برم (به انگلیسی: Bromine، /ˈbroʊ.mi:n/) عنصری شیمیایی با عدد اتمی ۳۵ و نماد Br است. برم تنها عنصر نافلزی می‌باشد که در دمای اتاق مایع است.

برم، 35Br
برم
تلفظ‎/ˈbrmn, -mɪn, -mn/‎ (BROH-meen, -min, -myn)
ظاهرقرمز-قهوه‌ای
جرم اتمی استاندارد (Ar، استاندارد)(۷۹٫۹۰۱، ۷۹٫۹۰۷) conventional: ۷۹٫۹۰۴
برم در جدول تناوبی
Element 1: هیدروژن (H), Other non-metal
Element 2: هلیوم (He), Noble gas
Element 3: لیتیم (Li), Alkali metal
Element 4: برلیم (Be), Alkaline earth metal
Element 5: بور (B), Metalloid
Element 6: کربن (C), Other non-metal
Element 7: نیتروژن (N), Halogen
Element 8: اکسیژن (O), Halogen
Element 9: فلوئور (F), Halogen
Element 10: نئون (Ne), Noble gas
Element 11: سدیم (Na), Alkali metal
Element 12: منیزیم (Mg), Alkaline earth metal
Element 13: آلومینیم (Al), Other metal
Element 14: سیلسیم (Si), Metalloid
Element 15: فسفر (P), Other non-metal
Element 16: گوگرد (S), Other non-metal
Element 17: کلر (Cl), Halogen
Element 18: آرگون (Ar), Noble gas
Element 19: پتاسیم (K), Alkali metal
Element 20: کلسیم (Ca), Alkaline earth metal
Element 21: اسکاندیم (Sc), Transition metal
Element 22: تیتانیم (Ti), Transition metal
Element 23: وانادیم (V), Transition metal
Element 24: کروم (Cr), Transition metal
Element 25: منگنز (Mn), Transition metal
Element 26: آهن (Fe), Transition metal
Element 27: کبالت (Co), Transition metal
Element 28: نیکل (Ni), Transition metal
Element 29: مس (Cu), Transition metal
Element 30: روی (Zn), Other metal
Element 31: گالیم (Ga), Other metal
Element 32: ژرمانیم (Ge), Metalloid
Element 33: آرسنیک (As), Metalloid
Element 34: سلنیم (Se), Other non-metal
Element 35: برم (Br), Halogen
Element 36: کریپتون (Kr), Noble gas
Element 37: روبیدیم (Rb), Alkali metal
Element 38: استرانسیم (Sr), Alkaline earth metal
Element 39: ایتریم (Y), Transition metal
Element 40: زیرکونیم (Zr), Transition metal
Element 41: نیوبیم (Nb), Transition metal
Element 42: مولیبدن (Mo), Transition metal
Element 43: تکنسیم (Tc), Transition metal
Element 44: روتنیم (Ru), Transition metal
Element 45: رودیم (Rh), Transition metal
Element 46: پالادیم (Pd), Transition metal
Element 47: نقره (Ag), Transition metal
Element 48: کادمیم (Cd), Other metal
Element 49: ایندیم (In), Other metal
Element 50: قلع (Sn), Other metal
Element 51: آنتیموان (Sb), Metalloid
Element 52: تلوریم (Te), Metalloid
Element 53: ید (I), Halogen
Element 54: زنون (Xe), Noble gas
Element 55: سزیم (Cs), Alkali metal
Element 56: باریم (Ba), Alkaline earth metal
Element 57: لانتان (La), Lanthanoid
Element 58: سریم (Ce), Lanthanoid
Element 59: پرازئودیمیم (Pr), Lanthanoid
Element 60: نئودیمیم (Nd), Lanthanoid
Element 61: پرومتیم (Pm), Lanthanoid
Element 62: ساماریم (Sm), Lanthanoid
Element 63: اروپیم (Eu), Lanthanoid
Element 64: گادولینیم (Gd), Lanthanoid
Element 65: تربیم (Tb), Lanthanoid
Element 66: دیسپروزیم (Dy), Lanthanoid
Element 67: هولمیم (Ho), Lanthanoid
Element 68: اربیم (Er), Lanthanoid
Element 69: تولیم (Tm), Lanthanoid
Element 70: ایتربیم (Yb), Lanthanoid
Element 71: لوتتیم (Lu), Lanthanoid
Element 72: هافنیم (Hf), Transition metal
Element 73: تانتال (Ta), Transition metal
Element 74: تنگستن (W), Transition metal
Element 75: رنیم (Re), Transition metal
Element 76: اوسمیم (Os), Transition metal
Element 77: ایریدیم (Ir), Transition metal
Element 78: پلاتین (Pt), Transition metal
Element 79: طلا (Au), Transition metal
Element 80: جیوه (Hg), Other metal
Element 81: تالیم (Tl), Other metal
Element 82: سرب (Pb), Other metal
Element 83: بیسموت (Bi), Other metal
Element 84: پولونیم (Po), Other metal
Element 85: آستاتین (At), Metalloid
Element 86: رادون (Rn), Noble gas
Element 87: فرانسیم (Fr), Alkali metal
Element 88: رادیم (Ra), Alkaline earth metal
Element 89: آکتینیم (Ac), Actinoid
Element 90: توریم (Th), Actinoid
Element 91: پروتاکتینیم (Pa), Actinoid
Element 92: اورانیم (U), Actinoid
Element 93: نپتونیم (Np), Actinoid
Element 94: پلوتونیم (Pu), Actinoid
Element 95: امریسیم (Am), Actinoid
Element 96: کوریم (Cm), Actinoid
Element 97: برکلیم (Bk), Actinoid
Element 98: کالیفرنیم (Cf), Actinoid
Element 99: اینشتینیم (Es), Actinoid
Element 100: فرمیم (Fm), Actinoid
Element 101: مندلیفیم (Md), Actinoid
Element 102: نوبلیم (No), Actinoid
Element 103: لارنسیم (Lr), Actinoid
Element 104: رادرفوردیم (Rf), Transition metal
Element 105: دوبنیم (Db), Transition metal
Element 106: سیبورگیم (Sg), Transition metal
Element 107: بوهریم (Bh), Transition metal
Element 108: هاسیم (Hs), Transition metal
Element 109: مایتنریم (Mt)
Element 110: دارمشتادیم (Ds)
Element 111: رونتگنیم (Rg)
Element 112: کوپرنیسیم (Cn), Other metal
Element 113: نیهونیم (Nh)
Element 114: فلروویم (Fl)
Element 115: مسکوویم (Mc)
Element 116: لیورموریم (Lv)
Element 117: تنسین (Ts)
Element 118: اوگانسون (Og)
Cl

