دیسپروزیم

دیسپروزیم، ₆₆Dy
دیسپروزیم
تلفظ	‎/dɪsˈproʊziəm/‎ (dis-PROH-zee-əm)
ظاهر	نقرهy white
جرم اتمی استاندارد (Ar، استاندارد)	۱۶۲٫۵۰۰(۱)
دیسپروزیم در جدول تناوبی
	تربیم ← دیسپروزیم → هولمیم
عدد اتمی (Z)	66
گروه	n/a
دوره	دوره 6
بلوک	بلوک-f
دسته	Lanthanide
آرایش الکترونی	[Xe] 4f10 6s2
لایه الکترونی	2, 8, 18, 28, 8, 2
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STP	جامد
نقطه ذوب	1680 K (1407 °C, 2565 °F)
نقطه جوش	2840 K (2562 °C, 4653 °F)
چگالی (near r.t.)	8.540 g/cm3
در حالت مایع (at m.p.)	8.37 g/cm3
حرارت همجوشی	11.06 kJ/mol
آنتالپی تبخیر	280 kJ/mol
ظرفیت حرارتی مولی	27.7 J/(mol·K)
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش	0, +1, +2, +3, +4 (a weakly basic اکسید)
الکترونگاتیوی	مقیاس پائولینگ: 1.22
انرژی یونش	1st: 573.0 kJ/mol ; 2nd: 1130 kJ/mol ; 3rd: 2200 kJ/mol ;
شعاع اتمی	empirical: 178 pm
شعاع کووالانسی	pm 192±7
	خط طیف نوری دیسپروزیم
دیگر ویژگی ها
ساختار بلوری	دستگاه بلوری شش‌گوشه
سرعت صوت thin rod	2710 m/s (at 20 °C)
انبساط حرارتی	(دمای اتاق) (α, poly) 9.9 µm/(m·K)
رسانندگی گرمایی	10.7 W/(m·K)
رسانش الکتریکی	(دمای اتاق) (α, poly) 926 n Ω·m
رسانش مغناطیسی	پارامغناطیس at 300 K
مدول یانگ	(α form) 61.4 GPa
مدول برشی	(α form) 24.7 GPa
مدول حجمی	(α form) 40.5 GPa
نسبت پواسون	(α form) 0.247
سختی ویکرز	540 MPa
سختی برینل	500 MPa
شماره ثبت سی‌ای‌اس	7429-91-6
ایزوتوپ‌های دیسپروزیم
	نمایش; بحث; ویرایش; \| منابع

دیسپروزیم (به انگلیسی: Dysprosium) از عنصرهای شیمیایی جدول تناوبی است. نماد آن Dy و عدد اتمی آن ۶۶ است. این عنصر یک عنصر خاکی کمیاب در سری لانتانیدها با درخشش نقره‌ای فلزی است. دیسپروزیم هرگز به‌صورت یک عنصر آزاد در طبیعت یافت نمی‌شود، اگرچه مانند سایر لانتانیدها در کانی‌های مختلف مانند زنوتیم یافت می‌شود. دیسپروزیم طبیعی از هفت ایزوتوپ تشکیل شده‌است که فراوان‌ترین آن‌ها ¹⁶⁴ Dy است.

دیسپروزیم نخستین بار در سال ۱۸۸۶ توسط پل-امیل لکو د بویسباودران شناسایی شد، اما تا زمان توسعهٔ تکنیک‌های تبادل یونی در دههٔ ۱۹۵۰ به شکل خالص جدا نشد. دیسپروزیم در مواردی که نمی‌توان آن را با سایر عناصر شیمیایی جایگزین کرد کاربردهای نسبتاً کمی دارد. این عنصر به‌دلیل سطح مقطع جذب نوترون حرارتی بالا در ساخت میله‌های کنترل در رآکتورهای هسته‌ای، به‌دلیل حساسیت مغناطیسی بالا (χ_v ≈ ۵٫۴۴×۱۰^−۳) در برنامه‌های ذخیره‌سازی داده، و به‌عنوان جزئی از ترفنل-دی استفاده می‌شود. یک ماده مغناطیسی). نمک‌های دیسپروزیم محلول به‌طور ملایم سمی هستند، در حالی که نمک‌های نامحلول غیر سمی در نظر گرفته می‌شوند.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی ویرایش

