آیه تطهیر
آیه تطهیر، بخشی از آیه ۳۳ از سوره احزاب قرآن کریم است.[۱] آیهٔ مورد مناقشه بین اهل سنت و اهل تشیع در قرآن که اشاره به پاکی اهل بیت محمد از هرگونه آلودگی و پلیدی دارد. شیعیان معتقدند این آیه درباره محمد، علی،فاطمه ،حسن و حسین است.[۲][۳] شیعه با استناد به متن آیه و نیز روایات شأن نزول آیه بر این مطلب استدلال می‌کند؛ در حالی که بسیاری از اهل سنت چنین برداشتی را نپذیرفته و با استفاده از قبل و بعد آیه که درباره همسران پیامبر است، همسران را نیز از «أَهلَ‌البَیتِ» به شمار آورده‌اند.[۴] و اهل سنت معتقد می‌باشد رجس (پلیدی) در زبان قرآن ارتباطی با اشتباه و گناه ندارد. در هیچ جای قرآن کلمهٔ رجس بر خطای اجتهادی و اشتباه اطلاق نشده است بلکه رجس به معنای پلیدی و تعفن و امثال آن می‌باشد.[نیازمند منبع] و خوارج معتقدند که این آیه در مورد زنان محمد و محمد است. البته خوارج آیه را آیه‌ای نمی دانند که شانی بر کسی قائل شود و اعتقاد دارند آیه شرطی می‌باشد و اهل بیت محمد را در صورت رعایت شروط قبلی که در همان آیه و سایر آیات وجود دارد شامل پاکی از هرگونه پلیدی و ناپاکی می‌داند. برخی از اهل سنت زنان محمد و دامادان و نوه‌هایش و حتی عمویش عباس و سلمان فارسی و پدر شوهران وی و فرزندخوانده وی زید بن حارثه واسامه بن زید فرزند فرزندخوانده اش را از اهل بیت محمد می‌شمارند.[۵][۶][۷][۸]
آیهٔ تطهیر و ترجمهٔ آنویرایش
- (به عربی: وَ قَرْنَ في بُيُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِيَّةِ الْأُولى وَ أَقِمْنَ الصَّلاةَ وَ آتينَ الزَّکاةَ وَ أَطِعْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَکُمْ تَطْهيراً)[۹]
- و در خانه های خود بمانید. و چنان که در زمان پیشین جاهلیت می‌کردند زینت‌های خویش را آشکار مکنید. و نماز بگزارید و زکات بدهید و از خدا و پیامبرش اطاعت کنید. ای اهل بیت، خدا می‌خواهد پلیدی را از شما دور کند و شما را پاک دارد.[۱۰]
دیدگاه آکادمیکویرایش
هرچند این آیه در خلال آیات مربوط به زنان محمد است، امّا ضمیر در بخشی از آن به صیغهٔ جمع مذکّر است. به‌نوشتهٔ ویلفرد مادلونگ، علی‌رغم رویکرد شیعی در این موضوع، حتی در منابع اهل سنّت مانند تفسیر طبری نیز مصداق این آیه محمّد و علی و فاطمه و حسن و حسین هستند. هرچند بنابر تفسیری زنان محمّد هم از طریق ازدواج می‌توانند به طهارت برسند، در اصلْ ارجاعِ آیه به خویشاوندان خونی محمّد است، که به‌جهت این مقام از پذیرش صدقه منع شده‌اند.[۱۱] اهل سنّت غالباً معتقدند در این آیه به زنان پیامبر اسلام و علی و فاطمه اشاره شده‌است. عموماً نویسندگان شیعه اهل بیت را، در مفهومی فراگیر، همهٔ نسل علی و فاطمه می‌دانند، اما در نوشته‌های کلامی، آن را به علی و فاطمه و حسن و حسین و باقیِ امامان اختصاص می‌دهند. این آیهٔ قرآن همچون گواهی بر اینکه همهٔ آنان بدون‌گناه بوده‌اند تفسیر شده است.[۱۲]
به نوشته لئورا وچا ولیری در دانشنامه اسلام، آیات پیش از این در مورد دستور العمل‌هایی برای زنان پیامبر است و افعال و ضمایر به صورت جمع مونث هستند؛ ولی در این آیه که خطاب به اهل خانه است، ضمایر به صورت جمع مذکر هستند. بنابراین گفته شده که دیگر بحث زنان پیامبر مطرح نیست، یا حداقل صرفاً آنها نیستند. پس این آیه به چه کسی بر می‌گردد؟ عبارت اهل بیت فقط می‌تواند معنی "خانواده پیامبر" را بدهد. این امتیاز به طور طبیعی به همه خویشاوندان محمد منتهی می‌شود، چه آنهایی که در قبیله او بودند، چه انصار و در واقع همه جامعه. ولی داستانی وجود دارد که در بسیاری از احادیث آمده است. بنا بر این روایت، محمد عبای خود را در موقعیت‌های گوناگون (از جمله رویداد مباهله) بر روی نوه‌هایش حسن و حسین، دخترش فاطمه و دامادش علی افکند. و بدین ترتیب، این پنج تن هستند که عنوان اصحاب کسا به آنها داده می‌شود. تلاش‌هایی صورت گرفته تا زنان پیامبر را هم به این گروه اضافه کنند؛ ولی عموما شمار افرادی که واجد این امتیاز هستند محدود به پنج است.[۳]
جستارهای وابستهویرایش
پیوند به بیرونویرایش
- کتاب اهل بیت در آیه تطهیر، علامه سید جعفر مرتضی عاملی
- آیه تطهیر، پایگاه اسلامی - شیعی رشد
- شان نزول آیه تطهیر
- بررسی آیه تطهیر در تفسیر المیزان
منابعویرایش
- ↑ احزاب/33
- ↑ لغت‌نامه دهخدا
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ "Fāṭima." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs. Brill Online, 2014. Reference.
- ↑ علی خراسانی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج1، ص422
- ↑ ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی، قم: ۱۳۸۲
- ↑ کتاب ترجمه تفسیر طبری
- ↑ تاریخ فرق اسلامی: فرق شیعی و فرقه‌های منسوب به شیعه پدیدآورنده: حسین صابری ناشر: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) - 16 شهریور
- ↑ (2003)Verse of purification in Islamic texts -Centre of Islamic Studies University of Cambridge Press
- ↑ قرآن/احزاب/آیه 33
- ↑ قرآن/ترجمهٔ عبدالمحمد آیتی/احزاب/آیه 33
- ↑ Madelung, The Succession to Muhammad, 14–15.
- ↑ Howard, “Ahl–e Bayt”, Iranica.