لوتتیم

عنصری در جدول تناوبی با عدد اتمی ۷۱

لوتتیم عنصر شیمیایی‌ای است که با نماد Lu و عدد اتمی آن ۷۱ می‌باشد. یک فلز سفید نقره‌ای است که مقاوم در برابر فرسایش در محیط خشک است، اما در هوای مرطوب نه. این عنصر آخرین عنصری است که در گروه لانتانیدها قرار دارد (یا در مواردی در نظر گرفته عنصر اول از ۶ دوره فلزات واسطه)، و به‌طور سنتی در میان عناصر خاکی کمیاب به حساب می‌شود. سرانجام لوتتیم در سال ۱۹۰۷توسط ژرژ اوربان دانشمند فرانسوی، بارون کارل اور فون ولباخ، معدن‌شناس اتریشی و چارلز جیمز، شیمیدان آمریکایی کشف شد. همه این مردان، لوتتیم را به عنوان یک ناخالصی در ایتربیم معدنی، تشخیص دادند.

لوتتیم، 71Lu
Lutetium sublimed dendritic and 1cm3 cube.jpg
لوتتیم
تلفظ‎/ljuːˈtiːʃiəm/‎ ​(lew-TEE-shee-əm)
ظاهرنقره‌ای-سفید
جرم اتمی استاندارد (Ar، استاندارد)۱۷۴٫۹۶۶۸(۱)[۱]
لوتتیم در جدول تناوبی
Element 1: هیدروژن (H), Other non-metal
Element 2: هلیوم (He), Noble gas
Element 3: لیتیم (Li), Alkali metal
Element 4: برلیم (Be), Alkaline earth metal
Element 5: بور (B), Metalloid
Element 6: کربن (C), Other non-metal
Element 7: نیتروژن (N), Halogen
Element 8: اکسیژن (O), Halogen
Element 9: فلوئور (F), Halogen
Element 10: نئون (Ne), Noble gas
Element 11: سدیم (Na), Alkali metal
Element 12: منیزیم (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: آلومینیم (Al), Other metal
Element 14: سیلسیم (Si), Metalloid
Element 15: فسفر (P), Other non-metal
Element 16: گوگرد (S), Other non-metal
Element 17: کلر (Cl), Halogen
Element 18: آرگون (Ar), Noble gas
Element 19: پتاسیم (K), Alkali metal
Element 20: کلسیم (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: اسکاندیم (Sc), Transition metal
Element 22: تیتانیم (Ti), Transition metal
Element 23: وانادیم (V), Transition metal
Element 24: کروم (Cr), Transition metal
Element 25: منگنز (Mn), Transition metal
Element 26: آهن (Fe), Transition metal
Element 27: کبالت (Co), Transition metal
Element 28: نیکل (Ni), Transition metal
Element 29: مس (Cu), Transition metal
Element 30: روی (Zn), Other metal
Element 31: گالیم (Ga), Other metal
Element 32: ژرمانیم (Ge), Metalloid
Element 33: آرسنیک (As), Metalloid
Element 34: سلنیم (Se), Other non-metal
Element 35: برم (Br), Halogen
Element 36: کریپتون (Kr), Noble gas
Element 37: روبیدیم (Rb), Alkali metal
Element 38: استرانسیم (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: ایتریم (Y), Transition metal
Element 40: زیرکونیم (Zr), Transition metal
Element 41: نیوبیم (Nb), Transition metal
Element 42: مولیبدن (Mo), Transition metal
Element 43: تکنسیم (Tc), Transition metal
Element 44: روتنیم (Ru), Transition metal
Element 45: رودیم (Rh), Transition metal
Element 46: پالادیم (Pd), Transition metal
Element 47: نقره (Ag), Transition metal
Element 48: کادمیم (Cd), Other metal
Element 49: ایندیم (In), Other metal
Element 50: قلع (Sn), Other metal
Element 51: آنتیموان (Sb), Metalloid
Element 52: تلوریم (Te), Metalloid
Element 53: ید (I), Halogen
Element 54: زنون (Xe), Noble gas
Element 55: سزیم (Cs), Alkali metal
Element 56: باریم (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: لانتان (La), Lanthanoid
Element 58: سریم (Ce), Lanthanoid
Element 59: پرازئودیمیم (Pr), Lanthanoid
Element 60: نئودیمیم (Nd), Lanthanoid
Element 61: پرومتیم (Pm), Lanthanoid
Element 62: ساماریم (Sm), Lanthanoid
Element 63: اروپیم (Eu), Lanthanoid
Element 64: گادولینیم (Gd), Lanthanoid
Element 65: تربیم (Tb), Lanthanoid
Element 66: دیسپروزیم (Dy), Lanthanoid