Br

I
سلنیمبرمکریپتون
عدد اتمی (Z)35
گروهگروه ۱۷ (هالوژن)
دورهدوره 4
بلوکبلوک-p
دسته Reactive nonmetal
آرایش الکترونی[Ar] 3d10 4s2 4p5
2, 8, 18, 7
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STPمایع
نقطه ذوب265.8 K ​(-7.2 °C, ​19 °F)
نقطه جوش332.0 K ​(58.8 °C, ​137.8 °F)
چگالی (near r.t.)(Br2, liquid) 3.1028 g/cm3
نقطه بحرانی588 K, 10.34 MPa
حرارت همجوشی(Br2) 10.571 kJ/mol
آنتالپی تبخیر (Br2) 29.96 kJ/mol
ظرفیت حرارتی مولی(Br2)
75.69 J/(mol·K)
فشار بخار
فشار (Pa) ۱ ۱۰ ۱۰۰ ۱ K ۱۰ K ۱۰۰ K
در دمای (K) 185 201 220 244 276 332
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش−1, +1, +3, +4, +5, +7 (یک اکسید اسیدی قوی)
الکترونگاتیویمقیاس پائولینگ: 2.96
انرژی یونش
  • 1st: 1139.9 kJ/mol
  • 2nd: 2103 kJ/mol
  • 3rd: 3470 kJ/mol
شعاع اتمیempirical: 120 pm
شعاع کووالانسی pm 120±3
شعاع واندروالسی185 pm
Color lines in a spectral range
خط طیف نوری برم
دیگر ویژگی ها
ساختار بلوریدستگاه بلوری راست‌لوزی
Orthorhombic crystal structure for برم
سرعت صوت(20 °C) 206 m/s
رسانندگی گرمایی0.122 W/(m·K)
رسانش الکتریکی7.8×1010 Ω·m (at 20 °C)
رسانش مغناطیسیدیامغناطیس[۱]
شماره ثبت سی‌ای‌اس7726-95-6
ایزوتوپ‌های برم
ایزوتوپ فراوانی نیمه‌عمر (t۱/۲) حالت فروپاشی محصول
79Br 50.69% 79Br ایزوتوپ پایدار است که 44 نوترون دارد
81Br 49.31% 81Br ایزوتوپ پایدار است که 46 نوترون دارد
| منابع
برم، جیوه تنها عناصر مایع در دمای اتاق هستند
برم با خلوص ۹۹٫۸٪ در یک کریستال مکعبی شکل به طول ۵ سانتی‌متر

تاریخچه ویرایش

در سال ۱۸۲۶ بالار کشف جدیدی را اعلام کرد، مایعی بود به رنگ سرخ تیره، با بویی زننده که از تأثیر کلر بر آب‌های شور مونت پلیه به دست می‌آمد(در این ناحیه ، نمک را برای نخستین بار استخراج کرده بودند).