عدد اتمی: ۶۶
جرم اتمی: ۱۶۲/۵
نقطه ذوب: C°۱۴۱۳
نقطه جوش: C°۲۵۶۷
شعاع اتمی: Å ۲٫۴۹
ظرفیت: ۳
رنگ: سفید نقره‌ای
حالت استاندارد: جامد در دمای ۲۹۸ کلوین
نام گروه: لانتانیدها
حالت ماده: جامد

ایزوتوپ‌ها ویرایش

دیسپروزیم طبیعی از هفت ایزوتوپ تشکیل شده‌است:

¹⁵⁶ Dy, ¹⁵⁸ Dy, ¹⁶⁰ Dy, ¹⁶¹ Dy, ¹⁶² Dy, ¹⁶³ ،Dy و ¹⁶⁴ Dy. همهٔ این‌ها پایدار در نظر گرفته می‌شوند، اگرچه ¹⁵⁶ Dy از نظر تئوری می‌تواند دچار واپاشی آلفا با نیمه‌عمر بیش از ۱×۱۰^۱۸ سال شود. دیسپروزیم سنگین‌ترین عنصر با ایزوتوپ‌هایی است که از نظر مشاهده پایدار یا رادیواکتیو نیستند. ایزوتوپ‌های طبیعی، ¹⁶⁴ Dy با ۲۸ درصد فراوان‌ترین ایزوتوپ‌ها هستند و پس از آن ¹⁶² Dy با ۲۶ درصد فراوان‌ترین ایزوتوپ‌ها هستند. کمترین فراوانی ¹⁵⁶ Dy با ۰٫۰۶٪ است. ^[۳]

بیست و نه رادیو ایزوتوپ نیز سنتز شده‌اند که در جرم اتمی از ۱۳۸ تا ۱۷۳ متغیر هستند و پایدارترین آن‌ها ¹⁵⁴ Dy است.

منابع ویرایش

↑ Meija, J.; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". شیمی محض و کاربردی(نشریه). 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
↑ Yttrium and all lanthanides except Ce, Pm, Eu, Tm, Yb have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see Cloke, F. Geoffrey N. (1993). "Zero Oxidation State Compounds of Scandium, Yttrium, and the Lanthanides". Chem. Soc. Rev. 22: 17–24. doi:10.1039/CS9932200017.
↑ Audi, G.; Kondev, F. G.; Wang, M.; Huang, W. J.; Naimi, S. (2017). "The NUBASE2016 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 41 (3): 030001. Bibcode:2017ChPhC..41c0001A. doi:10.1088/1674-1137/41/3/030001.

این یک مقالهٔ خرد شیمی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[CIAAW2016-1] Meija, J.; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". شیمی محض و کاربردی(نشریه). 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.

[Cloke1993-2] Yttrium and all lanthanides except Ce, Pm, Eu, Tm, Yb have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see Cloke, F. Geoffrey N. (1993). "Zero Oxidation State Compounds of Scandium, Yttrium, and the Lanthanides". Chem. Soc. Rev. 22: 17–24. doi:10.1039/CS9932200017.

[NUBASE2016-3] Audi, G.; Kondev, F. G.; Wang, M.; Huang, W. J.; Naimi, S. (2017). "The NUBASE2016 evaluation of nuclear properties" (PDF). Chinese Physics C. 41 (3): 030001. Bibcode:2017ChPhC..41c0001A. doi:10.1088/1674-1137/41/3/030001.

[۱]

[۲]

[۳]