‌یوشی یک مذاکره‌کننده بسیار موفق بود و قبل از نبردها با جنگ‌سالاران طرف مقابل گفتگو و سعی می‌کرد تا آنها را متقاعد کند که به نوبوناگا ملحق شوند. در سال ۱۵۷۷ نوبوناگا، هیده‌یوشی را به منطقه چوگوکو فرستاد تا این منطقه را که تحت سلطهٔ خاندان موری بود، فتح کند. در ژوئن ۱۵۸۲ نوبوناگا توسط ژنرال ارشدش آکچی میتسوهیده در شورشی به نام حادثهٔ معبد هوننو به قتل رسید. هیده‌یوشی پس از آگاهی از مرگ نوبوناگا به‌سرعت با خاندان موری صلح کرده و برای برانداختن آکچی میتسوهیده عازم کیوتو شد و توانست میتسوهیده را در نبرد یامازاکی شکست داده و به قتل رساند و با این انتقام‌گیری سریع، خود را به عنوان جانشین نوبوناگا مطرح کند. در سال ۱۵۸۵ هیده‌یوشی توانست مقام کانپاکو (بالاترین مشاور امپراتور) را کسب کند و تا سال ۱۵۹۱ این مقام را عهده‌دار بود. به علاوه امپراتور اوگیماچی در سال ۱۵۸۶ نام خانوادگی «تویوتومی» را به وی اهدا کرد و به مقام دایجو-دایجین (صدرالاعظمی ژاپن) نیز رسید و تا هنگام مرگ این مقام را برعهده داشت.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… مدال المپیک طراحی‌شده توسط فردریک-چارلز-ویکتور دو ورنون برای «بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۰۰» منحصربفردترین مدال در همه دوره‌های المپیک است؟ (در تصویر)
… پیر دو کوبرتن در زمان احیای ورزش پنج‌گانه، پنج رشتهٔ متفاوت از گونهٔ باستانی آن را برای پنج‌گانه مدرن برگزید؟
… در اساطیر هوری، آنو — حاکم سابق خدایان — با گاز گرفته شدن اندام‌های تناسلی‌اش توسط کوماربی سرنگون می‌شود؟
… از دیدگاه ولادیمیر نابوکوف تمام قواعد سنتی داستان‌گویی، در بانو با سگ ملوس شکسته شده و یکی از بزرگ‌ترین داستان‌هایی است که نوشته شده است؟
… فلج دوره‌ای تیروتوکسیک عمدتاً در مردان آسیای شرقی بروز می‌کند و میزان ابتلا به آن در مردان ۱۷ تا ۷۰ برابر زنان است؟
… کوماربی، پدر خدایان در دین هوری، پس از گاز گرفتن اندام‌های تناسلی آنو و بلعیدن آنان، تشوب را باردار می‌شود و به دنیا می‌آورد؟

بیشتر…

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۱۸ آبان ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۱۸٬۳۶۰ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

دونالد ترامپ

دونالد ترامپ (در تصویر) پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا شد و جمهوری‌خواهان کنترل سنا را به دست گرفتند.
با تشدید اختلافات درون کابینهٔ جنگی، نخست‌وزیر اسرائیل، یوآف گالانت، وزیر دفاع را برکنار کرد.
مایا ساندو بار دیگر به عنوان رئیس‌جمهور مولداوی انتخاب شد.
حمله هوایی اسرائیل به ایران موجب خساراتی قابل توجه به چند مرکز نظامی در چند استان ایران شد.
یحیی سنوار، رئیس دفتر سیاسی حماس در شهر رفح در جنوب نوار غزه کشته شد.

یادبودها

امروز: جمعه، ۸ نوامبر ۲۰۲۴ میلادی برابر ۱۸ آبان ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۶ جمادی‌الاول ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)

رویدادها

۱۸۹۵ - فیزیکدان آلمانی ویلهلم کنراد رونتگن تابش الکترومغناطیسی در طول موجی که امروزه به‌عنوان پرتو ایکس شناخته می‌شود را ساخت و تشخیص داد.

زادروزها

۳۰ - زادروز نروا امپراتور روم
۱۰۲۸ - زادروز ویلیام یکم اولین پادشاه سلسله نورمن‌ها در تاریخ انگلستان
۱۶۵۶ - زادروز ادموند هالی ستاره‌شناس، متخصّص ژئوفیزیک، ریاضی‌دان، هواشناس، و فیزیکدان انگلیسی
۱۸۴۷ - زادروز برام استوکر نویسندهٔ ایرلندی، خالق رمان دراکولا
۱۸۴۸ - زادروز گوتلوب فرگه ریاضیدان، منطقدان، و فیلسوف برجستهٔ آلمانی
۱۹۳۵ - زادروز آلن دلون بازیگر فرانسوی

درگذشت‌ها

۱۲۲۶ - درگذشت لویی هشتم پادشاه فرانسه از ۱۲۲۳ تا سال مرگش ۱۲۲۶
۱۶۲۷ - درگذشت جهانگیرشاه چهارمین پادشاه سلسلهٔ گورکانیان هند
۱۶۷۴ - درگذشت جان میلتون (در تصویر) ،شاعر و نویسندهٔ انگلیسی، نویسندهٔ کتاب بهشت گمشده
۱۹۵۳ - درگذشت ایوان الکسیویچ بونین نویسنده و شاعر معاصر روس، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۳۳
۱۹۹۸ - درگذشت جین ماریس بازیگر و کارگردان فرانسوی
۲۰۰۹ - درگذشت ویتالی لازاریویچ گینزبرگ فیزیکدان روس، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک سال ۲۰۰۳

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای نوامبر – یادبودهای بیشتر…