Element 67: هولمیم (Ho), Lanthanoid
Element 68: اربیم (Er), Lanthanoid
Element 69: تولیم (Tm), Lanthanoid
Element 70: ایتربیم (Yb), Lanthanoid
Element 71: لوتتیم (Lu), Lanthanoid
Element 72: هافنیم (Hf), Transition metal
Element 73: تانتال (Ta), Transition metal
Element 74: تنگستن (W), Transition metal
Element 75: رنیم (Re), Transition metal
Element 76: اوسمیم (Os), Transition metal
Element 77: ایریدیم (Ir), Transition metal
Element 78: پلاتین (Pt), Transition metal
Element 79: طلا (Au), Transition metal
Element 80: جیوه (Hg), Other metal
Element 81: تالیم (Tl), Other metal
Element 82: سرب (Pb), Other metal
Element 83: بیسموت (Bi), Other metal
Element 84: پولونیم (Po), Other metal
Element 85: آستاتین (At), Metalloid
Element 86: رادون (Rn), Noble gas
Element 87: فرانسیم (Fr), Alkali metal
Element 88: رادیم (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: آکتینیم (Ac), Actinoid
Element 90: توریم (Th), Actinoid
Element 91: پروتاکتینیم (Pa), Actinoid
Element 92: اورانیم (U), Actinoid
Element 93: نپتونیم (Np), Actinoid
Element 94: پلوتونیم (Pu), Actinoid
Element 95: امریسیم (Am), Actinoid
Element 96: کوریم (Cm), Actinoid
Element 97: برکلیم (Bk), Actinoid
Element 98: کالیفرنیم (Cf), Actinoid
Element 99: اینشتینیم (Es), Actinoid
Element 100: فرمیم (Fm), Actinoid
Element 101: مندلیفیم (Md), Actinoid
Element 102: نوبلیم (No), Actinoid
Element 103: لارنسیم (Lr), Actinoid
Element 104: رادرفوردیم (Rf), Transition metal
Element 105: دوبنیم (Db), Transition metal
Element 106: سیبورگیم (Sg), Transition metal
Element 107: بوهریم (Bh), Transition metal
Element 108: هاسیم (Hs), Transition metal
Element 109: مایتنریم (Mt)
Element 110: دارمشتادیم (Ds)
Element 111: رونتگنیم (Rg)
Element 112: کوپرنیسیم (Cn), Other metal
Element 113: نیهونیم (Nh)
Element 114: فلروویم (Fl)
Element 115: مسکوویم (Mc)
Element 116: لیورموریم (Lv)
Element 117: تنسین (Ts)
Element 118: اوگانسون (Og)
 Y
↑
Lu
↓
Lr
ایتربیم ← لوتتیم → هافنیم
عدد اتمی (Z)71
گروهn/a
دورهدوره 6
بلوکبلوک-d
دسته Lanthanide
آرایش الکترونی[Xe] 4f14 5d1 6s2
2, 8, 18, 32, 9, 2
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STPجامد
نقطه ذوب1925 K ​(1652 °C, ​3006 °F)
نقطه جوش3675 K ​(3402 °C, ​6156 °F)
چگالی (near r.t.)9.841 g/cm3
در حالت مایع (at m.p.)9.3 g/cm3
حرارت همجوشیca. 22 kJ/mol
آنتالپی تبخیر 414 kJ/mol
ظرفیت حرارتی مولی26.86 J/(mol·K)
فشار بخار
فشار (Pa) ۱ ۱۰ ۱۰۰ ۱ K ۱۰ K ۱۰۰ K
در دمای (K) 1906 2103 2346 (2653) (3072) (3663)
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش0,[۲] +1, +2, +3 (a weakly basic اکسید)
الکترونگاتیویمقیاس پائولینگ: 1.27
انرژی یونش
  • 1st: 523.5 kJ/mol
  • 2nd: 1340 kJ/mol
  • 3rd: 2022.3 kJ/mol
شعاع اتمیempirical: 174 pm
شعاع کووالانسی pm 17±8
Color lines in a spectral range
خط طیف نوری لوتتیم
دیگر ویژگی ها
ساختار بلوری ​دستگاه بلوری شش‌گوشه
Hexagonal crystal structure for لوتتیم
انبساط حرارتی(دمای اتاق) (poly) 9.9 µm/(m·K)
رسانندگی گرمایی16.4 W/(m·K)
رسانش الکتریکی(دمای اتاق) (poly) 582 n Ω·m
رسانش مغناطیسیپارامغناطیس[۳]
مدول یانگ68.6 GPa
مدول برشی27.2 GPa
مدول حجمی47.6 GPa
نسبت پواسون0.261
سختی ویکرز1160 MPa
سختی برینل893 MPa
شماره ثبت سی‌ای‌اس7439-94-3
ایزوتوپ‌های لوتتیم
ایزوتوپ فراوانی نیمه‌عمر (t۱/۲) حالت فروپاشی محصول
173Lu syn 1.37 y ε 0.671 173Yb
174Lu syn 3.31 y ε 1.374 174Yb
175Lu 97.41% 175Lu ایزوتوپ پایدار است که 104 نوترون دارد
176Lu 2.59% 3.78×1010y β− 1.193 176Hf
| منابع

