علی‌اکبر
علی بن حسین (به عربی علي بن الحسين؛ ۱۱ شعبان ۳۶ هجری قمری – ۱۰ محرم ۶۱ هجری قمری) معروف به علی‌اکبر فرزند ارشد حسین بن علی و مادرش لیلا دختر ابی مره است. او در حالی که ۲۵ سال سن داشت اولین نفر از بنی‌هاشم بود که به میدان نبرد در واقعه کربلا رفت و کشته شد.[۱][۲] بدن او هنگام مجروح شدنش توسط دشمن تکه‌تکه شد. پس از روز عاشورا سر بریده او به همراه سرهای کشته شدگان به شام، مرکز خلافت یزید برده شد و در قبرستان باب‌الصغیر به خاک سپرده شد.[۳][۴]
| علی بن حسین | |
|---|---|
 | |
| نقش | فرزند ارشد حسین بن علی |
| نام | علی بن حسین |
| لقب(ها) | علی‌اکبر |
| زادروز | ۱۱ شعبان ۳۶ هجری قمری |
| درگذشت | ۱۰ محرم ۶۱ |
| علت مرگ | واقعه کربلا |
| مدفن | حرم امام حسین، کربلا، عراق |
| پدر | حسین بن علی |
| مادر | لیلا دختر ابی مره |
| طول عمر | ۲۵ سال |
لقب‌هاویرایش
در این‌که لقب «علی‌اکبر» متعلق به اوست یا سجاد اختلاف وجود دارد. بیشتر منابع تاریخی لقب علی‌اکبر را متعلق به او می‌دانند، در مقابل برخی به او لقب علی‌اصغر داده و لقب علی‌اکبر را جزء القاب سجاد برشمرده‌اند. البته منابع شیعی لقب علی‌اصغر را به عبدالله بن حسین، فرزند نوزاد حسین بن علی نسبت داده‌اند.[۵]
زندگی‌نامهویرایش
در این‌که سن او هنگام کشته شدن چقدر بوده‌است بین ۱۸، ۱۹، ۲۳ و ۲۵ سال اختلاف وجود دارد،[۶][۷] اما از آنجا که سجاد در کربلا ۲۳ سال سن داشت و علی اکبر از او بزرگ‌تر بوده می‌توان گفت علی اکبر در سن ۲۵ سالگی کشته شده‌است؛ بنابراین نقل تاریخی چون واقعه کربلا در سال ۶۱ هجری قمری بود می‌توان گفت او در سال ۳۶ هجری قمری متولد شده‌است.[۸]
او از نظر ظاهر و خلق و خوی بیشترین شباهت را به پیامبر اسلام محمد داشته‌است. این شباهت تا حدی بوده‌است که اهل بیت هر وقت مشتاق دیدن محمد می‌شدند، به او نگاه می‌کردند.[۹][۱۰]
مرگویرایش
از آنجایی که یزید با علی‌اکبر نسبت خویشاوندی داشت، به او امان داد ولی علی‌اکبر قبول نکرد و در پاسخ گفت: «قرابت با رسول خدا با ارزش‌تر است».[۱۱] علی‌اکبر در مقابل چشمان پدرش نزدیک به ده مرتبه به میدان نبرد رفت و هر بار نزدیک به دو یا سه نفر را کشت. او در حالی که خسته و تشنه شده بود نزد پدرش بازگشت و در خواست آب کرد،[۱۲] [۱۳] می‌گویند پدرش به او گفت: «پسرم! ببین دهان من از دهان تو خشک‌تر است، اندکی پیکار کن که به‌زودی از دست جدت رسول خدا سیراب خواهی شد»[۱۴][۱۵] سپس او به میدان جنگ بازگشت. زمانی که به میدان برگشت مردی به نام مر بن سعد (به عربی: مُرَّ بن سَعد)[۱۶] یا مره بن منقذ عبدی (به عربی: مُرَّة بن مُنْقِذ عَبدى)[۱۷] از پشت به او ضربه‌ای وارد کرد که باعث شد او از اسب به زمین بیفتد؛ حسین که تا آن‌هنگام با گریه دیده نمی‌شد با دیدن سقوط پسرش شروع به گریه کرد. بعد از سقوط او دشمن او را احاطه و بدنش را قطعه قطعه کردند.[۱۸] مرتضی مطهری در اینجا می‌گوید:
شخصی با نیزه محکمی آن‌چنان به علی اکبر زد که دیگر توان از او گرفته شد به طوری که دستهایش را به گردن اسب انداخت، چون خودش نمی‌توانست تعادل خود را حفظ کند. در اینجا فریاد کشید: پدر جان! الآن دارم جد خودم را به چشم دل می‌بینم و شربت آب می‌نوشم. اسب، حضرت علی اکبر (ع) را در میان لشکر دشمن برد و آن‌ها با شمشیر بدنش را تکه‌تکه کردند.