ریشه نام ویرایش

بالار آن را Muride نامید و علت آن وجود این عنصر در آب شور بود به هر حال، این نام را شیمی دانان نپذیرفتند؛ زیرا نامش با اسید موریاتیک و کلریدها اشتباه می‌شد این نام را به Brome (که واژه‌ای فرانسوی است) که از واژه یونانی bromos به معنی بوی زننده گرفته شده‌است تغییر دادند. پسوند ine که در واژه انگلیسی قابل ملاحظه است در هالوژن‌ها به کار می‌رود.

مشخصات ویرایش

برم عنصر غیر فلز هالوژن با عدد اتمی ۳۵ است که در گروه VIIA و در دوره چهارم جدول تناوبی قرار دارد. جرم اتمی آن ۷۹٫۹۰۷ است. دارای ظرفیت‌های ۱، ۳، ۵ و ۷ می‌باشد دارای دو ایزتوپ پایدار است. از نظر فراوانی چهل و ششمین عنصر حساب شده و در مقایسه برابر هر اتم برم ۶۶۰ اتم کلر موجود است.

خواص ویرایش

مایعی قهوه‌ای متمایل به سرخ، تیره رنگ، دودکننده با بوی زننده و خفقان‌آور، دود آن محرک و سوزش‌آور است. در حلال‌های آلی معمولی حل می‌شود؛ بسیار جزئی در آب حل می‌شود. بر بیشتر فلزها مانند پلاتین و پالادیم اثر می‌گذارد؛ با آلومینیوم به‌شدت واکنش می‌دهد و واکنش آن با پتاسیم انفجاری است. برم خشک بر سرب، نیکل، منیزیوم، تانتالیم، آهن، روی و سدیم در زیر ۳۰۰ درجه سانتی‌گراد اثر نمی‌کند. نقطه جوش: ۵۸٫۸ درجه سانتی‌گراد؛ نقطه انجماد: ۷٫۳- درجه سانتی‌گراد؛ چگالی: ۳٫۱۱ گرم بر سانتی‌متر مکعب؛ گرمای ویژه: ۰٫۱۰۷ کالری بر گرم؛ ضریب شکست: ۱٫۶۴۷؛ ثابت دی الکتریک: ۳٫۲ است.

طرز تهیه ویرایش

از آب دریا و آب نمک طبیعی به کمک اکسایش نمک‌های برم با کلر؛ تبخیر خورشیدی استخرهای نمک؛ از بسترهای خشک شده رودخانه‌های نمک و دریاهای خشک‌شده به‌دست می‌آید. منابع اصلی این عنصر ایالات متحده و فلسطین اشغالی می‌باشند.

همچنین می‌توان با اثر دادن گاز کلر بر محلول پتاسیم برمید آن را تهیه کرد.

احتیاط ویرایش

بلع و تنفس آن به‌شدت سمی است؛ تماس برم خالص با پوست سوختگی‌های شدید و عمیق و دردناک شیمیایی ایجاد می‌کند؛ برم به حالت مایع یا گاز شدیداً سمی و خطرناک می‌باشد. از تنفس و دست زدن به آن جداً پرهیز باید کرد. آزمایش‌ها با این عنصر حتماً زیر هود انجام شود. تماس با برم در مقادیر بیش از ۰/۱ppm می‌تواند باعث مشکل سلامتی و مرگ آنی شود و تماس و استنشاق بخارات آن در مقادیر بسیار کم در طولانی مدت باعث تغییر کروموزومی به خصوص کروموزوم‌های جنسی می‌شود که عقیم شدن و سرطان‌های گوناگون به خصوص لوسمی (سرطان خون) به علت جهش در سلول‌های مغز استخوان را دربردارد. ترکیبات معدنی برم نیز مانند یون برمید یا برمات سمّی‌اند اما سمی‌ترین ترکیبات آن ترکیبات آلی برم‌دار نظیر برموآلکان‌ها هستند که به‌شدّت سرطان‌زا هستند؛ مثلاً از ترکیبات برمومتان CH3Br سالیان طولانی برای کشتن حشرات موذی و آفت گیاهان نظیر اسکلوریت استفاده می‌شد ولی به خاطر سمیت فوق‌العاده و اثبات سرطان‌زا بودن استفاده از آن ممنوع شد (برم به مراتب از کلر سمی‌تر و خطرناک‌تر است).

کاربردها ویرایش

در ساختن برومید اتیلن، سنتز مواد آلی، رنگ بری، خالص‌سازی آب، حلال، مایع آتش خاموش کن، کندکننده آتش برای پلاستیک‌ها، رنگ‌ها (ارغوانی سلطنتی، بروموتیمول آبی)، مواد دارویی، گندزدایی، صنایع فیلم و عکاسی، انواع آفت‌کش‌ها (علف کش، قارچ کش، نماتدکش) استفاده می‌شود.

منابع ویرایش

  • کتاب فرهنگ عناصر نوشته سید رضا آقاپور مقدم
  1. Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.