ژرژ اوربان، نخست نام "lutecium" را برای این عنصر جدید انتخاب کرد؛ اما در سال ۱۹۴۹ نگارشِ عنصرِ ۷۱، به لوتتیم تغییر یافت.

لوتیتم یک ماده بسیار فراوان نیست، هر چند به‌طور قابل توجه بیشتر از نقره در پوسته زمین است. لوتتیم-۱۷۶ (۲٫۵٪) ایزوتوپ رادیواکتیو نسبتاً فراوان با نیمه عمر حدود ۳۸ میلیارد سال است، و بنابراین برای تعیین سن شهاب‌سنگ‌ها اهمیت دارد. لوتتیم معمولاً در ارتباط با ایتریم عنصری رخ می‌دهد و گاهی اوقات در آلیاژهای فلزی است و به عنوان یک کاتالیزور در واکنش‌های شیمیایی مختلف استفاده می‌شود. لوتتیم-177 به-DOTA-تیت برای درمان رادیونوکلئید (پزشکی هسته‌ای را ببینید) در تومورهای غددی عصبی استفاده می‌شود

منابعویرایش

  1. ↑ Meija, J.; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". شیمی محض و کاربردی(نشریه). 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
  2. ↑ Yttrium and all lanthanides except Ce, Pm, Eu, Tm, Yb have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see Cloke, F. Geoffrey N. (1993). "Zero Oxidation State Compounds of Scandium, Yttrium, and the Lanthanides". Chem. Soc. Rev. 22: 17–24. doi:10.1039/CS9932200017.
  3. ↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics (PDF). CRC press. 2000. ISBN 0849304814.
معنای لوتتیم را در ویکی‌واژه، واژه‌نامهٔ آزاد، ببینید.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ لوتتیم موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=لوتتیم&oldid=30141761»