— مرتضی مطهری، [۱۹]
علی‌اکبر در حالی که ۲۵ سال سن (طبق نقل صحیح) داشت، اولین کشته روز عاشورا از قبیله بنی‌هاشم بود.[۲۰][۲۱]
آرامگاهویرایش
علی‌اکبر پایین پای پدرش حسین بن علی، در کربلا دفن شده‌است. برخی همین علت را دلیل شش‌گوشه بودن ضریح می‌دانند.[۲۲]
سر او به همراه دیگر کشته شدگان سپاه حسین ابتدا به نزد ابن زیاد در کوفه و بعد از آن به نزد یزید در دمشق فرستاده شد و در نهایت طبق عقیده رایج توسط بانو آزرا از قبیله بنی‌اسد در قبرستان باب‌الصغیر به خاک سپرده شد.[۲۳]
سید محسن امین یکی از محققان معاصر نیز بر این باور است که سر علی اکبر همراه با عباس بن علی و حبیب بن مظاهر در قبرستان باب‌الصغیر دفن شده‌است.[۲۴]
در مقابل برخی می‌گویند سر او به همراه دیگر سرهای کشته شدگان سپاه حسین به کربلا آورده و در کنار بدنشان دفن شدند. این نظر در میان شیعه و سنی شهرت دارد.[۲۵]
پانویسویرایش
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ رنجبر، «پژوهشی دربارهٔ فرجام و محل دفن سر مطهر امام حسین و سرهای دیگر شهدا»، ۷۹–۹۸.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار مرتضی مطهری، ۱۷.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ Calmard، «ʿALĪ AKBAR»، Iranica.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار مرتضی مطهری، ۱۷.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار مرتضی مطهری، ۱۷.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ «راز-شش-گوشه-بودن-ضریح-امام-حسین». خبرگزاری تابناک. ۲۷ آبان ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۳ خرداد ۱۳۹۸.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ رنجبر، «پژوهشی دربارهٔ فرجام و محل دفن سر مطهر امام حسین و سرهای دیگر شهدا»، ۷۹–۹۸.
- ↑ رنجبر، «پژوهشی دربارهٔ فرجام و محل دفن سر مطهر امام حسین و سرهای دیگر شهدا»، ۷۹–۹۸.
منابعویرایش
- علی‌میر، محمد (۱۳۸۷). «علی بن حسین». دانشنامه جهان اسلام. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۶ تیر ۱۳۹۳.
- مطهری، مرتضی. مجموعه آثار مرتضی مطهری. ۱۷. صدرا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ بهمن ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۳.
- رنجبر، محسن (۱۳۸۹). «پژوهشی دربارهٔ فرجام و محل دفن سر مطهر امام حسین و سرهای دیگر شهدا». علمی-تخصصی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (۲): ۷۹–۹۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ تیر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۳.
- Calmard, J (2011). "ʿALĪ AKBAR". Encyclopædia Iranica. Archived from the original on 16 May 2014. Retrieved 7 July 2014.